Slotmanifestatie Nieuwe Coalities voor de Wijk
24-05-2007
Speech Minister Vogelaar (WWI) bij slotmanifestatie Nieuwe Coalities voor de
Wijk, 23 mei 2007
Dames en heren, geachte adoptieteamleden, beste Annet en Leon,
Hartelijk dank voor het pamflet met daarin jullie ervaringen in de 13
wijken. Dank met name voor de suggesties om van aandachtswijken,
prachtwijken te maken!
Iedereen moet meedoen
Het motto van het kabinet luidt: samen werken, samen leven. Dat
bedoelen we letterlijk: we willen dat mensen samen optrekken. Dat
iedereen meedoet.
Dit streven verdraagt het niet dat grote groepen mensen aan de zijlijn
blijven staan. Dit streven verdraagt het niet dat hele wijken
achterblijven bij de rest van de stad. Dit streven verplicht ons om
het verschil te maken.
Prachtwijken
Het veranderen van aandachtswijken in prachtwijken is dan ook de grote
opgave waar we voor staan. Het is een opgave waar de overheid zich al
langer sterk voor maakt. Denk aan de stedelijke vernieuwing, aan het
grotestedenbeleid. Denk aan de 56-wijken aanpak die ons focus bracht.
Denk vervolgens aan mijn voorganger Winsemius die aan de alarmbel
trok. Denk natuurlijk aan de Nieuwe Coalities zelf ze vormen voor mij
een soort generale repetitie van de wijkaanpak. Maar daarover zometeen
meer.
40 wijken toernee
Vanaf mijn aantreden ben ik begonnen aan een tournee langs 40 wijken
die de komende jaren een extra inspanning vergen. Doel van die
bezoeken is om kennis te verzamelen over wonen, werken, leren,
veiligheid en integratie. En om de dialoog met mensen, met bewoners,
professionals en bestuurders, aan te gaan. Inmiddels heb ik ruim de
helft van de wijken bezocht. 22 om precies te zijn. Het is te vroeg om
conclusies te trekken. Wel kan ik al een aantal observaties met u
delen.
In de eerste plaats staat de fysieke herstructurering in de wijken al
redelijk goed op de rails. De grote uitdaging blijkt te schuilen in
sociaal-economische factoren. Mensen weer perspectief geven, daar waar
ze dat hebben verloren. Daarnaast valt de voortrekkersrol van
corporaties op wijkniveau op. Of het nu gaat om het aankopen van
panden voor jonge ondernemers, het investeren in maatschappelijk
vastgoed als brede scholen of wijk-service-centra of om activiteiten
achter de voordeur corporaties spelen een vooraanstaande rol.
Een derde observatie betreft de projectentombola. Niet alleen
ontbreekt meerjarige financiële zekerheid en visie, maar ook de
samenwerking op beleids- en vooral uitvoeringsniveau schiet tekort.
Beleid en uitvoering lijken soms meer vanuit de eigen instituties te
redeneren dan vanuit de burger en de wijk.
Een vierde observatie betreft het gebrek aan voorzieningen voor met
name jongeren. In te veel wijken is het aanbod aan sportvoorzieningen
en jeugdhonken op zijn best schraal. We plukken nu in wezen de wrange
vruchten van de kaalslag die opeenvolgende bezuinigingen op het jeugd-
en jongerenwerk hebben aangericht.
Waar ik vooral erg van onder de indruk ben geraakt, zijn de
individuele bewoners die - vaak tegen de stroom in - tot
indrukwekkende activiteiten en prestaties weten te komen.
Ik geef u een voorbeeld uit Amsterdam-Noord: de creatieve aanpak van
Effe werken. Jongeren die tussen de wal en het schip zijn geraakt,
worden letterlijk op straat opgezocht. Niet alleen door professionele
krachten, maar door de doelgroep zelf. Jongeren die al wat verder
zijn, gaan in gesprek met jongeren op straat die nog aan vertrouwen en
motivatie moeten winnen. Juist door die gelijkwaardige relatie en
doordat de jongeren letterlijk elkaars taal spreken, ontstaat er een
contact waarop gebouwd kan worden.
In Zuilen in Utrecht zag ik de positieve kracht van jonge mensen in
werking. Een gedrevenheid die minder vaak de voorpaginas haalt, maar
die wel een belangrijke sleutel tot oplossingen herbergt. Ik doel dan
op een aantal Marokkaans-Nederlandse jongeren die zich zorgen maakten
over hun buurt en vervolgens zélf het initiatief namen om daar wat aan
te doen. Ze richtten een buurthuis op dat ze De Toekomst noemden. Ze
hadden geen betere naam kunnen bedenken. Zij maakten namelijk
duidelijk dat de toekomst niet iets is wat je overkomt. De toekomst
bepaal je voor een belangrijk deel zélf door samen iets te doén en
door met elkaar verantwoording te nemen!
In zulke initiatieven zit een deel van de oplossing. Want het zijn
vaak de instanties die óver jongeren praten in plaats van mét de
jongeren. En het zijn diezelfde instanties die ook óver de jongeren
beslissen in plaats van de jongeren verantwoording en vertrouwen te
geven. In Zuilen durfde men het aan met als gevolg dat de jongeren de
tent prima zelf draaien. En de politie vertelde mij dat er in dat
buurtje minder rottigheid is sinds De Toekomst de deuren opende.
Daarnaast hebben de wijkagenten een plek veroverd in mijn hart. Ze
staan zo dicht bij buurtbewoners en jongeren. Bij conflicten kunnen ze
enorm deëscalerend werken.
Ook erg gecharmeerd was ik van een initiatief van een autochtone
buurtbewoonster in Amersfoort. Zij stichtte een vereniging om te komen
tot een kleurrijke school. Ze probeert Nederlandse ouders ertoe te
bewegen hun kinderen op de nu nog voornamelijk zwarte buurtschool te
doen.
Ik ben onder de indruk van zulke energie en creativiteit. En daar komt
het nu juist op aan want werken aan wijken is werken met mensen. Het
doel is om in oktober 2007 met alle gemeenten waarin de wijken liggen
een charter te hebben afgesloten. Zodat duidelijk wordt op welke
punten in deze kabinetsperiode concreet het verschil wordt gemaakt,
wie waarvoor verantwoordelijk is, en welke rol de rijksoverheid heeft.
Maar eerst stellen de gemeenten op wijkniveau actieplannen vast,
inclusief een prominente rol voor de lokale stakeholders. En met veel
ruimte voor eigen initiatieven van bewoners.
Dames en heren,
Aanbevelingen Nieuwe Coalities
De ervaringen die we het afgelopen jaar met de Nieuwe Coalities hebben
opgedaan, zijn waardevolle bouwstenen voor allen die de komende jaren
gaan knokken voor prachtwijken in ons land. Annet Bertram heeft
zojuist een aantal aanbevelingen toegelicht. Laat ik mij dan ook
beperken tot de hoofdzaken.
Focus is belangrijk. Niet alles heeft prioriteit. Er moeten keuzes
worden gemaakt. Een goede woning en een veilige woonomgeving zijn
randvoorwaarden. Noodzakelijk, maar niet voldoende. Want om niet
alleen de wijk, maar ook de mensen perspectief te bieden moeten we
inzetten op onderwijs en inburgering en het vergroten van de
arbeidsparticipatie. Iedereen moet meedoen niet waar?
Ook moeten bewoners meer verantwoordelijkheid krijgen. Het zijn hun
wijken zij wonen daar en kennen de buurt het beste. Het is hun leven
waar we het over hebben. Betrek ze daarom van meet af aan bij de
planvorming en bij de uitvoering van de plannen. Geef ruimte, maar
spreek ze ook aan op ongewenst gedrag. Ook dat hoort erbij.
De derde en laatste hoofdzaak is dat de slagkracht in de wijken omhoog
moet. Ik herken dat van mijn wijkbezoeken. Vaak lijkt er een kloof te
bestaan tussen het rijks- en het gemeentelijke beleid aan de ene kant
en de organisatie en uitvoering op wijkniveau aan de andere kant.
Waarbij de concrete uitvoering en bemensing ondergeschikt is aan het
algemene beleid van de gemeente of organisatie zelf.
Het verschijnsel is natuurlijk alom bekend. In de zorg managers zat,
maar te weinig handen aan het bed. In het onderwijs directeuren en
cluster-coördinatoren te over, maar een tekort aan leraren. En bij de
politie stapels formulieren per bekeuring. Kortom de uitvoering moet
weer centraal komen te staan. Daarom sluit ik me bij de conclusies van
het rapport aan: zet de zwaarste mensen op de zwaarste plekken en geef
ze daartoe ook een stevig mandaat.
Dames en heren,
Toekomst en dank
Ik ben blij met, en dankbaar voor, de aanbevelingen die ik net heb
mogen ontvangen. Dank dus voor de inzichten die u me hebt aangereikt
voor de wijkaanpak. Maar zeker ook voor de bruikbare ervaring die we
met de samenwerking tussen ministeries hebben opgedaan. Maar ik wil de
adoptieteams ook danken voor het werk dat ze hebben verzet in hun
wijk: dat heeft echt tot concrete resultaten geleid en dat is iets om
met recht trots op te zijn.
Dank ook aan de wetenschappers die met hun kennis een grote inbreng
hebben gehad. Dank tenslotte aan al die betrokken professionals die
dit project tot een succes hebben gemaakt. Dank ook aan Annet Bertram
wier geesteskind deze aanpak is.
Aan ons nu om van woord naar daad te gaan. Aan ons om op wijkniveau de
handen ineen te slaan. Aan ons om de schotten te slechten die tussen
beleidskokers staan. Aan ons om vijf vingers wonen, werken, leren,
integreren, veiligheid - aaneen te smeden tot één vuist!
Samen buurten, samen binden daar teken ik voor!
Ik dank u wel.
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer