Kamerbrief inzake actuele stand van zaken Sudan/Darfur
06-07-2007 | Kamerstuk | Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken
Graag informeren wij u, mede namens de minister van Defensie, over de
actuele situatie in Sudan/Darfur. In deze brief wordt in het bijzonder
ingegaan op de instemming van de Sudanese regering met de hybride
AU/VN-missie voor Darfur, de door AU en VN opgestelde roadmap en de
uitkomsten van de ministeriële Contact Group bijeenkomst in Parijs van
25 juni jongstleden.
Veiligheidssituatie
Hoewel in een aantal gebieden de situatie in de afgelopen periode
relatief rustig is gebleken, gaan in andere gebieden de gevechten
tussen rebellenbewegingen en het Sudanese regeringsleger door. Ook
blijven Arabische militia actief en vinden vooral in Zuid-Darfur
tribale gevechten plaats. Bij deze gevechten worden dorpen en burgers
getroffen, waardoor het aantal ontheemden toeneemt. Naast gevechten
blijft ook de criminaliteit een zorgpunt; de berovingen van auto's,
veelal van hulpverleners, blijven toenemen. Uit sommige gebieden
worden NGO's genoodzaakt zich (tijdelijk) terug te trekken. Ook de
missie van de Afrikaanse Unie in Sudan (AMIS) wordt steeds verder
beperkt in haar bewegingsvrijheid. Zo hebben in juni gewapende mannen
twee aanvallen uitgevoerd op de AMIS-basis in Abeche (Oost-Tsjaad).
Om deze zorgelijke veiligheidssituatie te verbeteren en een einde te
maken aan de wetteloosheid is een effectief staakt-het-vuren
noodzakelijk. Nederland blijft zich, ook in EU-verband, sterk maken
voor het handhaven en waar nodig opvoeren van de druk op de Sudanese
regering en de rebellen. Ook tijdens het bezoek van de minister voor
Ontwikkelingssamenwerking aan Sudan, heeft Nederland de Sudanese
regering en rebellengroeperingen aangesproken op de noodzaak een einde
te maken aan het geweld en voortgang te boeken in het politieke
proces.
Hybride AU/VN-missie
Op 12 juni jongstleden heeft de Sudanese regering ingestemd met de
inzet van een - bij voorkeur, maar niet exclusief door Afrikaanse
eenheden bemande - hybride AU/VN-vredesmacht. Tijdens het bezoek van
een delegatie van de VN-Veiligheidsraad aan Khartoem op 17 juni
jongstleden gaf minister van Buitenlandse Zaken Lam Akol aan dat deze
Sudanese instemming "unconditional" was.
Op 22 juni jongstleden is het AMIS-mandaat met zes maanden verlengd.
Het is positief dat de Sudanese autoriteiten nu formeel hebben
ingestemd met de komst van een hybride AU/VN-missie. Mede in het licht
van de schrijnende humanitaire en veiligheidssituatie is het van
belang dat deze vredesmacht snel geïmplementeerd wordt. De volgende
stappen zijn nu de ontplooiing van voldoende gekwalificeerde troepen
en de financiering door de VN van de hybride macht. De verwachting is
dat het nog zes tot twaalf maanden zal duren voordat de hybride macht
operationeel zal zijn. Tot die tijd blijft financiële steun aan AMIS
onontbeerlijk. De VS heeft tijdens de Contact Group bijeenkomst in
Parijs de VN opgeroepen om te onderzoeken op welke wijze
VN-financiering versneld kan worden. Nederland heeft in mei een
additionele bijdrage van 10 miljoen euro aan AMIS toegezegd.
Ook stelt Nederland twee officieren kandidaat voor het Light Support
Package van de VN aan AMIS, de eerste stap op weg naar een hybride
missie. Hiervan is er inmiddels één geaccepteerd door de VN. Mede op
basis van hun rapportages en de verdere ontwikkelingen m.b.t. de
implementatie van het Heavy Support Package en de hybride missie zal
een eventuele verdere Nederlandse betrokkenheid worden overwogen.
Politiek proces
Om het politieke onderhandelingsproces naar een nieuw vredesproces
vlot te trekken, hebben de Speciale Gezant van de VN (Jan Eliasson) en
de Speciale Vertegenwoordiger van de AU (Salim Ahmed Salim) op 8 juni
jongstleden een roadmap opgesteld. De roadmap kent een concreet
tijdspad en maakt een onderscheid tussen drie fasen: 1) het onder één
AU/VN-noemer brengen van alle verschillende initiatieven ten aanzien
van Darfur (mei-juni 2007), 2) pre-onderhandelingsfase (juni-juli
2007) en 3) fase van daadwerkelijke onderhandelingen tussen partijen
(augustus 2007). Om de speciale vertegenwoordigers van de AU en VN te
ondersteunen, is het AU/VN Joint Mediation Support Team (JMST)
opgericht dat onder leiding staat van de `senior representative' van
de VN Speciaal Gezant Eliasson, Pekka Haavisto en AU-ambassadeur Sam
Ibok.
Eind april is reeds in Tripoli afgesproken dat alle regionale
initiatieven (o.a. SPLM, Eritrea, Libië en Centre for Humanitarian
Dialogue) om de niet-ondertekenaars bij elkaar te brengen,
geïncorporeerd worden in het AU/VN-initiatief.
Het is van belang dat de roadmap spoedig wordt geïmplementeerd en de
AU en de VN leiderschap tonen. Tegelijkertijd is het de vraag is of de
rest van dit tijdpad - ingegeven door de humanitaire situatie en de
urgentie - realistisch is. Tijdens de onderhandelingen over het Darfur
Peace Agreement (DPA) werd duidelijk dat `deadline-diplomacy' niet
werkte. Aan de andere kant dienen de rebellengroeperingen zich te
realiseren dat zij niet oneindig de tijd krijgen.
Nederland blijft nauw betrokken bij het politieke proces door het
AU/VN-initiatief te ondersteunen en aan te dringen op een snelle
implementatie van de roadmap. Bovendien dringt Nederland er bij zowel
de SPLM als Eritrea op aan, zich te committeren aan het
AU/VN-initiatief. Nederland heeft onderhandelingsexperts aan de VN
voorgedragen voor het JMST.
Ministeriële Contact Group bijeenkomst in Parijs
Op 25 juni jongstleden vond in Parijs een ministeriële Contact Group
bijeenkomst plaats. Nederland werd vertegenwoordigd door de minister
van Buitenlandse Zaken. Het initiatief om deze bijeenkomst te
organiseren was een van de eerste daden van de nieuwe Franse minister
van Buitenlandse Zaken Kouchner. Naast Nederland namen onder anderen
de VN (Secretaris-generaal Ban Ki-moon), de EU, de VS, (Secretary of
State Rice), het VK, Duitsland, Noorwegen, Canada, China, Rusland,
Egypte en de Arabische Liga deel. Alle deelnemers deden een oproep aan
Sudan en de rebellen om de gewelddadigheden te beëindigen. Ook werd de
VN opgeroepen om het politiek proces slagvaardiger op te pakken en de
roadmap daarvoor zo spoedig mogelijk te implementeren. Bovendien werd
de VN verzocht er alles aan te doen om te zorgen voor een spoedige
ontplooiing van de hybride AU/VN-missie met VN-financiering. Tenslotte
erkenden alle deelnemers de noodzaak van het voortzetten van de
(financiële) steun aan AMIS.
Nederland heeft als voorzitter van het wederopbouwproces in Darfur
tijdens de bijeenkomst benadrukt dat wederopbouw essentieel is voor
duurzame stabiliteit in Darfur. Een staakt-het-vuren, een effectief
vredesakkoord en verbeterde humanitaire toegang zijn voorwaarden voor
hervatting van het wederopbouwproces en de voorbereiding van een door
Nederland georganiseerde wederopbouwconferentie. Intussen bekijkt
Nederland samen met andere partners in hoeverre de bevolking nu al
ondersteund kan worden.
Het hoge niveau van de deelnemers en de bereidheid om tijdens de
Algemene Vergadering van de VN in september wederom bijeen te komen om
de voortgang te bespreken, onderstreept het belang dat de
internationale gemeenschap hecht aan een oplossing van het
Darfur-conflict. Ook de deelname van landen als China, Rusland, Japan
en de Arabische Liga is positief. Eveneens positief is de hernieuwde
Franse betrokkenheid.
Ontmoeting met SGVN Ban Ki-moon
Op 3 juli heeft de minister voor Ontwikkelingssamenwerking en marge
van de Rule of Law-conferentie in Rome gesproken met de
Secretaris-generaal van de VN Ban Ki-moon. De minister benadrukte
tijdens dit gesprek dat Nederland in zijn hoedanigheid als voorzitter
van het wederopbouwproces in Darfur bereid is om mee te werken aan
initiatieven om het vredesproces vlot te trekken, waarbij het
vooruitzicht van wederopbouw zou kunnen werken als een stimulans voor
de rebellengroepen om mee te gaan in vredesinitiatieven.
Sancties
Nederland blijft bezorgd over de situatie in Darfur en acht de
voortgang in zowel het politieke als het veiligheidsproces onder de
maat. De instemming van de Sudanese regering met de hybride missie is
positief, maar mag niet afleiden van het bewerkstelligen van de
eigenlijke doelen: 1) een effectief staakt-het-vuren; 2) verbetering
van de humanitaire toegang; 3) hervatting van het politieke proces en
4) implementatie van de hybride AU/VN-missie. De druk op de Sudanese
regering en andere partijen die het vredesproces dwarsbomen, dient dan
ook gehandhaafd te blijven en bij gebrek aan voortgang dienen sancties
te volgen.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
De minister voor Ontwikkelingssamenwerking,
Drs. A.G. Koenders
* Ministerie van Buitenlandse Zaken
* Bezuidenhoutseweg 67
* Postbus 20061
* 2500 EB Den Haag
* Tel.: 070-3 486 486
* Fax: 070-3 484 848
* Internet: www.minbuza.nl
Ministerie van Buitenlandse Zaken