Kabinet verdedigt financieel beleid in Eerste Kamer
woensdag 28 november 2007
Op maandag 26 en dinsdag 27 november 2007 hebben minister Bos en
staatssecretaris De Jager van Financiën de hoofdlijnen van het
financiële beleid van het kabinet Balkenende IV verdedigd in de Eerste
Kamer. De ministers kregen in het tweedaagse debat steun van de
regeringspartijen CDA, PvdA en CU. Oppositiepartij VVD toonde zich het
meest kritisch, o.a. over de nivellering van inkomensverschillen die
het kabinet zou willen doorvoeren. Minister Bos zei dat hij de term
nivelleren niet gebruikt, omdat deze besmet is geraakt. Volgens hem is
het kabinet ook niet bezig om de inkomensverschillen te verkleinen.
Over de topinkomens zei de minister, dat het er niet zozeer om gaat
deze te verlagen, maar dat het er in de eerste plaats om gaat inzicht
te krijgen in de totstandkoming ervan. Dat moet transparanter, zei
Bos. Hij kondigde eventueel maatregelen aan als zelfregulering via de
raden van commissarissen niet tot meer openheid zou leiden.
Investeren
In antwoord op kritische opmerkingen van de senatoren Terpstra (CDA),
Biermans (VVD) en Reuten (SP) beloofde minister Bos dat het kabinet de
term 'investeren' zorgvuldiger zal gaan gebruiken. De kritiek vanuit
de senaat was dat het woord zo veelvuldig wordt gebruikt in de
financiële stukken van het kabinet dat het net lijkt of elke uitgave
van de overheid ook een investering is. VVD-senator Biermans oordeelde
dat er nauwelijks in infrastructuur wordt geïnvesteerd. Zijn collega
Reuten van de SP zei dat de mensen met de lagere inkomens er nog
altijd bekaaid afkomen en CDA'er Terpstra vond dat het kabinet de term
'te ruim uitlegt'. De minister van Financiën zei dat hij in het
vervolg zal oppassen met het woord 'investeren'. Het gaat hem vooral
om het houdbaar maken van de overheidsfinanciën en om het vergroten
van het productieve vermogen van de samenleving als geheel. Dat kan
volgens Bos ook gebeuren door binnen begrotingen van departementen
andere prioriteiten te kiezen, zoals nu gebeurt bij onderwijs om de
salarissen van leraren te kunnen verhogen. Op een vraag van senator
Laurier (GroenLinks) of dergelijke verschuivingen vaker zullen gaan
voorkomen zei minister Bos: Reken er maar op. De ministers weten
precies wat hun speelruimte is. Daarbinnen kunnen ze herprioriteren en
heralloceren. Met instemming onderstreepte minister Bos in dit verband
een door CU-senator De Boer aangehaald citaat van de CDA'er
Goudszwaard: Leven binnen grenzen is niet benauwd. Sonnetten leveren
de mooiste poëzie op.
Aan het slot van het debat haalde minister Bos met instemming woorden
aan van wijlen de Amerikaanse politicus Robert Kennedy over de
betrekkelijkheid van begrotingscijfers: Cijfers zeggen uiteindelijk
niets over wat het leven de moeite waard maakt.
Hervormingen
Senator Biermans (VVD) zei dat het kabinet van CDA, PvdA en
ChristenUnie niet hervormt en zelfs hervormingen terugdraait van het
vorige CDA-VVD-kabinet, zoals de versoepeling van de keuringen van
arbeidsongeschikten tussen 45 en 50 jaar en het laten vervallen van de
sollicitatieplicht van bijstandsmoeders. Naar het oordeel van de
VVD-senator is het CDA 180 graden gedraaid en wordt deze partij via de
PvdA gemangeld door de Socialistische Partij. In de ogen van de VVD
regeert de SP mee zonder echt verantwoordelijkheid te dragen.
Toezegging
Biermans hekelde ook het belastingbeleid. Dit kabinet gebruikt de
belastingheffing meer dan ooit is gebeurd als instrument om het gedrag
van met name hardwerkende Nederlanders te beïnvloeden, aldus Biermans.
De VVD-senator incasseerde in het debat de toezegging van
staatssecretaris De Jager dat in de lopende kabinetsperiode per saldo
de belastingdruk niet zal stijgen: als er belastingtarieven omhoog
gaan, staan daar verlagingen elders tegenover.
Houdbaarheid ABWZ
Senator Terpstra (CDA) kreeg de toezegging dat het kabinet zich buigt
over de houdbaarheid van de AWBZ zodra het advies van de
Sociaal-Economische Raad daarover binnen is. Terpstra prees de
aanscherping van de begrotingsregels door de rente-uitgaven niet mee
te tellen bij de uitgavenkaders. Deze verbetering werkt echter
averechts indien de rente-uitgaven zouden gaan stijgen, zei de
CDA-senator. Terpstra wees erop dat de staatsschuld volgend jaar onder
de 45% van het BBP daalt. Daarmee doen we het in Europa goed. Alleen
Finland, Ierland, Luxemburg en Spanje doen het nog beter.
ABN-AMRO
De CDA-fractie zou voor een fusie van ING en ABN-AMRO zijn geweest.
Tot onze spijt is dat niet gelukt, zei Terpstra. Minister Bos
verdedigde zich tegen de suggestie van het CDA dat hij in deze te
passief kan zijn geweest. Hij zou te weinig Seelenmassage hebben
toegepast. De minister zei dat de door het CDA gewenste fusie wel eens
tot een groter verlies aan arbeidsplaatsen zou hebben kunnen leiden
dan nu het geval is bij de overname van ABN-AMRO door het trio banken
(Royal Bank of Scotland, Banco Santander en Fortis).
Pensioenindustrie
Senator Van Driel (PvdA) zei dat er onder dit kabinet een andere wind
waait dan onder het vorige. Volgens Van Driel was het uitgangspunt van
ex-minister Zalm dat alles wat niet geld kan worden uitgedrukt niet
bestaat. De PvdA voelt zich meer thuis bij de dichtregel Alles van
waarde is weerloos (Lucebert). Van Driel pleitte voor versterking van
Nederland als Financieel Centrum, o.a. door de pensioenindustrie te
faciliteren. Hij hekelde De Nederlandsche Bank die het eigen
pensioenfonds een miljard euro elders heeft laten beleggen. De
PvdA-senator vroeg het kabinet om concrete maatregelen om de
pensioenindustrie voor Nederland te behouden en ervoor te zorgen dat
buitenlands pensioenvermogen in Nederland beheerd gaat worden en dat
Nederlandse pensioenvermogens die nu in het buitenland worden beheerd
weer in Nederland beheerd zullen worden. Van Driel wil een
BTW-vrijstelling voor pensioenfondsen.
Hogere vennootschapsbelasting
Op een suggestie van de PvdA om de BTW-verhoging van 1 procent vanaf
2009 te vervangen door een verhoging van de vennootschapsbelasting
antwoordde staatssecretaris De Jager (CDA) dat het kabinet dit niet
wil, onder meer omdat een verhoging van de winstbelasting het
vestigingsklimaat voor bedrijven in Nederland ongunstig zou
beïnvloeden. Over de extra belasting voor AOW'ers deed Van Driel het
voorstel om de AOW-premie geleidelijk te verlagen en de
inkomstenbelasting navenant te verhogen. Dan wordt op een elegantere
manier bereikt dat ook AOW'ers meebetalen aan de kosten van de
vergrijzing. Van Driel: Ook dan dragen de sterkste schouders de
zwaarste lasten. Minister Bos zag bezwaren, omdat in dit geval er geen
onderscheid meer wordt gemaakt tussen oude en nieuwe AOW'ers.
Cijfermatig verschil
SP-senator Reuten zag nauwelijks cijfermatig verschil tussen het
vorige kabinet (zonder PvdA) en het huidige (met PvdA). Hij becijferde
een relatieve afname van de overheidsinvesteringen van 3,3% BBP in
2007 tot 3,2% in 2008. Geen spectaculaire afname, maar de
miljoenennota wekt veelvuldig de indruk van een investeringstoename.
Ook zag hij 'ongelukken' komen van de noodremprocedure als er als
gevolg van een recessie een toename dreigt van het overheidstekort.
Die procedure leidt ertoe dat de recessie wordt verergerd, meende
senator Reuten.
Inkomensontwikkeling gezinnen
Namens de fracties van CU en SGP maakte senator De Boer zich zorgen
over de inkomensontwikkeling vooral bij gezinnen met maar een modaal
inkomen. Vanaf 2009 gaan deze gezinnen er 0,5% op achteruit als gevolg
van een fiscale maatregel. Ook de verhoging van de energieprijzen zal
de koopkracht aantasten. De Boer meende dat deze ontwikkeling op
gespannen voet staat met het streven van het kabinet om armoede te
voorkomen onder het motto 'voorkomen is beter dan genezen'.
Veehouderij
Senator Koffeman van de Partij voor de Dieren hield weer een pleidooi
voor het sterker belasten van de veehouderij. Deze zou meer
milieuschade aanrichten dan automobilisten met hun uitlaatgassen.
Koffeman kreeg de toezegging van staatssecretaris De Jager dat deze
nog eens nagaat hoe het begrotingsgeld voor de representatieve jacht
van leden van het Koninklijk Huis wordt besteed.
Vergroening
GroenLinks-senator Laurier sloot zich aan bij het pleidooi van
PvdA-collega Van Driel om invoering van de vennootschapsbelasting voor
woningbouwcorporaties voorlopig niet in te voeren. Ook pleitte hij
voor een leeftijdsbewust personeelsbeleid. Senator Laurier drong ook
sterk aan op verdere vergroening van het beleid. Daarbij doelde hij
niet alleen op vergroening bij de belastingheffing. Ook bij
investeringen en overheidsuitgaven zou meer gelet moeten worden op de
effecten op milieu en klimaat. Minister Bos reageerde welwillend op
deze wens en zei dat het kabinet al voor een deel voor deze insteek
kiest.
Eerste Kamer der Staten Generaal