De Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1 A Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA S GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
2513AA22XA
Ons kenmerk AV/IR/2007/26049
Datum 20 augustus 2007
Onderwerp Kamervragen van de leden Karabulut en Jansen
Hierbij zend ik u mede namens de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de
antwoorden op de Kamervragen van de leden Karabulut en Jansen (beiden SP) over `de grote
loonverschillen tussen mannen en vrouwen'.
De Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(J.P.H. Donner)
Ons kenmerk AV/IR/2007/26049
1
Wat is uw reactie op het bericht dat Nederlandse vrouwen achttien procent minder verdienen
dan Nederlandse mannen?1
Met belangstelling heb ik kennis genomen van de mededeling van de Europese Commissie
over gelijke beloning in Europa2, waarop het krantenartikel gebaseerd is. Deze mededeling ligt
in lijn met wat in het Coalitieakkoord is opgenomen dat vrouwen nog steeds minder verdienen
dat mannen en dat het kabinet zich zal inzetten om aan deze ongelijkheid een einde te maken.
2
Vindt u dit loonverschil acceptabel? Zo ja, waarom? Zo neen, welke streefcijfers hanteert u en
wanneer zal er in Nederland sprake zijn van gelijk werk, gelijk loon?
De cijfers uit het rapport `De arbeidsmarktpositie van werknemers in 2004' van de
Arbeidsinspectie (Kamerstukken II, 2006-2007, 27 099, nr. 16) worden gebruikt om
streefcijfers vast te stellen. Deze worden jaarlijks opgenomen in de begroting van het
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In het laatste onderzoek was het
ongecorrigeerde beloningsverschil bij de overheid, dat de stand van de emancipatie weergeeft,
14%. Het gecorrigeerde beloningsverschil is 4%. Voor het bedrijfsleven was het
ongecorrigeerde beloningsverschil 21% en het gecorrigeerde beloningsverschil 7%. De
gecorrigeerde beloningsverschillen kunnen ongerechtvaardigd zijn. Welk deel van het
percentage dat precies is, is niet uit deze vorm van onderzoek te herleiden.
Juist om de ongerechtvaardigde loonverschillen tussen mannen en vrouwen tegen te gaan heb
ik begin juni een brief aan de Kamer gestuurd (Kamerstukken II, 2006-2007, 27 099, nr. 18)
waarbij ik het eindrapport en de aanbevelingen van de werkgroep `Gelijke beloning, dat
werkt!' aan heb geboden en heb aangegeven wat het kabinet de komende periode voor
maatregelen zal treffen.
3
Wat is volgens u de reden dat de loonverschillen tussen mannen en vrouwen in Nederland
hoger liggen dan het Europese gemiddelde van vijftien procent en hoe kan het dat in België de
loonverschillen elf procent lager liggen dan in Nederland?
Het Eurostat onderzoek meet de verschillen in inkomen tussen mannen en vrouwen die
werkzaam zijn op de arbeidsmarkt in de verschillende lidstaten. Verschillen tussen lidstaten,
1 NRC Handelsblad 19 juli 2007
2 zie voor de tekst van de mededeling:
http://home.szw.nl/navigatie/dossier/dsp_dossier.cfm?set_id=3050&link_id=48249#39441000
---
Ons kenmerk AV/IR/2007/26049
zoals België en Nederland, zijn een weerslag van een andere arbeidsparticipatie van de
verschillende groepen. Daarnaast spelen ook verschillen in waardering van bepaalde
arbeidsvoorwaarden, werkpatronen van mannen en vrouwen en de balans tussen arbeid en zorg
een rol. Landen waar een significant deel van de vrouwen deeltijd werkt, zoals Nederland,
hebben een grotere loonkloof.
4
Vindt u het acceptabel dat er naast objectieve factoren ook openlijke discriminatie voorkomt
en dat er in typische vrouwenberoepen lagere lonen betaald worden dan in door mannen
gedomineerde beroepen, terwijl er geen objectieve rechtvaardiging voor bestaat? Zo ja,
waarom? Zo neen, welk maatregelen gaat u treffen?
Openlijke discriminatie wordt niet geaccepteerd. Dergelijke klachten worden behandeld door
de Commissie gelijke behandeling of de rechter. Om werknemers en werkgevers behulpzaam
te zijn bij het vaststellen of sprake is en tegengaan van discriminatie heeft het Ministerie van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid diverse instrumenten ontwikkeld, zoals de Handleiding
sekseneutrale functiewaardering, de Managementtool gelijke beloning en de light version van
de Quickscan gelijke beloning.
5
Vindt u het acceptabel dat "er meer waarde wordt gehecht aan fysieke kracht dan persoonlijke
vaardigheden, en verantwoordelijkheid voor mensen slechter wordt betaald dan
verantwoordelijkheid voor kapitaal"? Zo ja, waarom? Zo neen, waarom niet en bent u bereid
extra maatregelen te treffen?
Zoals bij 3 is aangegeven, zijn de verschillen tussen lidstaten een weerslag van een andere
arbeidsparticipatie van verschillende groepen en een andere waardering van bepaalde
arbeidsvoorwaarden, werkpatronen van mannen en vrouwen en de balans tussen arbeid en
zorg. Uit het onderzoek dat door Eurostat is verricht kan op zichzelf niet worden afgeleid dat
er meer waarde wordt gehecht aan fysieke kracht dan persoonlijke vaardigheden, en
verantwoordelijkheid voor mensen slechter wordt betaald dan verantwoordelijkheid voor
kapitaal". Datzelfde geldt voor het onderzoek van de Arbeidsinspectie dat het Ministerie van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid tweejaarlijks laat verrichten.
Uit deze onderzoeken vloeien alleen cijfers voort over de loonkloof tussen verschillende
groepen. Om meer inzicht in dit mogelijke probleem te krijgen heeft het Ministerie van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid heeft vorig jaar een subsidie aan de FNV Vakcentrale verleend
voor het project CLOSE (Correctie Loonkloof in Sectoren). In sectoren met een relatief grote
loonkloof, ziekenhuizen, thuiszorg, gemeenten, supermarkten, financiële instellingen en
voedingsindustrie, wordt gekeken naar de verhouding man/vrouw, soort beroep,
---
Ons kenmerk AV/IR/2007/26049
opleidingsniveau, functieniveau en arbeidsduur. In het onderzoek word onder meer de
waardering voor de verschillende vormen verantwoordelijkheid, vaardigheden en arbeid
meegenomen. Het eindrapport van dit onderzoek zal naar verwachting in oktober 2007
verschijnen en dan aan de Kamer aangeboden worden.
6
Deelt u de mening dat de overheid een voorbeeldfunctie heeft, ook als het gaat om het
tegengaan van loonverschillen tussen mannen en vrouwen zonder objectieve rechtvaardiging?
Zo neen, waarom niet? Zo ja, bent u bereid de lonen in de publieke en semi-publieke sectoren,
waaronder het onderwijs, tegen het licht te houden op ongewenste loonverschillen tussen
mannen en vrouwen?
De overheid kent reeds een kleiner beloningsverschil dan het bedrijfsleven.
Overheidswerkgevers streven er net als afgelopen kabinetsperiode naar om dit percentage
verder om laag te brengen. Zoals in het kabinetsstandpunt bij de aanbevelingen van de
werkgroep `Gelijke beloning, dat werkt!' is aangegeven, zal de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelatie als coördinerend bewindspersoon voor het personeelsbeleid bij de
overheid, bij de sectoren aandacht blijven vragen voor gelijke beloning. De sector Rijk zal, om
tot een gericht beleid ten aanzien van beloningsverschillen te komen, op grond van de
beschikbare gegevens onderzoeken wat de omvang van de verschillen in deze sector is. Op
basis van deze meting zal in overleg met de ministeries en de centrales van overheidspersoneel
een plan van aanpak worden opgesteld om het gemeten verschil deze kabinetsperiode tot de
helft terug te brengen.
7
Bent u bereid om via de Arbeidsinspectie bedrijven te controleren op loonverschillen tussen
mannen en vrouwen zonder objectieve rechtvaardiging? Zo ja, per wanneer? Zo neen, waarom
niet?
Zoals hiervoor aangegeven verricht de Arbeidsinspectie tweejaarlijks al onderzoek naar de
beloningsverschillen tussen onder andere mannen en vrouwen. Het eerstvolgende onderzoek
wordt de Kamer eind 2008 aangeboden. In 2006 heeft de Arbeidsinspectie een pilot afgerond
waarbij inspecteurs op individueel niveau via het instrument `Quickscan gelijke beloning' dat
door SZW en de Commissie gelijke behandeling is ontwikkeld, keken of beloningsverschillen
gerechtvaardigd waren. De Arbeidsinspectie kon met dit instrument wel constateren dat er
verschillen waren, maar niet of er onderscheid werd gemaakt omdat personen of groepen niet
goed met elkaar vergeleken konden worden. Daardoor is het voor de Arbeidsinspectie niet
mogelijk om tot een eindoordeel te komen of het bedrijf wel of niet ongelijk beloont. Het is
meer een taak voor de Commissie gelijke behandeling om dit voor individuele zaken te doen.
---
Ons kenmerk AV/IR/2007/26049
De vereenvoudigde versie van de Quickscan gelijke beloning is wel een bruikbaar hulpmiddel
voor zelfanalyse door een bedrijf van beloningsverschillen tussen bepaalde groepen of
individuen. Een zelfanalyse door het bedrijf biedt de mogelijkheid dat het bedrijf intern de
discussie aangaat over situaties van mogelijk beloningsonderscheid binnen groepen. De
werkgroep 'Gelijke beloning, dat werkt!' heeft na overleg met de Arbeidsinspectie en de
Commissie gelijke behandeling besloten dat zij een vereenvoudigde versie van de Quickscan
gelijke beloning ontwikkeld. Deze versie staat, evenals de andere gelijk looninstrumenten voor
zowel werkgever als werknemers, op www.gelijkloon.nl.
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid