Identificatie met Nederland
Vanaf 24 september a.s. verschijnt het nieuwe WRR-rapport
Identificatie met Nederland.
De Nederlandse identiteit is sinds enige jaren weer een veelbesproken
onderwerp. De uitbreiding van de Europese Unie, de snelle
globalisering die Nederland voor- en nadelen biedt en
individualiseringsprocessen zorgen voor hernieuwde aandacht voor de
vraag wie `wij' zijn. Met name in de context van immigratie en
integratie wordt `de nationale identiteit' naar voren geschoven als
antwoord op publieke en politieke zorgen over gemeenschappelijkheid en
maatschappelijke samenhang. Op deze manier dreigt nationale identiteit
een politiek en beleidsmatig antwoord te worden voor een
integratieprobleem, terwijl de vraag naar wie wij zijn en wat ons
bindt in essentie een samenlevingsprobleem is.
In dit rapport adviseert de Wetenschappelijke Raad voor het
Regeringsbeleid de aandacht van de overheid te verleggen van nationale
identiteit naar processen van identificatie met Nederland. Waar
nationale identiteit als concept het risico loopt te verzanden in het
vastleggen van een historisch bepaalde en statische identiteit, biedt
een benadering die vertrekt vanuit identificatieprocessen
mogelijkheden voor een meer toekomstgerichte beleidstrategie. In dit
rapport wordt deze benadering uitwerkt voor de functionele, normatieve
en emotionele identificatie, de drie belangrijkste processen voor
identificatie met Nederland.
Identificatie met Nederland, ISBN 978 90 5356 428 8, prijs EUR 39,95,
Amsterdam University Press
Analyses in het rapport zijn mede gebaseerd op studies die op verzoek
van de WRR zijn verricht en tegelijkertijd met dit rapport
verschijnen:
WRR-verkenning nr. 17
Nationale Identiteit en meervoudig verleden, Maria Grever en Kees
Ribbens
Ter onderbouwing van zijn rapport Identificatie met Nederland heeft de
WRR een historisch en sociaal-wetenschappelijk onderzoek laten
uitvoeren door twee historici: prof.dr. Maria Grever (Erasmus
Universiteit Rotterdam) en dr. Kees Ribbens (Erasmus Universiteit
Rotterdam / NIOD). Deze verkenning omvat het verslag van hun
onderzoek.
Westerse politici ontwaren een crisis van de nationale identiteit. Ze
beschouwen het gebrek aan historische kennis als belangrijke oorzaak.
In Nederland weten jongeren niet meer wie Willem van Oranje is en
waarom hier Surinamers wonen. De integratie zou langzaam verlopen
omdat het Nederlanderschap onduidelijk is. Vandaar dat de regering
heeft besloten om een nationale canon in te voeren. Maar kloppen deze
aannames? Wordt niet voorbij gegaan aan de diversiteit van het
verleden en de veranderlijkheid van sociale identiteiten?
In deze studie wordt het woonland als identificatiekader voor
Nederlandse, Britse en Franse jongeren (14-18 jaar) onderzocht.
Uitgangspunt is dat mensen culturele codes vanuit een meervoudig
verleden overdragen in verhalen en herinneringen. Welke betekenis
heeft de nationale identiteit voor de jongeren en welke geschiedenis
spreekt hen aan? Geschiedenis van de familie is bij álle groepen het
populairst. Historische verbondenheid met het woonland manifesteert
zich sterk bij autochtone groepen, bij jongens meer dan bij meisjes.
ISBN 978 90 5356 358 8, prijs EUR 39,95, Amsterdam University Press
WRR-webpublicatie nr. 33
De casus Inburgering en Nationaliteitswetgeving: Iconen van nationale
identiteit, Fouzia Driouichi
Aan de hand van dit onderzoek wordt onder meer geconcludeerd dat het
accent steeds meer op cultuur wordt gelegd. Bovendien richt de
contemporaine discussie zich op meer plichten en minder rechten voor
veel migranten. Hierbij wordt er vaak vanuit gegaan dat meer plichten
automatisch een betere integratie tot resultaat zullen hebben.
Noodzakelijke randvoorwaarden, zoals kwalitatief en kwantitatief
voldoende scholing, maar eveneens een meer welwillende rol van de
ontvangende samenleving, worden daarbij nogal eens veronachtzaamd.
De zoektocht brengt ook nog andere zaken voor het voetlicht. Zo is het
in het bijzonder voor een bepaald deel van de bevolking problematisch
er meerdere deelidentiteiten en loyaliteiten op na te houden: moslims.
Voorts lijkt het erop dat er in dit verband slechts één
keuzemogelijkheid bestaat: òf men kiest vóór Nederland òf men kiest
voor het herkomstland en dientengevolge tegen Nederland.
ISBN 978 90 5356 446 2, prijs EUR 27,50, Amsterdam University Press
WRR-webpublicatie nr. 34
In debat over Nederland. Veranderingen in het discours over de
multiculturele samenleving en nationale identiteit, Fleur Sleegers
De toon en inhoud van de debatten over de multiculturele samenleving
zijn de laatste jaren veranderd. Van links tot rechts is de politiek
teruggekomen van een lang in standgehouden consensus dat de komst van
migranten een verrijking van de samenleving betekende. Het inzicht dat
de toegenomen culturele diversiteit en de aanwezigheid van steeds meer
moslims in de Nederlandse samenleving (ook) problemen met zich mee
heeft gebracht is nu uitgangspunt van de discussie. Vanaf de
eeuwwisseling is de overtuiging gegroeid dat een hardere opstelling
naar migranten en veeleisender beleid noodzakelijk zijn voor
succesvolle integratie. Daarnaast wordt steeds meer nadruk gelegd op
het belang van `de' nationale identiteit; voor migranten om te weten
in wat voor samenleving zij moeten inburgeren en voor mensen `van
hier' om met de onzekerheid van een veranderende leefomgeving om te
kunnen gaan. Het multiculturalisme als ideaal heeft zijn
aantrekkelijkheid voor velen vrijwel volledig verloren. Deze studie
laat zien hoe een nieuw, `harder', dominant discours is ontstaan over
de multiculturele samenleving en nationale identiteit, waarin cultuur
en religie een prominente rol zijn gaan spelen.
ISBN 978 90 5356 358 8, prijs EUR 27,50, Amsterdam University Press
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid