Senternovem


24-05-2007 | Oude mijnen worden weer bron van energievoorziening

Zevenhonderd meter onder de wijk Heerlerheide in Heerlen ligt de voormalige steenkoolmijn Oranje Nassau. Ruim dertig jaar geleden werd deze gesloten. Maar nu is er een nieuwe bestemming voor bedacht: warmtelevering aan het deel van de wijk erboven. Een mijn is immers behoorlijk warm. Woningcorporatie Weller is recentelijk gestart met de bouw. "Bewoners krijgen straks, tegen redelijke kosten, een woning met het hele jaar door een optimaal binnenklimaat."

Dertig jaar geleden werden de mijnen in Zuid-Limburg gesloten. "Sindsdien is deze regio veranderd van één van de rijkste in één van de armste van ons land", memoreert Jack Gorgels, directeur/bestuurder van woningcorporatie Weller. "Dat had ook zijn effect op de woningmarkt. Eén van de wijken in Heerlen die daarvan het meeste last had, was Heerlerheide. Medio jaren negentig hebben we al besloten dat dit gebied moest worden aangepakt. Samen met de bewoners, bedrijven en organisaties uit het gebied, en samen met de gemeente, hebben we hiervoor plannen gemaakt. Toen we een eind op weg waren, kwam de gemeente met het idee van energiewinning uit de mijnen. Daarop hebben we ja gezegd, achteraf gezien zonder goed te weten waaraan we begonnen. Maar het leek ons haalbaar, goed voor het milieu en goed voor de sociale samenhang van de wijk. Er wonen hier veel, vooral kinderen van, oud-mijnwerkers. De belangrijkste reden is misschien nog wel dat huurders steeds meer problemen hebben met hun alsmaar stijgende energierekening. Met dit project willen we daaraan wat doen."

Energiecentrale
Wat het project inhoudt, legt Frans Vaessens uit, adviseur Vastgoedontwikkeling van de woningcorporatie. "In en rondom het centrum van Heerlerheide gaan we de komende jaren ongeveer 350 huur- en koopwoningen bouwen, in verschillende stijlen, typen en prijsklassen. Daarnaast komt er een Cultuurcluster, een Zorgcluster, een Brede School en circa 3.500 m2 commercieel oppervlak. Van de eerste vier complexen is de bouw inmiddels al gestart. Eén daarvan, het Cultuurcluster, wordt het nieuwe hart van Heerlerheide. Hier komt onder meer de bibliotheek, een stadsdeelwinkel, een grand café en een zalencentrum. Het meest opvallende deel van het gebouw is de glazen pui, die het beeld geeft van een koeltoren zoals die vroeger vaak bij mijnen stonden. In dit gebouw is de energiecentrale voorzien, die warmte gaat onttrekken aan het mijnwater dat zal worden opgepompt. Dit heeft een temperatuur van 29 °C. Warmtewisselaars dragen de warmte vervolgens over op een wijkverwarmingsnet, waarmee alle woningen en gebouwen zullen worden voorzien van warmte. Vanwege de lage temperatuur van het systeem, krijgen alle woningen en gebouwen systemen voor zeer-lage-temperatuurverwarming, in de vorm van vloerverwarming. Dankzij de extreme isolatie van de buitenschillen van alle gebouwen levert dit een comfortabel binnenklimaat op. In de zomer zou zelfs oververhitting kunnen optreden. Daarom koppelen we aan het systeem meteen ook koudelevering, uit een tweede ondiepere mijnbron onder Heerlerheide. Die heeft een temperatuur van 17 à 18 °C. Het afgiftesysteem voor zeer-lage-temperatuurverwarming werkt in de zomer dan als hoge-temperatuurkoeling." Directeur Jack Gorgels: "Bewoners krijgen straks, tegen redelijke kosten, een woning met het hele jaar door een optimaal binnenklimaat."

Een uitdaging
Zo eenvoudig als het nieuwe energiesysteem op het oog lijkt, zo lastig blijkt de realisatie in de praktijk. Gorgels: "Het is een ingewikkeld proces, omdat je te maken hebt met technische, organisatorische en juridische aspecten. Maar als Weller gaan we een uitdaging niet uit de weg. Lef is niet voor niets één van onze kernwaarden. Als je ervoor wilt zorgen dat de energielasten van de bewoners beperkt blijven, moet je als woningcorporatie het systeem feitelijk zelf gaan beheren. Projecten met warmtelevering elders in het land laten zien dat het voor bewoners anders gauw erg duur wordt. Nou treden corporaties wel vaker op als energieleverancier, bijvoorbeeld als ze een warmtekrachtinstallatie hebben, maar hier hebben we niet alleen te maken met onze eigen woningen, maar ook met koopwoningen en allerlei gebouwen van derden. Daarom hebben we onder Weller een Energie BV in het leven geroepen. Verder moeten we bijvoorbeeld iedereen gaan verplichten om koude af te nemen, anders verdienen we de investeringskosten niet terug. We bestuderen nu of we de kosten voor koeling in het vastrecht kunnen en mogen doorberekenen. Voor veel juridische aspecten die bij dit project komen kijken, blijkt de energiewetgeving geen houvast te bieden."

Een grote vlucht
Mede dankzij subsidie uit de Unieke Kansen Regeling van SenterNovem kan het project economisch net uit. Gorgels en Vaessens denken dat warmtewinning uit mijnwater elders in de wereld zonder subsidie zou kunnen. "Overal zijn verlaten mijnen. In veel gevallen moet het water dat in de mijngangen sijpelt, continu worden weggepompt, gereinigd en geloosd, om te voorkomen dat het grondwater vervuilt. Als je dat water toch al naar boven haalt en zuivert, kun je er net zo goed meteen de warmte uit halen. Dan verontreinig je het oppervlaktewater direct ook niet meer thermisch. De enige voorwaarde is dat er een stad of andere afnemer in de buurt is, waaraan de warmte kan worden geleverd."

Dit is één van de artikelen uit het boek over het programma Energie Onderzoek Subsidie (EOS) dat op 4 juni a.s. verschijnt en zal worden aangeboden op het EOS-evenement `Energie in Beweging'. Het boek beschrijft een groot aantal projecten die zijn gesubsidieerd uit de UKR- en andere regelingen in het kader van EOS. Meer informatie over het project vindt u
op www.minewaterproject.info en www.heerlerheidenieuwestijl.nl of bij Woningcorporatie Weller, de heer Frans Vaessens, tel. 045 - 404 87
03, fransvaessens@wellernet.nl.