Rapport RPB/MNP 'De ruimtelijke vraagstukken van de toekomst'
30.05.2007 / 13:13 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: Ruimtelijk planbureau
Ruimtelijk planbureau
http://www.ruimtelijkplanbureau.nl
Druk op ruimte in de Randstad blijft komende decennia toenemen
De druk op de ruimte in Nederland zal de komende decennia verder toenemen. Met name in de
Randstad is dit het geval, als gevolg van een stijgende woningvraag, toenemende
automobiliteit en luchtvaart en meer behoefte aan recreatie. In de groene randen om de
stad zal die druk het meest zichtbaar worden. Op de langere termijn kan deze
verstedelijkingsdruk in de Randstad bovendien gaan botsen met de toenemende druk van het
water in laag Nederland, die ook steeds meer ruimtelijke maatregelen vraagt.
Dit zijn enkele bevindingen uit de publicatie 'De ruimtelijke vraagstukken van de toekomst
voor de beleidsagenda van nu' die het Ruimtelijk Planbureau en het Milieu- en
Natuurplanbureau vandaag hebben uitgebracht. Het rapport is geschreven naar aanleiding
van het verzoek van de minister van VROM om een verkenning uit te voeren van de
ruimtelijke vraagstukken die zich tussen 2020 en 2040 zullen voordoen en waarvan de
effecten en/of de oorzaken kunnen worden beïnvloed door het ruimtelijke beleid.
Hiertoe bieden RPB en MNP een korte inventarisatie van de trends en vraagstukken op
ruimtelijk gebied die zich op lange termijn zullen aandienen en al in de huidige
kabinetsperiode aandacht verdienen. Hierbij is steeds uitgegaan van een voortzetting op
hoofdlijnen van het huidige beleid.
Herstructurering van bedrijventerreinen en woonwijken urgenter
Hoewel de ruimtedruk blijft toenemen, neemt het tempo van de toename geleidelijk af. Na
2020 kan deze toename van de ruimtedruk op sommige gebieden, bijvoorbeeld bij de vraag
naar bedrijventerreinen, zelfs omslaan in een afname. Doordat tegelijkertijd de economie
blijft doorgroeien, ontstaan nieuwe mogelijkheden maar ook nieuwe risico's voor de
ruimtelijke omgeving. Kostbare ingrepen als de herstructurering van woonwijken en
bedrijventerreinen worden dan relatief belangrijker.
In sommige perifere regio's kan de ruimtedruk al eerder afnemen, en in sommige gemeenten
is dat zelfs nu al het geval. Doordat tegelijkertijd gezinsverdunning optreedt, zal
slechts in een beperkt aantal gemeenten ook het aantal huishoudens krimpen. Hierdoor zal
niet zozeer de vraag naar het aantal woningen afnemen, maar wel de vraag naar bepaalde
woningtypen veranderen. In de grote steden lijkt een bevolkingskrimp zich voorlopig nog
niet voor te doen.
Grote steden onder druk door sociale problemen en bereikbaarheid
In de grote steden kunnen sociale en ruimtelijke problemen zich opstapelen. Zo kan het
aantal niet-westerse migranten met een lage opleiding nog flink groeien, met als gevolg
dat de mismatch op de stedelijke arbeidsmarkt en de ruimtelijke segregatie op de
woningmarkt verder toenemen. Daarnaast zal de huidige congestie op het hoofdwegennet zich
waarschijnlijk verplaatsen naar de toegang van de steden en kan de parkeerdruk in de stad
nog aanzienlijk toenemen.
Waterdreiging hoopt zich op in verstedelijkte Randstad
Door klimaatverandering, zeespiegelstijging en toename van de afvoer van de grote rivieren
neemt de kans op overstromingen toe. De dreiging van het water neemt niet alleen toe
vanuit de zee, de lucht en het achterland, maar via inklinking van de bodem ook vanuit de
grond. Dit is met name het geval in de Randstad, die voor een groot deel ruim beneden de
zeespiegel ligt. In dit laagst gelegen gebied komen de verschillende vormen van
waterdreiging samen en zullen de problemen rond veiligheid en wateroverlast zich ophopen.
Door de verwachte toenemende verstedelijking die in de Randstad wordt voorzien, zullen ook
de risico's en de schade snel groter worden: niet alleen de dreiging wordt groter, ook het
aantal te beschermen mensenlevens en investeringen neemt toe.
Platteland wordt monotoner
Het platteland behoudt voor het overgrote deel zijn landbouwfunctie. Als gevolg van de
schaalvergroting in de landbouw wordt het beeld van het platteland echter geleidelijk
monotoner. Gebieden bestemd voor intensieve landbouwproductie raken sterker gescheiden
van gebieden die worden beschermd vanwege hun natuurwaarden. Daardoor worden de voor de
stedeling aantrekkelijke gebieden op het platteland slechter bereikbaar. De randen van
het platteland zullen door een geleidelijke verandering van functies vanuit de steden
echter verder blijven rafelen.
Kwaliteit en variatie worden belangrijker eisen aan ruimtelijke omgeving
Door de verdere inkomensgroei, de veranderende bevolkingssamenstelling, de
verdienstelijking van de economie en de afnemende groei van de ruimtedruk zullen burgers
en ondernemers meer en andere eisen gaan stellen aan de ruimtelijke omgeving. Kwaliteit
en variatie van de ruimte zullen steeds meer het succes van de ruimtelijke planning
bepalen.
Ontwikkeling van migratie bepalend voor omvang van ruimtedruk
Door de lage vruchtbaarheid van de bevolking is het vooral de onzekere ontwikkeling van de
migratie die bepalend is voor de omvang van de ruimtedruk, voor de plaats daarvan en voor
de vorm die deze aanneemt. Daarbij gaat het zowel om de omvang als om de aard van de
migratie.
EINDE PERSBERICHT
De ruimtelijke vraagstukken van de toekomst voor de beleidsagenda van nu, Jan Schuur, Leon
Janssen, Sander Klaver, Nico Pieterse, Daniëlle Snellen, Den Haag/Bilthoven: RPB/MNP.
ISBN 978 90 7864 5030
Deze publicatie is aan te vragen bij het Ruimtelijk Planbureau:
ruimtelijkplanbureau@rpb.nl