Brussel, 12 december 2007
Consumenten: Nieuwe EU-voorschriften tegen misleidende reclame en agressieve
verkooppraktijken
Vandaag, 12 december 2007 en precies twee weken voor Kerstmis, worden in de
hele EU radicale nieuwe voorschriften van kracht om misleidende reclame en
agressieve verkooppraktijken aan te pakken - waaronder een verbod op
zogenaamde "gratis" aanbiedingen en een verbod op zeurterreur (kinderen er
via internet rechtstreeks toe aanzetten hun ouders over te halen een bepaald
product te kopen). Deze beperkingen maken deel uit van een lange zwarte
lijst van praktijken die bij de nieuwe richtlijn oneerlijke
handelspraktijken verboden zijn. De lijst bevat met name twaalf van de meest
misleidende praktijken, van lokkertjes en piramidesystemen tot advertorials
en bedrieglijke beweringen dat een product een geneeskrachtige werking
heeft. De richtlijn oneerlijke handelspraktijken scherpt de bestaande
EU-normen inzake misleidende reclame flink aan en bevat nieuwe EU-normen
tegen agressieve handelspraktijken - waaronder intimidatie, dwang en
ongepaste beïnvloeding. De richtlijn moet het vertrouwen van de consument en
het bedrijfsleven in de interne markt versterken zodat de burgers ten volle
kunnen profiteren van de mogelijkheid om over de grens te kopen. Tot
dusverre hebben pas veertien lidstaten de richtlijn omgezet. De Commissie
heeft procedures ingeleid tegen de lidstaten die nog geen nationale
voorschriften hebben goedgekeurd.
"Oneerlijke praktijken duperen de consument en verstoren de
concurrentie", aldus Meglena Kuneva, commissaris voor
consumentenbescherming. "Op de interne markt is geen plaats voor
handelaars die mensen onder druk zetten, intimideren of misleiden,
vooral niet rond Kerstmis, de tijd van het jaar waarin de meeste
inkopen worden gedaan. Daarom geeft Europa het voorbeeld; deze
voorschriften inzake misleidende en gedwongen verkoop behoren tot de
strengste ter wereld."
De nieuwe voorschriften
De nieuwe richtlijn bevat vier hoofdonderdelen:
* Een verreikende algemene bepaling die oneerlijke en daarom
verboden praktijken definieert;
* Een gedetailleerde definitie van misleidende praktijken
(handelingen en omissies) en agressieve praktijken, de twee
voornaamste vormen van oneerlijke handelspraktijken;
* Garanties in de vorm van bepalingen die moeten voorkomen dat van
kwetsbare consumenten wordt geprofiteerd;
* Een gedetailleerde zwarte lijst van praktijken die onder alle
omstandigheden verboden zijn.
De twaalf meest misleidende praktijken
De zwarte lijst bevat meer dan dertig handelspraktijken die onder alle
omstandigheden als oneerlijk worden beschouwd. Twaalf daarvan duperen
de consument het meest:
* 1. Lokkertjes: de consument verlokken tot kopen door reclame te
maken voor een product tegen een zeer lage prijs zonder dat
daarvan een redelijke voorraad aanwezig is.
* 2. Zogenaamde "gratis" aanbiedingen: een product als "gratis",
"voor niets", "kosteloos" en dergelijke omschrijven als de
consument iets anders moet betalen dan de onvermijdelijke kosten
om in te gaan op het aanbod en het product af te halen dan wel dit
te laten bezorgen.
* 3. Kinderen er rechtstreeks toe aanzetten om geadverteerde
producten te kopen ("Koop het boek nu") of om hun ouders of andere
volwassenen ertoe over te halen die producten voor hen te kopen
("Er is een nieuwe video 'Alice en het toverboek' van Fondi uit -
vraag je moeder die bij de tijdschriftenhandel te kopen.")
Kinderen rechtstreeks aanzetten tot het kopen van een product was
op televisie al verboden; de zwarte lijst breidt dit verbod uit
tot alle media, met name internet.
* 4. Bedrieglijk beweren dat een product een geneeskrachtige werking
heeft, bijvoorbeeld in het geval van allergieën, haarverlies en
overgewicht.
* 5. Advertorials: redactionele inhoud in de media, waarvoor de
handelaar heeft betaald, gebruiken om reclame te maken voor een
product, zonder dat dit duidelijk wordt uit de inhoud.
* 6. Piramidesystemen: een piramidesysteem waarbij de consument
tegen betaling kans maakt op een vergoeding die eerder voortkomt
uit het aanbrengen van nieuwe consumenten in het systeem dan uit
de verkoop of het verbruik van goederen.
* 7. Prijzen: de bedrieglijke indruk wekken dat de consument een
prijs heeft gewonnen als er in feite geen sprake is van een prijs,
of als het ondernemen van stappen om in aanmerking te kunnen komen
voor de prijs afhankelijk is van de betaling van een bedrag door
de consument of indien daaraan voor hem kosten zijn verbonden.
* 8. Misleidende voorstelling van de rechten van de consument:
wettelijke rechten van consumenten voorstellen als een
onderscheidend kenmerk van het aanbod van de handelaar.
* 9. Beperkte aanbiedingen: bedrieglijk beweren dat het product
slechts gedurende een zeer beperkte tijd beschikbaar zal zijn om
de consument onvoldoende tijd te geven een geïnformeerd besluit te
nemen.
* 10. Taal van de klantendienst: beloven de consumenten een
klantendienst te verschaffen en deze dienst vervolgens enkel
beschikbaar stellen in een andere taal zonder dit duidelijk aan de
consument te laten weten alvorens deze zich tot de transactie
verbindt.
* 11. Niet-gevraagde leveringen: vragen om onmiddellijke dan wel
uitgestelde betaling of om terugzending of bewaring van producten
die de handelaar heeft geleverd, maar waar de consument niet om
heeft gevraagd.
* 12. Europese garantie: op bedrieglijke wijze de indruk wekken dat
voor een bepaald product service na verkoop beschikbaar is in een
andere lidstaat dan die waar het product wordt verkocht.
"Gratis" moet ook echt gratis zijn - een concreet voorbeeld
In september 2007 vroeg de heer Folcini uit Italië een nieuw
e-mailadres aan. Onder aan de internetpagina bemerkte hij een kadertje
met de vermelding "Vijf gratis berichten per dag". Hij klikte daarop
en kwam op een andere pagina met de vermelding "VIJF GRATIS BERICHTEN
PER DAG". Hij volgde de instructies en een tweede tekst vertelde hem
dat hij was aangemeld en dat de dienst drie euro per week kostte. Hij
ging terug om te controleren en inderdaad: in kleine lettertjes stond
op de site dat voor deze dienst betaald moest worden.
Zie
European Union