Stand van zaken arbeidsmarktgevolgen Wmo
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
De voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
DMO-CB-U-2789635
4 september 2007
Inleiding
Bij brief van 20 juli 2007 (VWS-0700778) is uw Kamer voor het laatst
geïnformeerd over de resultaten van de gesprekken die ik met de
sociale partners en gemeenten voerde over de arbeidsmarktgevolgen van
de Wmo. Sindsdien zijn er verschillende meldingen in de media geweest
en diverse Kamervragen gesteld over mogelijke ontslagen bij
thuiszorgorganisaties. Bij brief van 25 juli jongstleden heeft de
vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport mij verzocht om
uw Kamer na ommekomst van het zomerreces te informeren over de stand
van zaken.
Mutaties op de arbeidsmarkt
De in de media genoemde aantallen (dreigende) ontslagen lopen sterk
uiteen. Voor eenduidige informatie en een adequate beleidsreactie
hebben gemeenten, sociale partners en VWS afgesproken een schakelpunt
in het leven te roepen. Dit schakelpunt werkt adequaat. Het krijgt
berichten van thuiszorginstellingen waar, vanwege de aanbesteding van
de hulp bij het huishouden, werkgelegenheidseffecten (kunnen gaan)
optreden. Het gaat daarbij niet louter om (collectieve) ontslagen,
maar ook om verschuivingen onder bestaand CAO-personeel. In totaal heb
ik - per 31 augustus - van 37 organisaties een dergelijke `melding'
ontvangen. In totaal is volgens deze meldingen per ultimo 2007 een
daling zichtbaar van circa 5.000 werknemers onder de CAO. Van deze
circa 5.000 blijft een deel werkzaam in de thuiszorg als alfahulp.
Voor de anderen geldt dat zij de thuiszorg zullen verlaten. Daarbij
zij opgemerkt dat het hier ook om reguliere uitstroom zal gaan. Voorts
hebben de mutaties niet alleen betrekking op thuishulpen, maar ook om
ander personeel in dienst van thuiszorginstellingen zoals management
en ondersteuning. Het aandeel van deze mutatie dat enkel het gevolg is
van de aanbestedingen huishoudelijke hulp is niet rechtstreeks uit de
cijfers te halen.
Zoals gezegd, gaat het tot dusver om 37 thuiszorgorganisaties. Het
lijkt goed te benadrukken dat sprake is van niet geverifieerde
informatie, bijvoorbeeld door middel van accountantsverklaringen.
In 24 gevallen geeft men aan dat sprake is van dreigend collectief
ontslag. In 13 gevallen geeft men aan dat er géén sprake is van
dreigend collectief ontslag. In deze 24 gevallen wordt ook aangegeven
dat sprake is van een melding bij het CWI (Centrum voor Werk en
Inkomen). Dat spoort evenwel niet met de gegevens van het CWI zelf. 18
organisaties geven aan dat er met werknemersorganisaties (op enigerlei
wijze) overleg gaande is over een sociaal plan. Op het moment dat de
melding bij het schakelpunt binnenkomt, blijkt meestal nog geen
overleg gaande te zijn met de betrokken gemeente(n). Dat kan -
daarover meer, later in deze brief - natuurlijk wel het geval zijn.
Dergelijk overleg is opportuun, omdat er sprake is van een contract
tussen gemeente en aanbieder. Daar ligt de sleutel voor een specifieke
oplossing. De verwachte neerwaartse mutaties variëren van 0 tot 1900.
De mutaties alfahulp variëren van - 453 tot + 779.
Ook van het CWI krijg ik permanent actuele informatie over aantallen
ontslagaanvragen en over zogenaamde signaleringen van mogelijke
ontslagen bij thuiszorgorganisaties. Bij het CWI is per half augustus
voor 165 personen een ontslagaanvraag ontvangen (daarbij gaat het om 4
organisaties) en voor ongeveer 4.000 personen een vooraankondiging van
mogelijk ontslag ontvangen.
In de overeenkomst die ik op 19 juni 2007 met sociale partners en
gemeenten heb gesloten, is in 2007 EUR 20 mln. gereserveerd om de
incidentele problemen op de arbeidsmarkt te redresseren. De EUR 20
mln. zijn aanvullend beschikbaar op de financiële inspanningen die in
een concrete situatie lokaal aan de orde zijn bij het maken van
afspraken in sociale plannen. De verantwoordelijkheid voor het leveren
van deze financiële inspanning ligt in eerste instantie bij de
betrokken thuiszorgaanbieder en gemeente, zo schreef ik u op 20 juli.
De subsidieregeling `personele gevolgen invoering Wmo', die gebaseerd
is op die overeenkomst, is op 6 augustus 2007 gepubliceerd in de
Staatscourant. Thuiszorginstellingen die te maken hebben met ernstige
nadelige sociale gevolgen als gevolg van aanbestedingen huishoudelijke
hulp, waaronder (dreigend) collectief ontslag kunnen op grond van de
subsidieregeling in aanmerking komen voor een maximale bijdrage van
EUR 3.500,-- per medewerker. Op dit moment heb ik van twee
thuiszorgorganisaties een concreet subsidieverzoek ontvangen. Het gaat
daarbij in totaal om 570 medewerkers. Als het gaat om het kunnen doen
van een aanvraag voor subsidie moet sprake zijn van collectief
ontslag, een aanvraag bij het CWI en overleg met de betreffende
gemeente(n). Voor het beoordelen van de aanvragen aan de voorwaarden
van de regeling, is inmiddels een organisatie ingericht.
Lokaal overleg
Op 28 augustus jongstleden vond nader overleg plaats tussen de VNG, de
sociale partners, VWS en SZW. Eerder werd geconstateerd dat er in de
kern sprake is van een lokaal - vaak specifiek - arbeidsmarktknelpunt.
Door op lokaal niveau goede afspraken te maken tussen de gemeenten en
thuiszorgaanbieders, kunnen deze partijen een aantoonbare bijdrage
leveren om de ongewenste arbeidsmarktgevolgen aan te pakken. Het beeld
is dat op lokaal niveau inmiddels goede beweging ontstaat om de
arbeidsmarktproblemen op lokaal niveau op te lossen. Partijen op
nationaal niveau weten elkaar te vinden daar waar lokaal overleg spaak
dreigt te lopen. De mogelijkheden die momenteel worden gevonden om tot
maatwerkoplossingen te komen, worden verzameld. Werkgevers en
gemeenten bezien de mogelijkheid om een en ander breed ter beschikking
te stellen in de vorm van een handreiking over de manier waarop het
gesprek op lokaal niveau gevoerd kan worden. Aanknopingspunten voor
oplossingen kunnen gelegen zijn in aanpassing van het gesloten
contract, de (her)indicatiestelling en/of de bedrijfsvoering van
betreffende thuiszorgorganisatie. In dit licht zal ik binnenkort ook
een handreiking naar alle gemeenten sturen over de mogelijkheden om
bij aanbesteden negatieve gevolgen voor de arbeidsmarkt te voorkomen.
Ik zal u beide documenten graag doen toekomen.
Vorming van een mobiliteitscentrum Thuiszorg
Tijdens genoemd overleg op 28 augustus was ook het CWI aanwezig.
Sociale partners, gemeenten en de ketenpartners CWI en UWV hebben
namelijk het initiatief opgevat om een mobiliteitscentrum thuiszorg
(MCT) op te richten. Ik ondersteun dit initiatief van harte. Het MCT
richt zich op de organisatie en inrichting van een gemeenschappelijke
`rapid response service' en het projectmatig bij elkaar brengen van de
nodige experts en expertise op lokaal en regionaal niveau om een
doeltreffende ondersteuning aan werkgevers en werknemers in de
thuiszorg te waarborgen. Dit MCT heeft een aantal doelen: