Ingezonden persbericht
ONDER EMBARGO TOT WOENSDAG 22 AUGUSTUS, 19:00 UUR
Nature-publicatie: Onmisbare back-up voor belangrijk kankeronderrukkend gen ontdekt
Amsterdam, 21 augustus 2007 - P16 is een van de belangrijkste tumoronderdrukkende genen. Voor het aan p16 verwante p15 waren tot nu toe geen aanwijzingen dat ook p15 een belangrijke rol speelde bij het voorkomen van kanker. Nu blijkt dat p15 als onmisbare back-up voor p16 functioneert: Wanneer p16 defect is, neemt p15 diens taak over. Dat schrijven dr. Paul Krimpenfort, prof. dr. Anton Berns en collega's van het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) in Amsterdam in het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift Nature van 23 augustus.
P16 is een van de belangrijkste tumoronderdrukkende genen. Dat zijn genen die het ontstaan van kanker onderdrukken door cellen tot een groeistop te forceren. Bij een defect in een dergelijk gen kunnen cellen ongeremd gaan delen en ontstaan er tumoren. In ruim de helft van de humane kankers is p16 defect, maar in tachtig procent van die tumoren zijn eveneens groeiremmend p19, en p15 verloren gegaan. Omgekeerd komt p15 verlies op zichzelf nooit voor. Hierdoor wordt al jarenlang getwijfeld over het belang van p15 in het voorkomen van kanker.
Dr. Paul Krimpenfort en zijn collega's van het NKI-AVL ontdekten dat p15 wel degelijk een belangrijk tumoronderdrukkend gen is, maar alleen in afwezigheid van zijn broertje p16. De onderzoekers baseren deze conclusie op studies aan genetisch gemodificeerde muizen waarin p15, p16 en p19 of combinaties daarvan waren uitgeschakeld. Muizen met een defect aan p16, p19 en p15 ontwikkelden in zeer korte tijd een breed spectrum aan tumoren, van huidtumoren tot longvlieskanker. Bij muizen met een defect aan alleen p16 en/of p19 kwamen slechts enkele typen tumoren voor die bovendien een veel minder ernstig verloop lieten zien.
Krimpenfort: "In de loop van de evolutie - waarschijnlijk toen de ontwikkeling van zoogdieren en van vogels een aparte weg insloeg - is p16 uit het oudere p15 ontstaan.
Doordat p15 in aanwezigheid van p16 minder stabiel is en wordt afgebroken, is
p15 is als tumoronderdrukkend gen in de schaduw van p16 komen te staan. Nu liggen p15, p16 en p19 vlak naast elkaar in een zeer kleine gebied op chromosoom 9. Bij een mutatie in dat gebied gaan al snel alle drie de genen verloren. Op het eerste gezicht is dit natuurlijk een risicovolle situatie, maar de toevoeging van het nieuwe p16 gen betekende wel een hele verbetering van het oude celdelingcontrolesysteem."
Wat betekent deze vinding voor het verdere kankeronderzoek? P16 en zijn back-up p15 remmen hetzelfde eiwitcomplex. In veel kankers zonder verlies van p15 en p16, is dit eiwitcomplex door andere mutaties veel actiever geworden, waardoor remming met medicamenten wordt bemoeilijkt. Dat is over het algemeen niet het geval in tumoren met een defect p16 en p15. Dit betekent dat met name in deze groep tumoren remmers van dit complex effectief zouden kunnen zijn. Als deze hypothese in modelsystemen kan worden bevestigd is dit een belangrijk aanknopingspunt voor nieuwe kankertherapieën.
Het onderzoek is gefinancierd door KWF Kankerbestrijding.
---
Ingezonden persbericht