Versertunnel 50 jaar
Toespraak | 26-09-2007 | Velsen-Zuid | Minister Camiel Eurlings
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Dames en heren, geachte heer Cammaert,
De Velsertunnel teruggebracht tot kale feiten: 3324 meter spoortunnel,
1664 meter wegtunnel, het diepste punt ruim 23 meter onder NAP. Deze
cijfers maken in één oogopslag duidelijk dat het om twee tunnels gaat,
hoewel iedereen het altijd over de Velsertunnel heeft. De tunnels
werden tegelijk gebouwd en 50 jaar geleden werden ze tegelijk door
Hare Majesteit koningin Juliana geopend.
De aanleg van de Velsertunnel kostte destijds heel veel geld: ruim 130
miljoen gulden. Veel onderdelen moesten namelijk speciaal worden
uitgedacht en ontworpen, zoals de ventilatie. U weet ongetwijfeld dat
de tunnel een unieke vorm van ventilatie heeft, zogeheten
dwarsventilatie. De karakteristieke ventilatietorens zijn een van de
markantste staaltjes naoorlogse architectuur. Logisch dat in de jaren
na de opening mensen van heinde en verre kwamen om naar dit wonder van
techniek en architectuur te komen kijken.
Dat was vroeger. Inmiddels is de Velsertunnel de meest verouderde
tunnel van Nederland. En dat terwijl er elke dag honderdduizenden
mensen per trein of auto doorheen gaan. In 2006 reden er op een
gemiddelde werkdag maar liefst zo'n 64.000 voertuigen door de
wegtunnel.
Het werd dus hoog tijd voor een opknapbeurt. ProRail is al een flink
eind op weg met de spoortunnel. In totaal voert onze nationale
spoorinfrastructuurbeheerder voor zo'n 40 miljoen euro aan onderhouds-
en veiligheidsmaatregelen uit. De laatste fase van de renovatie vindt
volgend jaar augustus plaats. Helaas moet de tunnel die maand dicht en
zullen de reizigers worden omgeleid. Heel vervelend natuurlijk, maar
daarna is de spoortunnel ook echt helemaal klaar, kan hij er weer
jaren tegenaan en is hij veiliger dan ooit.
Het laatste groot onderhoud aan de wégtunnel dateert alweer van de
jaren negentig. Rijkswaterstaat treft momenteel voorbereidingen voor
nieuwe onderhoudswerkzaamheden - overigens ook aan de omgeving van de
tunnel - en voor werkzaamheden die de veiligheid zullen verbeteren.
Het gaat om een groot aantal aanpassingen, die ik hier niet allemaal
zal noemen. Alleen op veiligheidsgebied heb ik er namelijk al achttien
geteld. Ik laat het dus bij een paar voorbeelden. Rijkswaterstaat zal
onder meer vluchtroutes verbeteren door het aantal vluchtdeuren te
vergroten en zal de bijbehorende veiligheidssystemen aanpassen om
ervoor te zorgen dat automobilisten in nood zichzelf beter kunnen
redden. De informatievoorziening voor weggebruikers wordt beter, er
komt een nieuw camerasysteem en een nieuwe omroepinstallatie, het
asfalt wordt vervangen en de grond rondom de ventilatietorens wordt
gesaneerd.
Natuurlijk doet Rijkswaterstaat dat allemaal niet alleen; hij werkt
samen met de gemeente Velsen en Beverwijk en de brandweer van Velsen
en Beverwijk. Overigens moeten de werkzaamheden nog worden gegund. Dat
zal half juli volgend jaar gebeuren. De werkzaamheden die zijn gericht
op verbetering van de veiligheid zullen naar verwachting in oktober
2008 beginnen en zijn eind 2008 gereed. De overige aanpassingen worden
naar verwachting in de zomers van 2009 en 2010 uitgevoerd.
Wat Rijkswaterstaat óók wil doen, is proberen het aantal
hoogtemeldingen te beperken om zo het aantal schadegevallen te
reduceren en de doorstroming te bevorderen. Er wordt in dit geval
gedacht aan een beter hoogtemeldsysteem, in combinatie met een systeem
dat mogelijke overtreders informeert. Rijkswaterstaat neemt hierin het
voortouw, maar het is goed te beseffen dat ook de gemeenten, de
industrie en de vervoerders hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
Bedrijven moeten zich aan de wettelijk norm voor de hoogtelading van
vrachtwagens houden.
Wat Rijkswaterstaat niet kan, is de doorrijhoogte vergroten, oftewel
iets doen aan de bovenkant van de tunnel. U kunt die bovenkant het
beste beschouwen als een drempel die in het Noordzeekanaal ligt.
Daarom heeft het geen zin om het kanaal uit te diepen. De tunnel is
het hoogste punt dat grote schepen moeten kunnen passeren. En daarmee
kom ik op de wens van een tweede grote zeesluis, waar de heer Cammaert
zojuist over sprak. Zelfs wanneer zo'n sluis er zou komen, zullen de
schepen niet dieper kunnen steken.
Ik zeg het de heer Cammaert na dat de Noordvleugel een belangrijk
knooppunt is. En ik ben me terdege bewust van de belangrijke rol die
zo'n tweede zeesluis daarin kan spelen. Het Centraal Planbureau heeft
geconcludeerd dat er hier na 2010 congestie bij het zeesluizencomplex
te verwachten valt. Daarom heb ik Rijkswaterstaat op 10 juli opdracht
gegeven een verkenning van de zeetoegang bij de IJmond op te stellen.
Die moet niet alleen duidelijkheid verschaffen over de noodzaak van
een nieuwe sluis, maar ook over een tweede scenario: of de groeiende
goederenstroom naar het achterland niet kan verlopen via water, spoor,
weg en buistransport.
Bij dat tweede scenario is de vraag in hoeverre er goederenstromen
tussen Rotterdam en Amsterdam kunnen worden uitgewisseld. Kortom: we
moeten selectiever met die goederenstroom omgaan, waarbij we de
huidige infrastructuur optimaal benutten, zonder dat het ten koste
gaat van de economische groei van de havens. We kunnen ons
bijvoorbeeld afvragen of we de groei van de kolenopslag in Amsterdam
moeten laten doorgaan of dat we daar andere goederen voor in de plaats
kunnen laten komen die tot meer werkgelegenheid leiden. Dit soort
overwegingen wordt meegenomen in de verkenning waartoe ik
Rijkswaterstaat opdracht heb gegeven.
Hoe dan ook: de roep om een tweede zeesluis laat zien dat economische
groei de infrastructuur onder druk zet. Dat is een ijzeren wet,
waarvan we hier op deze plek al eerder een duidelijke illustratie
hebben kunnen zien.
In 1941 werd begonnen met de bouw van de tunnel die overmorgen 50 jaar
geleden werd geopend. Vanwege de oorlog werden de werkzaamheden in
november 1942 stilgelegd. Oorspronkelijk was er een tunnel met twee
banen gepland, maar na de oorlog was al gauw duidelijk dat een
tweebaanstunnel te weinig capaciteit zou hebben. De geschiedenis lijkt
zich dus te herhalen, maar de tijden zijn veranderd. Destijds werd
pardoes besloten tot de aanleg van twee buizen met twee rijbanen.
Tegenwoordig duurt het langer voor we zo'n ingrijpende beslissing
kunnen nemen. Dat heeft natuurlijk zijn goede kanten, maar toch ben ik
blij dat ik u kan melden dat de verkenning Zeetoegang IJmond voor de
zomer van 2008 zal worden opgeleverd.
Dames en heren,
Als de aanstaande renovatie van de Velsertunnels achter de rug is,
zijn ze weer helemaal bij de tijd. Dan zal deze onmisbare schakel in
de infrastructuur van de IJmond weer volop kunnen meedraaien in de
dynamiek van deze vitale regio. Ik feliciteer u allemaal met uw
kranige IJmondse Abraham. En ik bedank alvast iedereen die zich heeft
ingespannen of gaat inspannen voor de extreme make-over van deze
vijftigjarige.
Ik dank u voor uw aandacht.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat