Nijmegen uitstekende vestigingsplaats voor Romeinse leger
10 december 2007
Inzichten uit de hedendaagse militaire psychologie blijken ook
toepasbaar te zijn voor de Romeinse tijd. Dat blijkt uit onderzoek
naar de grote Romeinse legerplaats op de Hunerberg in Nijmegen.
Onderzoeker Mark Driessen wijst erop dat de aanleg van de Romeinse
legerplaats geldt als een voorbeeld van gemeenschapsmonumentaliteit,
waar actief werd gewerkt aan de `teamspirit'. Bovendien was Nijmegen -
en in het bijzonder de Hunerberg - een uitstekende standplaats voor
een groot Romeins militair kamp door zijn logistieke en
infrastructurele voordelen. Mark Driessen promoveert op 12 december
bij de Universiteit van Amsterdam.
De keuze voor de Nijmeegse stuwwal als vestigingsplaats voor het
Romeinse leger te verklaren vanuit de `padafhankelijkheid'. Eenvoudig
gezegd komt dit er in grote lijnen op neer dat `keuzes die in het
verleden zijn gemaakt, mede bepalend zijn voor latere keuze'. Caesars
eerste militaire succes in 62 voor Christus en de Germaanse
migratiestromen vanuit het Elbe-gebied in de richting van de Rijn
leidden tot de Romeinse militarisering van de Nederrijn ten tijde van
keizer Augustus (27 voor Chr. - 14 na Chr.). In korte tijd legden de
Romeinen een groot aantal forten aan, waaronder de grote legerplaats
op de Hunerberg. De Nijmeegse stuwwal was een standplaats par
excellence voor de aanleg van een groot Romeins militair kamp, ook
gezien de logistieke en infrastructurele ligging.
De legerplaats werd op de Hunerberg tijdens de regeerperiode van
keizer Vespasianus (69 - 79 na Chr.). Dat men weer gekozen heeft voor
de Nijmeegse stuwwal heeft te maken met first location advantages: er
was al Romeinse bewoning met bijbehorende infrastructurele
voorzieningen, lokale ervaringen en afhankelijkheidspatronen. Deze
nieuwe legerplaats heeft onder andere gezien de logistieke en
infrastructurele rol een functie als militaire centrale plaats gehad.
Het hoofdkwartier moest voor de legionairs hét symbool zijn van de
macht, onoverwinnelijkheid en alom aanwezigheid van Rome en de
Romeinse keizers. Kortom, het kamp was in deze periode een voorbeeld
van politieke monumentaliteit. Het omliggende kampdorp (canabae) had
een functie als handelsnederzetting. Er was een periodieke veemarkt,
die niet alleen handig was voor het legioenskamp en het kampdorp, maar
die ook de uitwisseling met de regio ondersteunde en gestimuleerde.
Het kampdorp had tevens een amfitheater voor de militaire en civiele
bevolking.
Teambuilding in het Romeinse leger
De aanleg van de vroege Romeinse legerplaats is een voorbeeld van
gemeenschapsmonumentaliteit. Inzichten uit de hedendaagse militaire
psychologie blijken ook toepasbaar te zijn voor de Romeinse tijd. De
bouw van de grote Romeinse legerplaats op de Hunerberg was een
belangrijk instrument om gemeenschapszin te kweken onder de gelegerde
manschappen met diverse culturele en etnische achtergronden. Hierdoor
werd ook de discipline verstevigd zodat men zich eensgezind kon
richten op hum gezamelijk doel: de strijd tegen de Germanen en de
bezetting van vijandelijk Germaans territorium.
Het onderzoek is deel van onderzoeksprogramma: `Roman Nijmegen:
headquarters and capital in the region of the Batavians.'.
..............................
Noot voor de redactie,
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek