Amsterdam, 30 augustus 2007
Springen voor de wetenschap
In het kader van een wetenschappelijk onderzoek laat het Centrum voor Experimentele en Moleculaire Geneeskunde (CEMM) van het AMC op donderdag 6 september twintig vrijwilligers een bungee jump maken op het AMC-terrein. De onderzoekers kijken of de adrenaline die vrijkomt onder stress, de afweer tegen ziekteverwekkers onderdrukt.
Stress is slecht voor het lichaam en verhoogt de kans op infectieziekten. Welk mechanisme verantwoordelijk is voor het verlagen van de weerstand is echter nog onduidelijk. Lange tijd werd er geen relatie gelegd tussen het zenuwstelsel en het immuunsysteem. Uit dierexperimenteel onderzoek is inmiddels gebleken dat het autonome zenuwstelsel, dat onder andere de bloeddruk, lichaamstemperatuur en ademhaling reguleert, ook een rol speelt bij de verdediging tegen micro-organismen. Het autonome zenuwstelsel stimuleert de afgifte van stresshormonen, zoals catecholamines (adrenaline en noradrenaline), uit de bijnier. Eerder onderzoek van het CEMM wees uit dat catecholamines die bij gezonde proefpersonen worden geïnjecteerd, binden aan zogeheten betà-adrenerge receptoren op de wand van immuuncellen. Zo remmen ze de afgifte van ontstekingsstoffen die nodig zijn om infecties te bestrijden.
Om het effect van lichaamseigen stresshormonen te kunnen bekijken, bedachten de onderzoekers het bungee-jump-experiment. Hieraan doen twintig jonge, gezonde mannen mee, die aan hebben gegeven altijd al eens een sprong te willen maken. Bij het springen van een zestig meter hoge kraan stijgt de concentratie catechholamines in hun bloed fors, zo is de verwachting. Op vier momenten rond de bungee jump nemen de onderzoekers bloed af. Hierin wordt gekeken naar de productie van ontstekingsstoffen zoals cytokines en chemokines, naar de activatie van witte bloedcellen die betrokken zijn bij de afbraak van micro-organismen en naar de activatie van bloedstolling. Ook wordt de hoeveelheid adrenaline en noradrenaline in het bloed gemeten. Het onderzoek moet uitwijzen of acute stress inderdaad de werking van het immuunsysteem remt.
De helft van de vrijwilligers slikt gedurende drie dagen voorafgaand aan het experiment de betàblokker propanolol, een medicijn dat het effect van adrenaline teniet doet. Zo hopen de onderzoekers duidelijk te kunnen maken dat het effect van stress op het afweersysteem en op de bloedstolling wordt veroorzaakt door catechholamines en dat dit verloopt via de betà-adrenerge receptoren.
De interactie tussen het centrale zenuwstelsel en de immuunrespons is één van de onderzoekslijnen van het CEMM. De bevindingen van deze studie kunnen mede van belang zijn voor patiënten op de Intensive Care, die door hun ziekte hoge stress hebben en vaak kampen met ernstige infecties.
Noot voor de redactie (
Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam
Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam