23 mei 2007
Nederlandse Rode Kruis: Ban de clusterbom!
Moratorium clustermunitie van levensbelang
In juli is het een jaar geleden dat er een oorlog uitbrak tussen
Hezbollah en Israel. De gevechten zijn gestopt, maar de bevolking in
Libanon is het leven nog niet zeker. Niet ontplofte clusterbommen
maken nog dagelijks slachtoffers onder burgers. Gezien het
aanzienlijke leed dat clusterbommen veroorzaken in de wereld, roept
het Nederlandse Rode Kruis de regering op het gebruik van
clustermunitie voor onbepaalde tijd stil te leggen, evenals de handel
en opslag van deze sluipmoordenaars. In Lima praten deze week een
vijftigtal landen over de aanpak van clustermunitie in de wereld. Een
goed moment voor Nederland om een moratorium op clustermunitie te
presenteren.
De oorlog in Libanon zette de gevolgen van clustermunitie op de
wereldagenda en het gebruik ervan is alom bekritiseerd. Nederland
committeert zich aan internationale initiatieven om clustermunitie te
reguleren.
Nederland nam in februari deel aan de bijeenkomst in Oslo over
clustermunitie. Maar hoewel de Nederlandse regering aangeeft nieuwe
internationale initiatieven te steunen die het gebruik van
clustermunitie aan banden legt, gaat Nederland desondanks door met het
gebruik van clusterbommen. Het Rode Kruis is teleurgesteld over deze
afwachtende houding en dringt aan op een moratorium op clustermunitie
omdat deze wapens bijna altijd een disproportioneel effect op de
burgerbevolking hebben.
Clusterbommen worden afgevuurd door vliegtuigen of door kanonnen vanaf
de grond. Een clusterbom bevat vele kleinere submunitie. Daardoor
wordt met een clusterbom in één keer een heel gebied aangevallen. De
kleine bommetjes exploderen zodra zij de grond raken. Maar al te vaak
blijven ze ook liggen zonder te exploderen.
De Nederlandse regering vindt dat clusterwapens militaire behoeften
dienen en dat het gebruik niet in strijd is met het humanitair
oorlogsrecht. Hoewel het in theorie wellicht mogelijk is om
clustermunitie in overeenstemming met de regels te gebruiken, geeft de
praktijk een ander beeld. Bij alle huidige soorten clustermunitie
bestaat een groot risico dat niet alle submunitie ontploft. Deze
niet-ontplofte explosieven brengen grote gevaren met zich mee voor
burgers, hulpverleners en vredestroepen. Die achtergebleven submunitie
is heel instabiel en kan bij de minste aanraking alsnog ontploffen.
Grote stukken land blijven daardoor jarenlang onveilig. Jaarlijks
vallen er slachtoffers door achtergebleven submunitie, zelfs als de
oorlog al lang voorbij is zoals in Laos en Kosovo. Vaak zijn kinderen
het slachtoffer, doordat ze de kleine en kleurrijke submunitie aanzien
voor speelgoed. Cijfers van Handicap International stellen dat
ongeveer 98% van de slachtoffers van clustermunitie burger is.
Een mogelijk legitiem gebruik gericht tegen militaire doelen buiten
bevolkt gebied, rechtvaardigt niet het behoud van onbetrouwbare en
onnauwkeurige soorten clustermunitie. Omdat ook de precisie van het
wapen wordt beïnvloed door factoren als wind, kan niet worden
verzekerd dat clustermunitie alleen het militaire doel raakt waarop
het is gericht. De kans is groot dat de burgerbevolking slachtoffer
wordt. Het Nederlandse Rode Kruis vindt dat de regering zich te
specifiek richt op de regels over het gebruik van wapens, waarbij de
essentie van het humanitaire oorlogsrecht uit het oog wordt verloren.
Burgers moeten zo veel mogelijk worden beschermd tegen de gevolgen van
oorlogsgeweld..
Het leed dat clustermunitie veroorzaakt is te vergelijken met
anti-personeels mijnen, waartegen tien jaar geleden het Verdrag van
Ottawa werd aangenomen. Dat verdrag verbiedt die wapens wereldwijd.
Daardoor worden die wapens nu veel minder gebruikt, ook door landen
die geen partij zijn bij het verdrag van Ottawa. Bovendien worden
overlevenden geholpen en achtergebleven mijnenvelden langzaam maar
zeker opgeruimd. Nu is het moment om te voorkomen dat clustermunitie
net zon groot probleem wordt als landmijnen. Veel landen zijn
Nederland al voorgegaan in beleidswijzigingen ten aanzien van
clustermunitie. Noorwegen en Oostenrijk hebben op nationaal niveau al
een moratorium op clustermunitie ingesteld. In België is er een wet
aangenomen die clustermunitie verbiedt. Recentelijk kondigde de Britse
minister van Defensie aan dat bepaalde typen clustermunitie niet
langer zullen worden gebruikt door het Britse leger. Dit zijn
belangrijke nationale initiatieven, die voortborduren op de Oslo
Verklaring.
Nederland ondertekende de slotverklaring in in Oslo. Ook is Nederland
erg actief op dit gebied in andere fora. Het is van groot belang de
Oslo verklaring op nationaal niveau een duidelijk gevolg krijgt. Een
Nederlands moratorium op het gebruik van clustermunitie is vanuit
humanitair perspectief van levensbelang. Het Nederlandse Rode Kruis
roept de regering op het gebruik van clustermunitie voor onbepaalde
tijd te bevriezen, evenals de handel en opslag hiervan. Het
humanitaire leed dat clusterbommen veroorzaken onder burgers is
onaanvaardbaar.
Cees Breederveld
Algemeen directeur van het Nederlandse Rode Kruis
Het Nederlandse Rode Kruis