Zenuwcellen kunnen hersenziekten veroorzaken
12 november 2007 Zenuwcellen blijken de veroorzakers te kunnen zijn
voor verschillende hersenziekten als de ziekte van Alzheimer of
Parkinson. Tot nu toe werd aangenomen dat zenuwcellen een passief
slachtoffer zijn van speciale immuuncellen, de microglia. Deze laatste
spelen een belangrijke rol bij ernstige verstoringen van het brein,
die het begin van een hersenziekte kenmerken. Nu is gebleken dat
zenuwcellen zelf ook voor hun afbraak kunnen zorgen. Dit blijkt uit
een artikel van hoogleraren Medische Biologie Knut Biber en Erik
Boddeke van het Universitair Medisch Centrum Groningen in het
gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift Trends in Neuroscience, dat
onlangs is verschenen.
Veel hersenziekten als de ziekte van Alzheimer, Parkinson en Multiple
Sclerose, zijn nog steeds nauwelijks behandelbaar. Zij worden
veroorzaakt door of zijn het gevolg van een heftige ontsteking in het
brein. Om de ziekten te behandelen, worden tot nu toe vooral pogingen
gedaan om het immuunsysteem in de hersenen te remmen. Uit onderzoek
van de laatste tien jaar naar de immuunsystemen is daardoor meer
bekend geworden over de functies van die systemen. Het immuunsysteem
in de hersenen blijkt ook een belangrijke rol te spelen in het
dagelijks onderhoud van de hersenen. Hiervoor heeft het brein een
speciale immuuncel, de microglia, die continu zijn omgeving screent en
schade kan voorkomen. Naast deze onderhoudsfunctie spelen de microglia
echter ook een belangrijke rol bij ernstige storingen van het brein.
Door bepaalde prikkels uit de omgeving kan deze cel aangezet worden om
schadelijke stoffen te produceren, die het begin van een hersenziekte
kenmerken.
Actief
De zenuwcel is het doelwit van deze geactiveerde microglia. Tot nu toe
werd de zenuwcel als een passief slachtoffer van microglia beschouwd.
In het artikel in Trends in Neurosciences laten Knut Biber en collegas
zien dat dit niet waar is. In het artikel gaat hij in op de recente
bevindingen dat zenuwcellen een actieve en centrale rol spelen in de
controle van microglia. Zenuwcellen kunnen de ondersteunende, maar ook
de schadelijke functies van de microglia overnemen. Dit betekent dat
ze zelf voor hun eigen afbraak kunnen zorgen. Zenuwcellen zijn daarom
ook te beschouwen als ontstekingscellen. Dit betekent dat de zenuwcel
zelf aan het begin staat van een hersenziekte. De zenuwcel is dus
eerder als de initiatiefnemer te beschouwen, dan alleen maar als
slachtoffer van schadelijke effecten van andere cellen.
Deze revolutionaire bevinding kan een impuls geven aan nieuw onderzoek
naar een effectieve behandeling van hersenziekten. Dit onderzoek dient
zich dan vooral te richten op de exacte werking van zenuwcellen, op
manieren waarop het gedrag van zenuwcellen te beïnvloeden is en op de
communicatie tussen de microglia en de zenuwcellen. De toekomstige
uitkomsten van dit soort onderzoek zouden er toe kunnen leiden dat de
microglia-cellen zodanig gestuurd kunnen worden, dat afbraak voorkomen
kan worden. Dit onderzoek juist naar de fysiologie van het brein, kan
uiteindelijk leiden tot nieuwe therapievormen van hersenziekten.
Contactpersoon: Voor meer informatie kunt u contact opnemen met
persvoorlichting van het UMCG, bereikbaar op telefoonnummer (050) 361
22 00.
Academisch Ziekenhuis Groningen