GroenLinks

Halsema vraagt premier mondiaal fonds tegen CO2-uitstoot

18 september 2007

Geachte premier, beste Jan Peter,
Als ik goed ben geïnformeerd dan neem je op 24 september in New York deel aan een VN bijeenkomst over de aanpak van de klimaatverandering. Op deze `high level meeting' moet de basis worden gelegd voor een succesvolle afloop van de VN-klimaattop, die in december op Bali (Indonesië) is gepland. Succes op Bali betekent dat er een agenda wordt vastgesteld voor de onderhandelingen over een nieuw verdrag dat het huidige Kyoto verdrag opvolgt. Zoals je weet zal dit nog de nodige weerstand oproepen.

Femke Halsema stuurde op 18 september deze brief aan Jan Peter Balkenende, vlak voor zijn deelname aan een VN-bijeenkomst over de aanpak van de klimaatcrisis. (Lees ook in Trouw: GroenLinks bepleit mondiaal fonds tegen CO2-uitstoot)

Veel landen uit het zuiden, met name snel groeiende landen als China en India, wantrouwen de bereidheid van de rijkste landen om echt offers te brengen voor een forse reductie van de mondiale Co2 uitstoot. Dat wantrouwen is niet ongegrond. Het Westen heeft al 150 jaar, sinds de start van de industriële revolutie, een grote verantwoordelijkheid voor de exponentieel groeiende Co2 uitstoot. Toch is China vaak de gebeten hond in de politieke strijd rond Co2-reductie. India is een goede tweede. Deze landen krijgen te horen dat zij hun uitstoot moeten beperken, want anders zou een effectieve wereldwijde klimaataanpak uitgesloten zijn. Dit verwijt is hol, zeker als het uit de VS komt. Dat land weigert het Kyoto verdrag te ratificeren, terwijl een gemiddelde Amerikaan zeven keer meer Co2 uitstoot dan een Chinees.

Begin deze maand zagen we helaas dat de APEC landen er niet in geslaagd zijn om de klimaatpatstelling te doorbreken. Op de top in Australië kwamen de 21 APEC landen niet verder dan een paar bescheiden doelstellingen, die bovendien niet in concrete getallen zijn uitgedrukt. Terwijl in die regio het "Great Barrier Reef" (het grootste koraalrif ter wereld) ernstig wordt bedreigd en er bijvoorbeeld door verdroging en vernietiging van veengronden op Sumatra en Kalimantan de gigantische hoeveelheid van 2000 miljoen ton Co2 wordt uitgestoten. Dit zijn geen regionale kwesties, maar mondiale rampen. Die niet door nationale regeringen individueel opgelost kunnen worden, maar een internationaal antwoord vergen.

De urgentie hiervan is groot. Want naast de forse ecologische én economische schade die klimaatverandering toebrengt, is het ook oorzaak van conflict en oorlog. Afgelopen woensdag zocht het gezaghebbende Institute voor Strategic Studies (ISS) de wereldpers op met haar oordeel dat klimaatverandering, naast islamitisch terrorisme en de verspreiding van nucleaire wapens, de grootste bedreiging vormt voor de internationale veiligheid. Ook jouw kabinet heeft er alle belang bij dat de klimaatimpasse wordt doorbroken. In alle bescheidenheid wil ik je daarom het volgende voorstel doen.

Het is noodzakelijk om landen die arm zijn of zich pas relatief kort flink ontwikkeld hebben technisch én financieel bij te staan in de aanpak van hun Co2 uitstoot. Pas als er op substantiële wijze kennis en kapitaal wordt gedoneerd is het mogelijk deze landen een flinke reductiedoelstelling te laten accepteren.

Concreet pleit ik voor de oprichting van een Internationaal Klimaat Fonds (IKF). Dit fonds zou gevoed kunnen worden door een mondiale heffing op kerosine en/of een NOx tax op de uitstoot van vliegtuigen. Deze heffingen leveren op zich al een belangrijke bijdrage aan de vermindering van het broeikaseffect en zullen nieuwe en duurzame innovaties in de luchtvaart afdwingen. Daarnaast kan via het IKF de opbrengst gebruikt worden om de transitie van fossiele naar duurzame energie te bevorderen in ontwikkelingslanden en de opkomende markten. Deze landen krijgen een zogenaamd `trekkingsrecht', op voorwaarde dat zij zelf ook heffingen innen op het vliegverkeer. Het saldo voor deze landen zal positief zijn, omdat de ontwikkelde landen worden uitgesloten van het trekkingsrecht.

Het beheer van dit fonds kan bij de zogenaamde Klimaatraad komen te liggen, die bestaat uit gekozen vertegenwoordigers van de landen die verdragspartij zijn. De raad ziet toe op het uitkeren van trekkingsrechten, maar kan bijvoorbeeld ook de bevoegdheid krijgen om Co2-bestrijdingsmissies uit te zenden. Dan gaat het om teams van experts, die landen dit dat wensen op (milieu) technisch én financieel gebied bijstaan. De Klimaatraad zou op termijn - als een nieuw verdrag het Kyoto-verdrag opvolgt - kunnen uitgroeien tot een Raad met meer bevoegdheden; wellicht zelfs sanctiemogelijkheden als staten of grote bedrijven stelselmatig en bewust hun verantwoordelijkheden blijven ontlopen.

Mijn voorstel richt zich vooral op de aanpak van de Co2 uitstoot, uiteraard weet jij ook dat er nog een andere internationale uitdaging ligt. Veel arme landen ondervinden nu al de gevolgen van de klimaatverandering, die in belangrijke mate veroorzaakt zijn door de uitstoot van het Westen. Deze landen hebben veel hulp nodig bij de aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering. Zij moeten financieel gesteund worden bij het bouwen van dijken, het tegengaan van verwoestijning, het verplaatsen van inwoners en de aanpak van nieuwe ziektes die mens en dier bedreigen. Ook hier zijn harde toezeggingen noodzakelijk. Dat kan niet allemaal via het Klimaatfonds lopen, maar dient prioriteit te krijgen binnen bestaande ontwikkelingsrelaties.

Ik hoop dat ik in deze korte schets mijn voorstel voldoende heb toegelicht. Graag verneem ik je oordeel over dit voorstel en ben benieuwd of jij het op VN niveau wilt bepleiten.

Tot slot wil ik opmerken dat het mij verheugt dat klimaatverandering ook jouw grote belangstelling heeft. Zoals je weet, is in mijn partij veel kennis aanwezig over het terugdringen van dit grote, internationale probleem. Mocht je er behoefte aan hebben dan ben ik graag bereid deze kennis in te zetten, bijvoorbeeld tijdens de klimaattop op Bali als meereizend adviseur.

Met vriendelijke groet,

Femke Halsema