Persbericht, 27 september 2007
Dit is een gezamenlijk persbericht van het NWO-Instituut voor Nederlandse Geschiedenis en het Nationaal Archief.
Spectaculaire vondst werpt nieuw licht op Leidens Ontzet
Historica Els Kloek van het NWO-Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING) en het Onderzoeksinstituut voor Geschiedenis en Cultuur (OGC) van de Universiteit Utrecht heeft met een modern leesapparaat in het Nationaal Archief definitief aangetoond dat Magdalena Moons, heldin van het Leidens Ontzet, getrouwd was met belegeraar Francisco Valdez. Deze ontdekking toont het ongelijk aan van historicus Robert Fruin, die eerder concludeerde dat het hier om een mythe ging.
Historici hebben uitvoerig gedebatteerd over de rol en betekenis van Magdalena Moons. Zij woonde volgens de overlevering in Den Haag op het moment dat de Spanjaarden de stad Leiden belegerden. Francisco Valdez, de Spaanse bevelhebber die vanuit Den Haag leiding gaf aan het beleg, raakte verliefd op haar. Toen in de nazomer van 1574 de stad helemaal was uitgehongerd en het einde voor Leiden nabij leek omdat de wind voor de watergeuzen verkeerd stond, speelde Magdalena Moons haar troef uit.
Tijdens een etentje haalde zij Valdez over om de aanval op de uitgehongerde stad uit te stellen. In ruil daarvoor beloofde zij met hem te trouwen. Valdez liet zich overhalen, en dat had hij beter niet kunnen doen, want juist toen kwam er een storm opzetten. Op 3 oktober sloegen zijn manschappen op de vlucht voor het wassende water en kon de geuzenvloot ongehinderd de stad binnenvaren. De discussie onder historici spitste zich onder meer toe op de vraag of Moons en Francisco Valdez ooit met elkaar waren getrouwd. Fruins onderzoek naar het vermeende huwelijk liep op niets uit en hij trok de conclusie dat het hier wel om legendevorming moest gaan. Daarmee was de zaak afgedaan.
Onleesbare tekst ontrafeld
Els Kloek heeft nu echter aangetoond dat de twee toch daadwerkelijk getrouwd zijn geweest. In een kopie-extract van huwelijkse voorwaarden van Willem de Bye met Magdalena Moons van 23 oktober 1597 (Brabants Historisch Informatie Centrum te Den Bosch) bleek de tekst achter de naam van de bruid grondig onleesbaar te zijn gemaakt. Met behulp van de Hyperspectral Imager in het Nationaal Archief en digitale bewerking in Photoshop bleek het uiteindelijk mogelijk bijna de volledige doorgehaalde tekst te reconstrueren.
De Hyperspectral Imager maakt bij verschillende golflengtes opnames van de tekst, zodat verschillende lagen inkt van elkaar onderscheiden kunnen worden. Er stond: 'wede wijlen don F nc sco de Baldees' waarmee vaststaat dat Magdalena Moons zich in 1597 weduwe van Francisco Valdez noemde. In 1610 vonden zij en haar nieuwe echtgenoot, die een hoge functie bekleedde in het Staatse leger, het niet langer opportuun om aan dat huwelijk met deze Spaanse militair herinnerd te worden, vandaar de doorhaling.
Meer informatie bij
- Els Kloek (Instituut voor Nederlandse Geschiedenis)
- tel 070 3156400
- els.kloek@inghist.nl
Els Kloek is hoofdredacteur van het Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland, een samenwerkingsproject van het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING) in Den Haag en het Onderzoeksinstituut voor Geschiedenis en Cultuur (OGC) van de Universiteit Utrecht.
Zie ook: http://www.vrouwenlexicon.nl
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek