Prijsuitreiking Bakens aan het water
Toespraak | 02-07-2007 | Tiel | Staatssecretaris Tineke
Huizinga-Heringa
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren,
Bijna twaalf jaar geleden moesten meer dan 200.000 mensen in deze
regio worden geëvacueerd omdat de dijken op doorbreken stonden. De
tv-beelden staan mij nog helder voor de geest. Nederland was
wereldnieuws.
Gelukkig liep het goed af. Maar we hebben ervan geleerd. Als we onze
voeten droog willen houden, zullen we de rivier meer ruimte moeten
geven. Dit inzicht heeft - zoals de meesten van u weten - geleid tot
Ruimte voor de Rivier. Veel plannen worden inmiddels uitgevoerd.
Er zijn talloze voorbeelden van ingrepen - klein en groot - die er
uiteindelijk voor moeten zorgen dat het risico van overstromingen tot
aanvaardbare proporties wordt teruggebracht. Tussen Nijmegen en Tiel
zijn aan beide zijden van de rivier de kribben verlaagd zodat het
water makkelijker kan worden afgevoerd. En vanochtend was ik vijftig
kilometer verderop in de Hondsbroekse Pleij bij Westervoort, waar de
IJssel wordt verbreed door landinwaarts een nieuwe dijk te bouwen. Ik
vind dat een prachtig project.
Van die kleine ingrepen zie je meestal niets. Maar grote ingrepen
kunnen het landschap ingrijpend veranderen. Dat is niet altijd leuk.
We zijn immers gehecht aan onze omgeving. Het is de uitdaging om zo'n
verandering juist als kans te zien. Een mogelijkheid om Nederland nog
mooier te maken. In de Hondsbroekse Pleij bijvoorbeeld, wordt de
dijkverlegging benut om nieuw natuur- en recreatiegebied te creëren.
Daar profiteren we dus allemaal van. En niet alleen in tijden van
hoogwater.
Het nuttige met het aangename verenigen - dat is de kunst. Dat brengt
mij bij de aanleiding van deze bijeenkomst: de prijsvraag Bakens aan
het Water. We zijn vandaag bij elkaar voor de prijsuitreiking van deze
prijsvraag. Mij is gevraagd de winnaars bekend te maken, en dat doe ik
natuurlijk graag. Ik vind de prijsvraag een uitstekend initiatief.
Niet alleen vanwege de artistieke aspecten, maar ook omdat zulke
bakens ons letterlijk en figuurlijk even doen stilstaan bij het
water.
Dat je het begrip bakens breed kunt opvatten, blijkt uit de
verscheidenheid aan inzendingen. De jury kreeg 107 voorstellen van
zowel kunstenaars, vormgevers als architecten. Van zeer onopvallende
bakens die je moet zoeken tussen de stenen van de kribben tot hoge,
opvallende kleibergen en portalen aan weerszijden van de rivier. Veel
deelnemers noemden Varik - hier niet ver vandaan - als ideale plek
voor hun baken. Dat is niet zo verwonderlijk, want het landschap
vertoont daar zo ongeveer alle kenmerken die het rivierengebied
karakteriseren.
De jury heeft de inzendingen onder meer beoordeeld op hun bijdrage aan
de ruimtelijke kwaliteit, originaliteit, zichtbaarheid, de
belevingswaarde en het historisch perspectief. Hoewel ik zelf niet in
de jury zat, kan ik u verzekeren dat er flinke discussies zijn
gevoerd. Want er waren niet alleen heel veel inzendingen, volgens de
jury waren de meeste ook gewoon erg goed. Na rijp beraad zijn er
vijftien voorstellen genomineerd en daar zijn vervolgens drie
prijswinnaars en twee eervolle vermeldingen uit geselecteerd.
De prijswinnaars gaan straks naar huis met respectievelijk 15.000,
10.000 en 5.000 euro.
Dames en heren,
Ik laat u niet langer in spanning. Ik begin met de eervolle
vermeldingen. In willekeurige volgorde: `Bakens genoeg!' van Frank
Harbers en zijn team en `N.A.Pier' van Stan Roncken en Wim Berg.
Het idee van Frank Harbers en zijn team om bestaande bakens een nieuw
leven in te blazen en dán pas te denken aan nieuwe bakens, viel bij de
jury in de smaak. De wijze waarop het idee werd gepresenteerd is
bovendien een compliment waard.
Stan Roncken en Wim Berg kwamen met een voorstel voor een pier in de
rivier, die zich aanpast aan de stand van het water. De pier maakt het
mogelijk dat mensen het landschap letterlijk en figuurlijk vanuit een
nieuwe invalshoek beleven. Het juryrapport is enthousiast over de
eenvoudige en krachtige vormentaal van deze inzending.
Dan de derde prijs. `Verf-werken 2007-2008' van Marieke de Keijzer en
Daphne van de Wal. Deze kunstenaars stellen voor een aantal
landschappelijke kenmerken in het rivierengebied tijdelijk te
accentueren door ze oranjerood te schilderen. Door verf te gebruiken
die vanzelf afbreekt, sparen ze niet alleen het milieu maar
symboliseren zij ook het tijdelijke karakter van ingrepen in het
landschap. De jury kenschetst het idee als doeltreffend, beeldend en
poëtisch. Het boekje dat ze met hun inzending hebben meegestuurd, is
een speciale vermelding waard. De liefde voor hun product straalt
ervan af.
De tweede prijs is voor Sannah Belzer met `Op het terras aan de
rivier'. Sannah Belzer heeft een plan ingezonden voor een terras langs
de rivier. Het terras zou een prachtig uitzicht bieden op de
uiterwaarden. Bovendien vormt het een mooi alternatief voor de
standaard vormgegeven banken die je her en der op en langs de dijk
vindt. De inzending is sterk in al haar eenvoud, praktisch,
multifunctioneel en heel goed vormgegeven. Kortom, een verdienende
tweede prijs.
Maar hoe goed de andere ook zijn, er kan er maar één de beste zijn. De
eerste prijs gaat naar een idee dat voorziet in het hergebruik van
bestaande bakens aan het water, zoals een schoorsteen of een oude
steenfabriek. De bedenkers stellen voor de bakens aan te kleden met
elementen die doen denken aan de Baileybruggen van vroeger. Met
zo'n Baileybrug-achtige constructie kun je van een oude schoorsteen
bijvoorbeeld een uitkijktoren maken. Op deze manier wek je oude bakens
opnieuw tot leven en wordt het landschap gerevitaliseerd. Dat is dus
dubbele winst.
De basis van het plan wordt, zo oordeelt de jury, gevormd door een
uitstekende analyse van cultuurhistorische elementen in het
rivierengebied. Het idee is ook een prachtige strategie om het behoud
en de restauratie van erfgoed op te pakken. Kortom, het resultaat is
meer dan de som der delen. De eerste prijs gaat naar `Her-Baken' van
Machiel Spaan en zijn team. Van harte gefeliciteerd!
Dan wil ik de winnaars nu naar voren vragen om hun prijs in ontvangst
te nemen.
Dank u wel.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat