beklaagdenbankje
supermarkten: pas op voor beklaagdenbankje
Toespraak, 14 juni 2007
Mensen kunnen haast niet meer zonder supermarkten. Daardoor heeft deze
branche goud in handen. Dat zei de DG Volksgezondheid, Hans de Goeij,
namens de minister van VWS tijdens het jaarcongres van het Centraal
Bureau Levensmiddelenhandel. Hij voegde er aan toe dat supermarkten
door deze positie een belangrijke maatschappelijke
verantwoordelijkheid hebben. Helaas vullen ze die nog steeds niet
voldoende in. Vooral ten aanzien van het promoten van een gezonde
leefstijl van mensen en alcoholverkoop aan jongeren laten ze het (nog)
afweten. Gelukkig zijn er veranderingen op komst.
Dames en heren,
U had de minister van VWS uitgenodigd om hier vandaag voor u te
spreken. Zoals u weet, is hij verhinderd en mag ik hem
vertegenwoordigen. Deze tekst had hij zelf willen uitspreken als hij
aanwezig had kunnen zijn .
Zo zou hij u graag, als hij hier stond, allereerst willen duidelijk
maken dat hij het vak dat u uitoefent een prachtig vak vindt. Wellicht
is het één van de mooiste vakken die er zijn.
U zorgt er onder meer voor dat producten die op het land worden
verbouwd mooi uitgestald - al dan niet in een pakje, potje of blikje -
in de schappen komen te liggen en via u de consument bereiken. U mag
dagelijks miljoenen mensen verwelkomen die bij u hun eten komen kopen
en - hoewel iedere Nederlander goed op zijn geld past - dat meestal
ook nog met plezier doet.
U verkoopt noodzakelijke voedingsproducten, producten die we dagelijks
nodig hebben, maar ook `plezierproducten', producten die we niet
dagelijks nodig hebben, maar die we wel graag kopen. Zoals
borrelhapjes, snoep en drank.
Door dit alles bent u dan ook een buitengewoon belangrijke economische
factor.
Ik kan nog wel meer opnoemen waaruit blijkt dat u een prachtig beroep
hebt, maar dat weet u ongetwijfeld zelf ook. U heeft er niet voor
niets voor gekozen. Ik wil het dan ook graag samenvatten door te
zeggen dat u op goud zit: we hebben u allemaal nodig en komen daarom
haast dagelijks bij u langs.
Maar wie op goud zit, heeft ook een verantwoordelijkheid. Die moet er
voor zorgen dat het goud zijn waarde behoudt en niet devalueert naar
brons.
Gelukkig voelt u dat voor een groot deel goed aan. Maar er zijn ook
kanttekeningen bij te plaatsen.
Waarmee u op de goede weg zit, is het promoten van een gezonde
leefstijl. We begrijpen inmiddels allemaal dat we iets moeten doen aan
ons huidig consumptiepatroon en het gebrek aan beweging. Overgewicht
is een groeiend maatschappelijk probleem. Het is niet zozeer dat we
met z'n allen dagelijks meer calorieën tot ons nemen, maar we hebben
juist steeds minder nodig.
Het is daarom prima dat het CBL een van de prominente ondertekenaars
is van het convenant overgewicht.
Het CBL is ook betrokken bij 7 van de 68 activiteiten van het
actieprogramma Energie in Balans. Ik hoop dat er nog meer worden, want
het aantal mensen - en helaas ook kinderen - met overgewicht neemt nog
steeds toe.
Daarbij vraag ik me af, of wat het CBL voorstaat, ook door alle leden
wordt overgenomen. Ik ben benieuwd naar de tussentijdse evaluatie,
eind dit jaar. Daaruit moet blijken of alle gemaakte plannen worden
uitgevoerd.
Er moet, kortom, nog meer gedaan worden om de gezonde leefstijl van
mensen te promoten. Ook de minister van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit, Gerda Verburg, heeft daar enkele maanden geleden,
toen ze u toesprak, op gewezen en u aangesproken op uw
verantwoordelijkheid. Ze pleitte er onder meer voor om supermarkten
gezonder in te richten, zodat mensen niet continu in de verleiding
komen om vooral de minder gezonde producten te kopen.
Ik wil dat graag onderstrepen.
Natuurlijk zijn het de mensen zélf die beslissen wat ze kopen, maar u
kunt ze daar gerust een handje bij helpen. Door de routing in de
supermarkt, de plaats van producten in het schap en bijvoorbeeld snoep
weg te halen bij de kassa.
Of bij aanbiedingen de light versie van een product benadrukken.
Tenminste, als die light versie de claim ook waarmaakt.
Sommige supermarkten doen dat al. Die verstoppen de groente- en
fruitafdeling niet langer achter in de winkel, maar stellen die
pontificaal op, voorin de winkel. Het fruit ligt er aantrekkelijk bij
en de groenten worden voorzien van recepten. Daardoor wordt gezonde
voeding kopen ook plezierig kopen!
Ook zou ik u willen vragen slim gebruik te maken van de steeds
populairder wordende eigen merkproducten. U kunt zelf beslissen hoe
die producten worden samengesteld. U kunt er minder verzadigd vet,
minder transvet, minder zout en veel minder suiker in stoppen. Zorg
ervoor dat uw eigen merk een voortrekker wordt, een gezonde
voortrekker die de gerenommeerde A-merken - als ze dat al niet doen -
ook aanzet tot een gezondere samenstelling.
Dat brengt me bij het logo voor gezondere producten.
Het zou natuurlijk prachtig zijn als u dat op veel van uw eigen
merkproducten kunt zetten! Maar dan wel graag één logo in Nederland en
niet twee, drie, vier verschillende, zoals helaas nu het geval is.
Daarmee helpen we de consument ook niet.
Dames en heren, ik zei het al: u hebt een prachtig vak en een
verantwoordelijk vak. Een vak van goud. En dat moet zo blijven. U moet
er daarom voor zorgen dat u de waardering behoudt die u nu hebt. En
wellicht kan het nog meer worden, wellicht kan het `super'karaats goud
toenemen. Maar daarvoor moet u in uw winkels de juiste verdeling maken
tussen gezonde voeding en minder gezonde voeding. En leg niet te veel
de nadruk op dat laatste, want anders kan het u wellicht net zo
vergaan als de tabaksindustrie, die inmiddels in het maatschappelijke
beklaagdenbankje zit.
Om dat te voorkomen moet u ook duidelijker uw verantwoordelijkheid
nemen bij de verkoop van alcoholische dranken.
U moet er echt voor waken dat er alcohol wordt verkocht aan jongeren
jonger dan 16 jaar. Dat is de wet en u bent verplicht die uit te
voeren! Gelukkig zijn er ondernemers die dit prima opvatten en niet
alleen consequent om een identiteitsbewijs vragen aan jeugdige
consumenten, maar ook de verkoop van alcohol onder deze groep proberen
te ontmoedigen.
In mijn tekst voor vandaag had ik tot vanmorgen vroeg staan: Ik weet
dat er in één gemeente afspraken waren gemaakt tussen alle
supermarkten om de verkoop én doorverkoop van alcohol aan jongeren
onder de 16 jaar strenger aan te pakken en te voorkomen. Op die manier
wilden het gemeentebestuur én de winkeliers het drankmisbruik onder
jongeren tegengaan. Hier werd de maatschappelijke verantwoordelijkheid
goed opgepakt.
Ook stond in mijn tekst:
Helaas werd één van de deelnemende supermarkten door het hoofdkantoor
teruggefloten. Daarna volgden de andere winkeliers.
Dat is natuurlijk erg jammer en een gemiste kans.
En mijn tekst vervolgde: U moet de wet naleven, maar u mag ook best
meer doen dan dat. Dat kan absoluut geen kwaad. U laat dan zien dat u
de problemen in de samenleving serieus neemt. Ik weet zeker dat dat
uiteindelijk uw bedrijfstak ten goede komt. Doet u dat soort dingen
niet, zo vervolgde mijn tekst, maar zoekt u juist de randen van het
toelaatbare op, onder het mom als ik het niet doe, gaan ze naar de
concurrent', dan komt u vroeg of laat -naar mijn persoonlijke mening -
in het verdomhoekje terecht.
Maar,
op de site van Elsevier Voedingsmiddelen industrie lees ik vanmorgen
wat Miranda Boer (CBL) bekend gemaakt heeft.
Zij zegt dat volgende week de retailers starten met een grootschalige
campagne om ouders erop te wijzen dat jongeren onder de 16 jaar geen
alcohol moeten drinken. De caissières van alle supermarktformules
delen vanaf volgende week ruim 1 miljoen folders uit, in samenwerking
met NIGZ en TRIMBOS-campagne.
Dat is nu eens fantastisch nieuws.
En ik weet zeker dat U heel goed naar het CBL luistert, dat U de
branche campagne in Uw eigen keten en in alle lokale winkels gaat
voeren.
Ik ga me er zelf volgende week van overtuigen, en ook de weken daarna!
Want U weet het: ook ik ben een trouwe klant van U.
Daarnaast hoorde ik vandaag via een van mijn medewerkers dat enkele
leden retailketens recent besloten hebben om geen mixdranken meer te
verkopen. Ik zou zeggen dames en heren: wie volgt.
Dames en heren, ik ga afsluiten, en daarna heeft u ook met deze goede
berichten, opweg naar super goud, wel een voedzaam en gezond harinkje
verdiend: lekker en nog gezond ook.
Ik sluit af met een toekomstbeeld. Ik ben er van overtuigd dat
supermarkten over tien jaar nog steeds op goud en meer dan super goud,
zitten. Mensen zullen dan nog steeds met plezier komen winkelen.
Maar - en dat zal anders zijn dan nu - ze zullen met veel plezier
bewust kiezen voor een gezonde leefstijl en gezonde producten
aanschaffen. Daarbij worden ze geholpen door de supermarkt die mensen
stimuleert de gezonde keuze te maken.
Bovendien zullen winkelende ouders niet bang hoeven te zijn dat hun
zoon of dochter van 14 of 15 jaar oud met een breezer onder de arm de
winkel verlaat.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport