Opening van het ICTDelta Innovatiecongres
toespraak | 22-05-2007 | Utrecht, Staatssecretaris
* ICT en de eigen ervaring
* Relatie ICT en innovatie
* ICT en de verschillende beleidsterreinen
* Speerpunten
* Vereenvoudiging bij de Belastingdienst
* Complexiteitsreductie
* Eerste fase
* Tweede fase
* Samenwerking en vereenvoudiging
* Innovatie is meer dan ICT alleen
ICT en de eigen ervaring
Dames en heren,
Innoveren lijkt soms heel moeilijk, maar vaak valt dat ook wel mee. Ik
kan dat zeggen, want ik heb het zelf gedaan. En dat begon heel simpel:
in mijn studententijd heb ik samen met een vriend een ICT bedrijf
opgezet. Bijna letterlijk zijn we op een zolderkamer begonnen.
Relatie ICT en innovatie
ICT is een doorbraaktechnologie. Er zijn nog maar weinig plaatsen waar
ICT niet in een of andere vorm te vinden is. De grote variëteit komt
tot uiting in een scala van toepassingen. Bijvoorbeeld in de besturing
van vliegtuigen, scans in de gezondheidszorg, routenavigatiesystemen,
communicatie, et cetera. Daarnaast verandert ICT productieprocessen,
marketing, financiering en organisatiestructuren in ondernemingen. ICT
is de bron van vernieuwing van producten en productieprocessen.
Oftewel de bron van innovatie. Een groot deel van de innovaties in
Nederland heeft dan ook betrekking op het ontsluiten van het
productieve potentieel van ICT. Dit geldt niet alleen voor de
industrie, maar juist ook voor de dienstverlening.
ICT en de verschillende beleidsterreinen
Ook voor de overheid en de collectieve sector biedt ICT grote
mogelijkheden. Binnen de zorg biedt de - nog moeizame - introductie
van een elektronisch patiëntendossier belangrijke mogelijkheden voor
productiviteitsverhoging. Het bestrijden van het fileprobleem door
rekeningrijden is alleen mogelijk met geavanceerde ICT-toepassingen.
Koppeling van gegevens in de sociale zekerheid maakt een betere
uitkeringsverstrekking en bestrijding van misbruik mogelijk. Op
vrijwel alle beleidsterreinen liggen er mogelijkheden voor de
verbetering van productieprocessen door de inzet van ICT. Deze
mogelijkheden zijn technisch aanwezig. Maar om ze te benutten zijn wel
belangrijke innovaties wat betreft de inrichting van de
productieprocessen nodig.
Speerpunten
Dit geldt ook voor de drie speerpunten voor mijn eigen portefeuille
als staatssecretaris: versterking van het innovatief ondernemerschap,
vergroening van de economie en vereenvoudiging van de uitvoering.
Versterking van innovatief ondernemerschap impliceert het ontsluiten
van de mogelijkheden van ICT voor en door ondernemers. Door met behulp
van ICT logistieke processen en verkeersstromen efficiënter in te
richten kunnen we bijdragen aan de vergroening van de economie. ICT is
bovendien broodnodig om werkelijk een slag op het gebied van de
administratieve lastenverlichting en vereenvoudiging voor burgers en
bedrijven te kunnen maken. Bij de vereenvoudiging van de uitvoering
wil ik wat langer stilstaan.
Vereenvoudiging bij de Belastingdienst
Als ik het heb over vereenvoudiging kijk ik natuurlijk allereerst naar
de Belastingdienst. De Belastingdienst is een goed voorbeeld van een
organisatie waar de innovatie met behulp van ICT vorm krijgt. Van de
vereenvoudiging van de uitvoeringsprocessen gaan zowel de burgers als
de organisatie zelf profiteren. Voor u als belastingplichtige betekent
dit dat u steeds minder van de Belastingdienst zult merken. Als u te
goeder trouw bent tenminste. Volgend jaar start de Belastingdienst met
het voorinvullen van de aangifte inkomstenbelasting. Eerst voor een
beperkt aantal gegevens. Maar in de jaren daarna zal de aangifte
steeds verder worden vooringevuld. De basis vormen de gegevens die de
Belastingdienst betrekt van overheidsbrede basisregistraties en van
trusted partijen. Daardoor verandert de relatie tussen Belastingdienst
en burger ingrijpend. De relatie wordt horizontaler. De
Belastingdienst laat zien welke gegevens hij van de belastingplichtige
heeft. De burger heeft de taak de gegevens te valideren en waar nodig
aan te vullen. Het toezicht verschuift dan van de individuele aangifte
naar de leveranciers van gegevensbronnen.
Ook binnen het MKB zal op termijn het aangifteproces veranderen. Door
toepassing van taxonomie/XBRL is het al eenvoudiger gemaakt gegevens
tussen ondernemer en overheid uit te wisselen. We werken toe naar een
toekomst waarin de gegevens bij de ondernemer blijven en dat de
Belastingdienst ze aftapt om de aangifte vast te stellen.
Complexiteitsreductie
Inzet van de innovatie is eenvoud. Maar het realiseren van een
passende ICT-infrastructuur die die eenvoud ondersteunt is behoorlijk
complex. Net als andere grote organisaties die vroeg met
automatisering zijn begonnen, heeft de Belastingdienst last van de
remmende voorsprong. Het is duidelijk dat de automatisering aan het
eind van haar levenscyclus is. We hebben het bij de Belastingdienst
over honderden applicaties en een duizelingwekkend aantal koppelingen
voor de gegevensuitwisseling daartussen. Daarom moeten we nu een grote
slag maken en zorgen voor een stabiele, toekomstvaste omgeving. Dat
stelt ons in staat sneller op veranderingen in te spelen, de kans op
fouten te verminderen en de onderhoudskosten te verlagen. We gaan dat
doen in twee fasen.
Eerste fase
n de eerste fase in 2007 en 2008 realiseren we de basisvoorzieningen
die nodig zijn om de huidige en toekomstige processen te ondersteunen.
Zoals een digitale poort, portals, gegevenshuishouding en servicebus.
Essentieel is het aanbrengen van de scheiding tussen datalaag en
applicatielaag.
Tweede fase
In de tweede fase gaat het om het realiseren van fundamentele
wijzigingen in de procesinrichting. De Belastingdienst was
traditioneel gericht op de verschillende belastingwetten. Nu moet de
omslag komen naar een oriëntatie op bedrijfsfuncties. Daarvan is er
maar één Belastingdienst specifiek. Namelijk daar waar het gaat om het
bepalen van de grondslag, de fiscale basis van de berekeningen. De
rest van de functies is generiek. En dat betekent dat ze dus ook
kunnen worden ondersteund door generieke applicaties. Door de markt
dus. Een quick scan heeft geleerd dat er bruikbare pakketten of
componentenoplossingen beschikbaar zijn. Daarbij kan het aanschaffen
op de markt ook inhouden dat beheer en onderhoud worden uitbesteed.
Bij het betrekken van producten uit de markt zal zoveel mogelijk
gebruik worden gemaakt van openstandaard software. Voor deze tweede
fase rekenen we minstens vijf tot tien jaar.
Samenwerking en vereenvoudiging
Innovatie kan niet meer alleen. De tijd dat de Belastingdienst alles
zelf bouwde is voorbij. Alle voorzieningen worden gerealiseerd binnen
het kader van e-overheid. En in nauwe samenwerking met het
bedrijfsleven en met de gebruikers en hun intermediairs. Dat vraagt
een andere houding van alle partijen. Ook van de politiek, zeg ik er
maar direct bij. Want ook bij ons moet er nog veel veranderen.
Vereenvoudiging heeft alleen kans van slagen als we niet alleen naar
de uitvoeringskant kijken, maar ook naar de voorkant. Naar de wet- en
regelgeving. Als politici zijn we nu eenmaal goed in het bedenken van
heel gecompliceerde regelingen omdat we het liefst voor elke burger
maatwerk zouden willen leveren. We moeten leren ons zelf in dat
opzicht meer beperkingen op te leggen. We zullen moeten erkennen dat
we niet alles kunnen automatiseren. Daar waar we te ver zijn
doorgeschoten zal ik mij in de Tweede Kamer sterk maken voor stevige
vereenvoudiging van de wet- en regelgeving.
Innovatie is meer dan ICT alleen
Dames en heren. Innovatie draait om ICT, maar is meer dan dat alleen.
Het blijft voor alles mensenwerk. Of beter: groepswerk. In deze
netwerksamenleving gaat het erom dat partijen elkaar weten te vinden.
Problemen laten zich alleen oplossen als iedereen zijn bijdrage
levert. Als overheid kun je natuurlijk dat proces van elkaar vinden
stimuleren. Bijvoorbeeld met behulp van de innovatievouchers. Die
geven we aan een ondernemer om het contact met een kennisinstelling te
vergemakkelijken. En ook conferenties zoals vandaag zijn in dat
opzicht heel nuttig. Hier zijn alle partijen vertegenwoordigd en
kunnen gemakkelijk nieuwe contacten worden gelegd. ICT kan het contact
tussen mensen wel faciliteren maar nooit helemaal vervangen. Ik hoop
dat de oogst van deze twee dagen voor u groot zal zijn. Dat u met de
ervaring en kennis van anderen uw voordeel kunt doen. En bedenk:
innoveren is simpel. Maar - en nu spreek ik even als Johan Cruyff:
simpel innoveren is heel moeilijk. Ik wens u een heel inspirerende
conferentie toe.
* Laatst aangepast: 23-05-2007
Ministerie van Financiën