Ingezonden persbericht


Leiden, april 2007
Als het ijs smelt...

Grote tentoonstelling over gevolgen van klimaatverandering in Museum Volkenkunde, Leiden

13 oktober 2007 tm medio augustus 2008

De poolgebieden (Groenland, Canada, Alaska, Lapland en Siberië) vormen het onderwerp van de grote tijdelijke tentoonstelling over ijs en wat er gebeurt als het ijs smelt die Volkenkunde dit najaar organiseert. De jaren 2007 en 2008 zijn uitgeroepen tot International Polar Year. In het kader hiervan wordt heel veel klimaatonderzoek en ander wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd. Maar de gevolgen van het smelten van de poolkap beperken zich niet tot deze gebieden; de hele wereld, en zeker Nederland krijgt er direct mee te maken. Daarom gaat de tentoonstelling ook over Nederland; welke rol speelt ijs en sneeuw in onze cultuur? Wat betekent het verdwijnen ervan? Ook de mogelijke effecten van de stijging van de zeespiegel voor onze manier van leven komen aan bod.

IJs en sneeuw
IJs en sneeuw zijn in de poolgebieden altijd bepalend geweest voor de manier van leven en overleven. Er zijn veel verschillende begrippen en woorden voor ijs. In de materiële cultuur, in de middelen van bestaan, in de gereedschappen, maar ook in de verhalen, de mythen en gebruiken spelen ijs en sneeuw een prominente rol. Het effect van de opwarming van de aarde en het verdwijnen van ijs en sneeuw betekenen dan ook grote veranderingen in die gebieden. Veranderingen waren al langer gaande, doordat met de steeds nauwere contacten met de geïndustrialiseerde samenlevingen in Europa, Noord Amerika en Rusland, de modernisering zijn intrede deed in de poolgebieden; met nieuwe gereedschappen, andere middelen van bestaan en meer technologie om de kou te weren. Het beeld van geïsoleerde, sterk traditionele kleine gemeenschappen waar men zich in leven hield met de jacht op zeehonden, de rendierhouderij of de visvangst is een gedateerd beeld. Op de Noordpool zijn verandering en aanpassing al lang schering en inslag. Ons ijs is jullie probleem
Maar het recente besef dat het echt ernst wordt met de klimaatverandering richt nu nog nadrukkelijker de schijnwerpers op de poolgebieden; wat daar gebeurt, is nu relevant voor de rest van de wereld. En de bewoners van Groenland, Alaska, Canada, Siberië en Lapland zijn zich daarvan bewust. Voor hen betekent de verandering van klimaat en milieu, naast verlies van veel; ook nieuwe kansen. Bijvoorbeeld nieuwe kansen om hun stem te laten horen en hun stempel te drukken. In de tentoonstelling komen bewoners van deze gebieden uitgebreid aan het woord over hun land en hun cultuur; hun visie op de toekomst en op het verleden. Maar eerst wandelen we door de geschiedenis van ijs en sneeuw: Honderden prachtige en ingenieuze voorwerpen die rechtstreeks te maken hebben met ijs en sneeuw (sleden, bijlen, tenten, kleding, messen, schrapers); aangevuld met citaten, geluiden en herinneringen. Mensen in het poolgebied, maar ook in Europa, vooral Nederland vertellen spannende, romantische en ijselijke verhalen over de tijd dat het nog echt koud kon zijn. Deze ijswandeling leidt naar de centrale ruimte in de tentoonstelling, waar in het pooltheater (een interactieve media-productie op verschillende schermen) wordt ingezoomd naar vijf plaatsen in het uitgestrekte noordpoolgebied. De bezoeker krijgt hier informatie over specifieke aspecten en opvattingen over klimaatverandering, de globale impact daarvan en kan ook zelf zijn mening geven of kiezen voor een specifieke opvatting en verschillende toekomstscenario's. Vervolgens vertakt de tentoonstelling zich naar vijf zalen, waar hoogtepunten uit de collectie van het museum de rijke en aantrekkelijke materiele cultuur van jagers op het zee ijs, rendierhouders in de sneeuw, ijsvissers, en de spirituele cultuur van sjamanen aan de Noordpool laat zien. Elke regio met een eigen en passend thema (1)Lapland: kolonisatie en landclaims; (2)Siberië: traditie en modernisme; (3)Canada: westerse cultuur en vervreemding; (4) Alaska: klimaatverandering in Shismaref, een verdrinkend dorp aan zee; (5)Groenland: als het ijs verdwijnt. Ingrijpen of aanpassen?
In het laatste deel van de tentoonstelling is er veel aandacht voor de invloed die mensen zelf hebben, of kunnen hebben op het milieu en daarmee op het klimaat. De bezoeker wordt gestimuleerd om zich actief te gaan bezighouden met dit onderwerp; er een standpunt in te bepalen en daaraan de acties te verbinden die bij dat standpunt horen. Belangrijk onderdeel daarbij is de interactieve muurkrant, waarin bezoekers met elkaar in discussie gaan over de verschillende opvattingen over de toekomst en wat de mens daarin kan en wil beïnvloeden. De bezoeker kan op elk moment zien wat de bezoekers die al in de tentoonstelling zijn geweest aan opinies, oplossingen en scenario's hebben toegevoegd. Ook kan de bezoeker via internet de discussie volgen van en aangaan met de bewoners van de gebieden rond de Noordpool.

Bij de tentoonstelling is een uitgebreid programma van films, lezingen en debatten, seminars en congressen met betrekking tot het thema.

Museum Volkenkunde | Steenstraat 1 | Postbus 212 | 2300 AE Leiden | t 071 5168 800| www.volkenkunde.nl | info@volkenkunde.nl Meer informatie bij de afdeling P.R. van het museum| t 071 5168 800 | pr@volkenkunde.nl 

|Museum Volkenkunde | National Museum of Ethnology | Afdeling PR |
 | tel:+31 (0)71 5168800 |pr@volkenkunde.nl| Steenstraat 1 | Postbus 212 | 2300 AE Leiden |web:www.volkenkunde.nl |fax: +31 (0)71 5128437|
Nu in Museum Volkenkunde:
ETEN-tradities, taboes en delicatessen!
www.etententoonstelling.nl