GroenLinks

Kosovo: beren op de weg naar onafhankelijkheid

Kaart van Kosovo 14 juni 2007

Het is nu drie maanden geleden dat het Europees Parlement het door GroenLinks-europarlementariër Joost Lagendijk opgestelde rapport over Kosovo aannam. De VN-Veiligheidsraad heeft sindsdien nog geen beslissing genomen.

De EU bereidt zich ondertussen voor op het overnemen van het internationale toezicht op Kosovo, terwijl ze ook met Servië in gesprek wil blijven. Een moeilijke opgave.

Rusland blijft Servië steunen
Servië blijft mordicus tegen de onafhankelijkheid van de Servische provincie Kosovo, zelfs als de internationale gemeenschap de rechten van de Servische minderheid in Kosovo garandeert. Toch is dat de uitkomst die de VN-rapporteur Ahtisaari en het Europees Parlement ondersteunen. Om dit mogelijk te maken moet de Veiligheidsraad het plan van Ahtisaari eerst goedkeuren, maar Rusland, lid van de Veiligheidsraad mét vetorecht, houdt tot nu toe een VN-resolutie tegen.

Bush stelt eenzijdige onafhankelijkheid voor
De Amerikaanse president Bush staat lijnrecht tegenover de Russen. Afgelopen week opperde hij de mogelijkheid dat de VS Kosovo's onafhankelijkheid erkennen zonder VN-resolutie. Dit scenario, dat naarmate de Russische blokkade langer duurt, waarschijnlijker wordt, creëert een complexe situatie voor de EU. Sommige Europese landen zullen de VS volgen en Kosovo erkennen, andere niet.

Deze verdeeldheid zal de Europese samenwerking in het buitenlands beleid bemoeilijken en de geloofwaardigheid van de Europese Unie aantasten. Bovendien is het volstrekt onduidelijk of de EU in dat geval een missie naar Kosovo stuurt om toezicht te houden op - vooral
- de veiligheid en de rechten van de Serviërs.

VN-bestuur moet verantwoording afleggen
"Het stemt hulpeloos en hopeloos om te zien dat Kosovo speelbal is in een diplomatiek steekspel waarbij het al lang niet meer gaat om de beste oplossing voor de Kosovaren," zegt Joost Lagendijk, rapporteur voor Kosovo in het Europees Parlement. "Ondertussen wordt de situatie in Kosovo er niet beter op."

Het VN-bestuur van Kosovo, UNMIK, is niet erg populair. De oorzaak hiervoor ligt - naast de economische malaise - in het gebrek aan verantwoording. Volgens een op 14 juni verschenen rapport van Human Rights Watch heeft UNMIK niet het goede voorbeeld gegeven door nooit rekenschap af te leggen aan de Kosovaren. De Kosovaarse ombudsman is zelfs sinds februari 2006 niet langer in staat om klachten van burgers tegen UNMIK in behandeling te nemen. De EU moet dit terugdraaien als zij het overneemt van de VN, vindt de mensenrechtenorganisatie. Lagendijk is het daar mee eens.

In gesprek met Servië
De Europese Unie bereidt zich niet alleen voor op de missie naar Kosovo, maar wil intussen ook in gesprek blijven met Servië. De onderhandelingen over het Stabilisatie- en Associatiepact, een verdrag om nauw samen te werken met de EU, zijn deze week hervat na acht maanden stil te hebben gelegen. De voorwaarde hiervoor was en is volledige medewerking met het Joegoslavië-tribunaal. Kosovo heeft hier formeel niets mee te maken. Maar als Servië in gesprek is met de EU, is, volgens de inschatting van veel waarnemers, de kans groter dat het zich constructiever opstelt in de kwestie Kosovo.

Europees Commissaris voor Uitbreiding, Olli Rehn, zei op 13 juni dat Servië moest oppassen zich niet te laten "smoren door de grote beer", een duidelijke verwijzing naar de innige relaties tussen Servië en Rusland. "De toekomst van Servië ligt in Europa," meent Lagendijk. En de Servische regering lijkt het hier, ondanks het verschil van mening over Kosovo, schoorvoetend mee eens te zijn.