27-11-2007
Inbreng Ger Biermans bij de Algemene Financiële Beschouwingen Eerste
Kamer
In de Eerste Kamer had op 27 november 2007 de Algemene Financiële
Beschouwingen plaats. Hieronder treft u de inbreng van
VVD-woordvoerder Biermans.
Inbreng van de VVD-fractie bij de Algemene Financiële Beschouwingen
door mr. Ger J.J. Biermans
Mevrouw de Voorzitter,
Ik wens de minister en staatssecretaris van Financiën namens de leden
van mijn fractie toe, dat hen dezelfde roem en faam ten deel valt als
oud-minister Zalm inmiddels al ten deel is gevallen. Door vriend en
vijand is hij immers geroemd als een buitengewoon deskundig financieel
en fiscaal bewindspersoon. Uit mijn betoog zult u kunnen concluderen
dat beide heren in de ogen van de VVD-fractie het pad dat hen naar de
hemel moet leiden nog niet gevonden hebben.
In de eerste alinea van de Miljoenennota zegt het kabinet het
volgende. Het kabinet heeft grote plannen. Wij willen investeren in
kwalitatief hoogstaand onderwijs, in veilige en leefbare wijken, in
een ambitieus klimaatbeleid en nog veel meer. Dat alles wordt
deugdelijk gefinancierd door meer geld binnen te halen dan uit te
geven. Ons huishoudboekje zal ook over 20 of 30 jaar nog steeds op
orde zijn. Mevrouw de Voorzitter, zo lang zal dit kabinet toch niet
blijven zitten? Balkenende XI zal er toch zeker niet komen?
Mijn bijdrage bevat een tweetal hoofdstukken. Allereerst geef ik een
liberaal oordeel over het voorgenomen financiële en belastingbeleid
van dit kabinet. Conform de afspraak in de Vaste Commissie voor
Financiën ga ik ook -zij het kort- in op het vestigingsklimaat, dat
dit kabinet creëert.
Mevrouw de Voorzitter,
"Toen dit kabinet optrad, waren -dankzij het werk van vorige
kabinetten- de overheidsfinanciën gesaneerd. Dat was een ideale
uitgangspositie voor deze minister van Financiën. De minister van
Financiën heeft slechts tot taak de groei van de collectieve
voorzieningen in de hand te houden om geen afwentelingsinflatie door
verhoogde belastingdruk te veroorzaken. De Troonrede predikte een
verdelingspolitiek, uitgaande van een bestaande en voortgezette
welvaart, zo van "de koek kan niet op". Dit is geen gechargeerde
stelling van een lid van de oppositie. Het is integendeel een nuchtere
constatering. Bij de algemene politieke beschouwingen heb ik de
minister-president hier in de Kamer horen getuigen, dat het Leitmotiv
van deze Regering was: "spreiding van macht, kennis, vermogen en
inkomen". "Juist bij stormtij", zei de kapitein van het staatsschip.
Stoer voegde hij er aan toe: "de sterkste schouders moeten de zwaarste
lasten dragen". Ik vind dergelijke uitspraken mooi in een preek."
Mevrouw de Voorzitter. De voorgaande frases zijn uitgesproken door een
van mijn liberale voorgangers, de heer De Wilde tijdens de Algemene
Financiële Beschouwingen van 11 december 1973. In deze Kamer werd toen
de eerste Miljoenennota van het kabinet Den Uyl behandeld. L'histoire
se repète, concludeer ik vandaag.
Dit is een optimistisch kabinet. Optimisme dat gebouwd is op aannames
ten aanzien van de groei van de economie en een hoge olieprijs. Die
aannames bieden het kabinet de ruimte om royaal met geld te smij-ten.
"De minister van Financiën moet voor alles de instelling hebben, dat
het geheel eerder tegenvalt dan mee", zo zei De Wilde in 1973. Bij
deze minister groeien de bomen tot de hemel. Daar waar minister Zalm
uitging van een voorzichtige groeiprognose van 1,75% noemt deze
minister een groeiprognose van 2% realistisch. Een eufemisme voor
fantastisch, waarbij dat woord de betekenis heeft van "aan redeloze
fantasie ontsproten"? Dat niet zo voorzichtige uitgangspunt levert
deze minister van Financiën in elk geval een extra begrotingsruimte
van 2 miljard euro op. De kredietcrisis brengt ons al akelig dicht bij
de realistische aanname van Zalm.
Optimisme ook ten aanzien van de hoge olieprijs. Het geld vloeit de
komende jaren -voorlopig slechts op geduldig Miljoenennota-papier-
door de koppeling van de aardgasprijs aan de olieprijs de schatkist
in. De FES-pot wordt automatisch gevuld dus ook daar kunnen zonder al
te veel scrupules grepen in gedaan worden. Als we naar de uitgaven
kijken zien we eveneens een optimisme bij dit kabinet, dat eigenlijk
de grootste cynicus van het kabinetsbeleid de mond zou moeten snoeren.
Helaas: het lukt het kabinet zelfs niet om realistische liberalen te
overtuigen. Het kabinet heeft bezuinigingen ingepland tot een bedrag
van 3,7 miljard euro. Wij twijfelen zeer aan de haalbaarheid daarvan.
De 100 miljoen euro, die een doelmati-gere overheid moet opleveren
zijn vooralsnog virtueel. De opbrengst van de verkoop van gronden en
gebouwen ter grootte van eveneens 100 miljoen euro lijkt harder, maar
wij betwisten dat een verkoop-opbrengst een bezuiniging is. Voor
bezuinigingen in de zorg wordt maar liefst 1 miljard euro ingeboekt.
Dit gegeven of beter de realisatie daarvan maakt oud-collega en
minister Ab Klink bij voorbaat tot de Uri Geller van dit kabinet. Kan
de hogere opbrengst van 100 miljoen euro van fraudebestrijding en
boeten onder de bezuinigingen geschaard te worden? Nee toch. De 200
miljoen euro, die het kabinet bij de pro-vincies ophaalt dan? Of de
afroming van de vermogens van de woningbouwcoöperaties met een bedrag
van 750 miljoen euro? Dat zijn toch ook geen bezuinigingen. En wat te
denken van de besparingen door de inkrimping van het ambtenarenkorps?
Hoe hard is de inkrimping met 15.000 ambtenaren eigenlijk? Heeft de
minister er al zicht op waar de klappen gaan vallen? En heeft hij
rekening gehouden met de afvloeiingskosten, die begroot zijn op een
half miljard euro? En hoe verhoudt de idee-fixe van de maak-baarheid
van de samenleving zich tot de inkrimping? Meer overheidsbemoeienis
betekent immers meer bureaucratie, dus meer ambtenaren.
Mevrouw de Voorzitter,
Dit kabinet freewheelt op de economie. Het kabinet gaat de problemen
uit de weg. Het doet niets meer aan de noodzakelijke verdere
hervorming van de sociale zekerheid. Het CDA is onder linkse invloeden
gestopt met ervoor te zorgen dat iedereen in dit land werk heeft.
Terwijl in onze liberale ogen werk toch de beste garantie is voor een
gelukkig en sociaal leven. Erger: dit kabinet draait
CDA/VVD-hervormingen terug. Wat te denken van de versoepeling van de
keuringen van arbeidsongeschikte mensen tussen de 45 en 50 jaar? En
van het vervallen van de sollicitatieplicht van bijstandsmoeders? Wat
gaat het kabinet doen aan de grote toestroom van 18-jarigen in de
Wajong? Een kabinet met een 180 graden gedraaid CDA, dat via de PvdA
gemangeld wordt door de Socialistische Partij. Een links kabinet dat
de eerste 100 dagen van zijn regeerperiode niet geregeerd heeft en nu
de noodzakelijke versoepeling van het ontslagrecht overlaat aan
commissie nummer zoveel. Een commissie die bij voorbaat al monddood is
gemaakt, zo lijkt het. Het positieve is dat het instellen van de
commissie er voor gezorgd heeft, dat de in liberale ogen vermaledijde
aantasting van de eigenwoning-regeling en de aftopping van de
aftrekbaarheid van de pensioenpremies zijn gemitigeerd. Soms levert
koehandel ook iets positiefs op....
Mevrouw de Voorzitter,
Een links kabinet dat nog linkser is dan de optelsom van de linkse
ideeën van de regeringspartijen, rechtvaardigt. De Socialistische
Partij regeert flink mee. Het kabinet nivelleert immers ook fors. De
in-middels gewijzigde aantasting van de eigenwoning-regeling en de
ingetrokken aftopping van de aftrekbaarheid van pensioenpremies. Het
zwaarder belasten van leaserijders en het belasten van de van en naar
Nederland vliegende reiziger. En dan ga ik maar niet in op alle
armoedeval vergrotende inkomensafhankelijke regelingen die dit kabinet
wil introduceren. De hardwerkende Nederlander, waar in elk geval de
VVD trots op is, wordt door dit kabinet als een klein kind gepest. En
volgens de PvdA is dat pesten van de hardwerkende landgenoten- de
nivellering- met de begroting 2008 pas begonnen. Nivellering is in
onze ogen de grootste vijand van excelleren, iets wat in elk geval de
minister-president zegt na te streven. Feitelijk wordt inzet echter
door dit kabinet bestraft. Ook de ouderen, die voor hun oude dag
gezorgd hebben, ontkomen niet aan een nieuwe nivellerende belasting
van dit kabinet. Zij lopen immers tegen de tijdens de verkiezingstijd
door het CDA verguisde Bosbelasting aan. " De belastingdruk en de druk
van de sociale premies zijn exorbitant hoog en roepen allerlei nieuwe
problemen, ook in de loonsector op. Beperking van de uitgaven ... is
daarom een juistere politiek dan verhoging van belastingen", zo sprak
De Wilde in 1973 tot de minister van Financiën in het eerste kabinet
Den Uyl. En ik zeg tot deze minister van Financiën: staakt uw pesten
en zorg dat iedereen gemotiveerd wordt om wéér, méér en hoger
gekwalificeerd werk te gaan verrichten.
Mevrouw de Voorzitter,
Mijn fractievoorzitter spreekt graag van een socialistisch
staatspaternalistisch en bevoogdend kabinet. Het kabinet betuttelt
niet alleen bij immateriële zaken, zoals de beperking van de
koopzondagen, maar betuttelt ook met belastingen. Dit kabinet gebruikt
de belastingheffing meer dan ooit gebeurd is als in-strument om het
gedrag van met name hardwerkende Nederlanders te beïnvloeden. Méér
belastingen om minder auto te rijden, méér belasting om minder te
roken en te drinken, méér belasting om minder te willen verdienen. Er
wordt méér belasting geheven om het wonen in dure huizen te
bestraffen. Streeft het kabinet na dat iedereen in een huurhuis gaat
wonen? Dat, in navolging op de afstemming van de huurliberalisatie
door met name het CDA? " Wij gaan voor naar een andere, betere wereld,
zonder de realiteit te herkennen, lekker brokken makend, maar met een
edele inborst. Het is verbazingwekkend hoe knap deze regering en ook
de afzonderlijke leden van dit kabinet, al of niet à titre personnel
spre-kend, is in het scheppen van onzekerheid bij de burgerij", zo zei
De Wilde in 1973 naar aanleiding van de uitspraken van toenmalige
kabinetsleden over het niet langer aftrekbaar zijn van de
hypotheekrente. Mevrouw de Voorzitter, het consumentenvertrouwen is
nog nooit zo snel gedaald als na het aantreden van dit kabinet. De
plannen over de aantasting van de eigen woningregeling en de invoering
van de Bos-belasting voor ouderen, maar zeker ook de onderhavige
Miljoenennota zijn hier debet aan. Niet alleen de vrije val van het
consumentenvertrouwen is in dit kader tekenend. Ook het feit dat
organisaties, waarin miljoenen hardwerkende Nederlanders zich hebben
verenigd, zoals de Consumentenbond, de Vereniging Eigen Huis en de
ANWB roepen moord en brand bij dit kabinetsbeleid. Dat mijn pleit
misschien niet het door de leden van de VVD-fractie beoogde effect
heeft, kan zijn. Maar het kabinet kan toch niet doof zijn voor al die
uitingen van ongenoegen uit de maatschappij? De HWN wil niet dat dit
kabinet voor zijn geluk zorgt met 19 nieuwe belastingen en 10 miljard
euro hogere staatsuitgaven! Platte uitgaven onder de noemer
investeren. Investeren is een synoniem van beleggen. Beleggen in de
zin van op rente uitzetten. Toekomstig rendement nastreven. Dat doet
dit kabinet niet.
Mevrouw de Voorzitter,
Wat doet dit kabinet aan de vergrijzing? De vergrijzing leidt ertoe
dat toekomstige generaties met oplo-pende lasten ten gevolge van de
AOW en de zorg worden geconfronteerd. Naar de mening van de leden van
de VVD-fractie doet het kabinet te weinig. Zojuist betoogde ik dat dit
kabinet te weinig in de toe-komst investeert. Het structurele
begrotingsoverschot van 1% van het Bruto Binnenlands Product in 2011
is in onze ogen te weinig. Het streven om de arbeidsparticipatie te
verhogen van 70% nu naar 80% in 2016 is prijzenswaardig. De
haalbaarheid van dat doel is echter geenszins gewaarborgd. Zojuist heb
ik al gememoreerd dat het kabinet een aantal arbeidsparticipatie
bevorderende maatregen van het vorige kabinet vernietigt. Ook de Raad
van State vraagt het kabinet weerstand te bieden aan "de dwingende
kracht van het bestaande ". Om toe te groeien naar een duurzaam
houdbare welvaart is nodig dat "con-sequent en substantieel het
aandeel van consumptieve uitgaven in de overheidsbestedingen"
ingeruild wordt "voor investeringsuitgaven". Investeren in de door mij
zojuist geduide betekenis van beleggen in toekomstig rendement
opleverende activa. En in het aflossen van de staatsschuld, zodat de
vrijvallende rente-uitgaven voor noodzakelijke andere uitgaven besteed
kunnen worden. Verheugend is natuurlijk dat de minister van Financiën,
afgezien van de voorzichtige norm voor economische groei, de door
minister Zalm ontwikkelde begrotingsregels naleeft. De leden van de
VVD-fractie hopen dat hij de miljardenmee-vallers ten gevolge van de
hoge aardolieprijzen, de goed lopende economie en de door Zalm
bevochten lagere afdrachten aan de EU gebruikt om de staatsschuld te
verlagen. "Dit kabinet zal alleen zijn taak aan kunnen, als de
politicus Den Uyl tot een staatsman uitgroeit. Ik ben echter bang dat
zijn troon wan-kelt, indien hij op drastische wijze de bestedingen
gaat beperken, het mes zet in de collectieve voorzie-ningen", zo sprak
De Wilde in 1973. Mevrouw de Voorzitter, wij liberalen vrezen dat de
troon van Balke-nende wankelt, indien hij op drastische wijze de
bestedingen gaat beperken, het mes gaat zetten in de collectieve
voorzieningen. Bijvoorbeeld in de zorguitgaven of andere
sociaal-democratische thema's. Voor de minister-president en de
HWN'ers is te hopen dat de economische groei blijft. Het alternatief
is im-mers dat dit kabinet de belastingen voor de HWN'ers nog verder
verhoogt.
Mevrouw de Voorzitter,
Ik realiseer mij, dat ik een kritisch en indringend betoog hou. Van de
leden van de grootste oppositiepar-tij mag u verwachten dat zij het
kabinetsbeleid kritisch tegen het licht houden. Dat zij méér dan de
rege-ringspartijen aandacht vragen voor de indringende geluiden uit de
maatschappij om een ander kabinets-beleid. Dat zij het gevoel van de
hardwerkende Nederlanders verwoorden.
De VVD heeft een tegenbegroting ingediend. De springende punten
daarvan zijn:
o Het terugdraaien van onzalige belastingverhogingen
o Het niet invoeren van eveneens onzalige nieuwe belastingen
o Het verlagen van de inkomstenbelasting
o Fors investeren in filebestrijding, beter openbaar
vervoer, veiligheid en defensie
o Verlagen van de overheidsschuld
o Verlagen van de overheidsuitgaven, waaronder die voor de
zorg
o Geen nivelleren maar prikkels geven tot presteren
o Koopkrachtbehoud voor uitkeringsgerechtigden en
koopkrachtverbetering voor de HWN
"Beperking van de uitgaven is een juistere politiek dan verhoging van
belastingen....Er zou moeten wor-den gewezen op de noodzaak van een zo
goed mogelijk ondernemingsklimaat, want daar wordt de koek gemaakt en
daar wordt de werkgelegenheid gecreëerd. En tenslotte zouden die
bestedingen moeten worden beperkt, die niet ten dienste staan van het
primaire doel: koek maken. Wij moeten uit onze wel-vaartsroes
ontwaken". Een mooie overgang met woorden van De Wilde naar de
liberale inbreng over het vestigingsklimaat.
Mevrouw de Voorzitter,
Ons vestigingsklimaat is de laatste weken veel in het nieuws geweest.
Allereerst naar aanleiding van een aantal onderzoeken. De Wereldbank
heeft Nederland op de 21e plek in een lijst van 178 landen, ver-spreid
over de wereld, geplaatst. Vorig jaar bezette Nederland de 23e plaats.
De ranglijst is gebaseerd op 10 onderwerpen, die sterk bepalen hoe
gemakkelijk het is om in een land zaken te doen. Onderwerpen zoals:
hoe snel heb je een bedrijf gestart, vreemd genoeg: hoe gemakkelijk is
het om een faillissement aan te vragen, hoe gemakkelijk is de
kredietaanvrage en hoe soepel is de handel met andere landen.
Nederland scoort slecht op punten als vergunningverlening en de
procedures die ondernemers moeten volgen om werknemers te ontslaan.
Minister Donner ziet het dus goed. Nederland is met name gestegen door
de verbeteringen in het belastingsysteem. Met dank aan oud-minister
Zalm. Het tweede onderzoek is gedaan door PricewaterhouseCoopers. Drie
soorten belastingen zijn meegenomen: de vennootschaps-belasting, de
btw en de loonbelasting. Nederland eindigt qua hoogte van de
belastingdruk op plaats 88. Van de 178 onderzochte landen eindigt
Nederland op plaats 60 voor wat betreft de tijd voor het voldoen aan
de belastingplicht. Het toenemend aantal fiscale heffingen, met name
milieuheffingen maakt het belastingstelsel voor ondernemingen te
ingewikkeld en onduidelijk. Het aantal belastingen, de tijd die
gemoeid is met het betalen van belastingen en de totale belastingdruk
levert ons land plaats 36 op. Van de EU-landen bezet Nederland de 11e
plaats. Fiscale besluiten worden in de ogen van ondernemers weer te
snel herzien. Dat tast de geloofwaardigheid van onze overheid aan.
Landen die het eenvoudig maken om belastingen en sociale premies af te
dragen hebben volgens het onderzoek een hogere arbeidspartici-patie
van vrouwen. Zware belastingeisen schaden met name kleine
dienstverlenende bedrijven, waar traditioneel veel vrouwen werkzaam
zijn. Het derde onderzoek is van Mercer. Uit dat onderzoek kan
ge-concludeerd worden dat de belastingdruk in Nederland voor
particulieren met 40% een van de hoogste ter wereld is. Voor
internationale bedrijven en hun werknemers is de belastingdruk een
belangrijk aspect bij tijdelijke uitzending of permanente verhuizing.
Een voorbeeld van de hoge belastingdruk voor werk-nemers betreft de
fiscale bijtelling voor de auto. Voor een VW Passat betaalt de
zakelijke rijder in Portu-gal niets, in Spanje 330 euro, in Frankrijk
700 euro, in Groot-Brittannië 1.000 euro, in Duitsland 2.000 euro.
Nederland spant de kroon met 3.400 euro. De aangekondigde
belastingverhoging is daarom des te wranger. Temeer ook daar de
belastingopbrengst door dit kabinet niet gebruikt wordt om de
mobiliteit te verbeteren. De vermaledijde kabinetsplannen om de
eigenwoning-regeling aan te tasten en de aftrek-baarheid van
pensioenpremies af te toppen heeft bij de grote internationale
bedrijven kwaad bloed gezet. Ten aanzien van de pensioenmaatregel
heeft zelfs de FNV de trom geroerd. Dat die plannen inmiddels door het
kabinet zijn gemitigeerd is in de ogen van de leden van de VVD-fractie
terecht. Toch heeft het kabinet het vestigingsklimaat met die
voorstellen al sterk negatief aangetast. En dan gaat het niet alleen
om de concrete maatregelen, maar ook om de tendens die van die
maatregelen uitgaat. Eenmaal aange-brachte plafonds zijn snel verlaagd
om te voldoen aan de onbeperkte nivelleringslust van de PvdA.
De steun van dit kabinet aan de oprichting van de Stichting Holland
Financial Centre achten de leden van de VVD-fractie een goede zaak.
Het kabinet onderstreept daarmee het belang van de financiële sector
voor Nederland. Thema's die in de visie van de leden van de
VVD-fractie door de Stichting naast de promotie- en
marketingdoelstelling in beeld gebracht moeten worden zijn: het
stringente verblijfs- en werkvergunningenbeleid ten aanzien van
buitenlanders die in Nederland willen komen werken, de slag-kracht van
de overheid bij het maken van afspraken en het verstrekken van
zekerheid vooraf. Ook ten aanzien van het van toepassing zijn van de
deelnemingsvrijstelling. Natuurlijk is het flexibiliseren van de
arbeidsmarkt een item. Een studie naar de verbetering van Nederland
als vestigingsplaats voor pensioen-fondsen is gewenst. De buitenlandse
concurrentie is groot. Mede door de hoge dekkingsgraad, de regel-druk
en de BTW op dienstverlening aan pensioenfondsen. Het geheel
afschaffen van de toch al binnen de EU onder vuur liggende
dividendbelasting dient opgepakt te worden. Dat het ministerie van
financiën met een projectgroep deze thema's eveneens in beeld brengt
is een goede zaak. Ook het verder aanpakken van de administratieve
lasten in lijn met het vorige kabinet juichen de leden van de VVD
toe.
Mevrouw de Voorzitter,
Tot slot. De leden van de VVD-fractie prijzen de liberale houding van
de minister van Financiën in de discussie rond het durfkapitaal en de
overname van ABN AMRO. Hij kiest voor de nuance en de realiteit. Dat
hij optreedt tegen zichzelf verrijkende bestuurders achten zij
terecht, al zijn zij ook van mening dat de commissarissen in dezen
hun taak serieuzer moeten nemen. In elk geval dienen aan ingrijpende
transacties verbonden bijzondere en af en toe zelfs exorbitant hoge
beloningen -of met andere woorden: perverse prikkels- vooraf bekend te
zijn. Het pas achteraf bekend worden van dergelijke beloningen kan de
integriteit van de betreffende bestuurders alsnog discutabel maken.
De leden van de VVD-fractie wensen de aanwezige kabinetsleden en hun
ambtenaren, mede gelet op het tijdstip waarop wij vanavond ons werk
beëindigen, veel sterkte bij het formuleren van hun reactie.
27 november 2007
VVD