Nanobolletjes als medicijnenleverancier
21 september 2007
STW-onderzoekster Cristianne Rijcken heeft een nieuw soort biologisch
afbreekbare nanodeeltjes ontwikkeld. De bolvorminge structuren kunnen
diverse vetoplosbare medicijnen insluiten, die selectiever in
tumorweefsel terechtkomen. Deze nanobolletjes zijn veelbelovende
koeriers voor gecontroleerde afgifte van antikanker-medicijnen.
Rijcken is onlangs gepromoveerd aan de Universiteit Utrecht.
Antikankergeneesmiddelen hebben soms erg schadelijke bijwerkingen
omdat ze geen onderscheid maken tussen tumor en gezond weefsel. Door
de medicijnen in de sluiten in nanodeeltjes, komen ze vaker terecht in
het juiste weefsel. Omdat de nanodeeltjes biologisch afbreekbaar zijn,
vindt afgifte pas plaats na het uiteenvallen van de deeltjes. De
afbraakperiode kan op maat gemaakt worden door andere bouwstenen voor
de nano-structuren te gebruiken.
Geneesmiddelenpakketjes
De nanodeeltjes bestaan uit ketens van polyethyleenglycol (PEG) en
deels nieuw ontwikkelde bouwstenen: melkzuurderivaten van
methacrylamides. Deze ketens bezitten de unieke gecombineerde
eigenschap van biologische afbreekbaarheid en warmtegevoeligheid. Door
het simpelweg verwarmen van een waterige polymeeroplossing worden
spontaan compacte, bolvormige nanodeeltjes gevormd die kleiner zijn
dan 100 nanometer. De eigenschappen en levensduur van de zogeheten
'gestabiliseerde micellen' van Rijcken zijn volledig te sturen door de
bouwstenen te variëren.
Proeven toonden aan dat diverse soorten vetoplosbare geneesmiddelen
tegen kanker konden worden ingesloten in de kern van deze micellen. De
nanobolletjes verzamelden zich in tumordragende muizen zeer goed in de
tumor, zodat gezond weefsel minder werd aangetast. De ingesloten
stoffen kwamen pas vrij nadat de melkzuurgroepen van het polymeer
werden afgesplitst en de nanodeeltjes daardoor uit elkaar vielen. De
nieuwe nanostructuren vertoonden geen bijwerkingen en zijn volledig
bioafbreekbaar terwijl de huidige producten met
antikankergeneesmiddelen vaak toxische hulpstoffen bevatten.
Vervolgonderzoek
Vervolgonderzoek is nodig om de bloedcirculatie en tumorophoping van
geneesmiddel-bevattende polymeren micellen te bepalen. Bovendien kan
de doelgerichtheid en de geneesmiddelafgifte nog nauwkeuriger
gereguleerd worden door nieuwe bouwstenen te ontwikkelen en deze toe
te passen in de nanodeeltjes.
..............................
Noot voor de redactie,
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek