Gezondheidsraad Nederland
Kaoline; Health-based recommended occupational exposure limit
Vraagstelling
Op verzoek van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt
de Commissie Gezondheid en Beroepsmatige Blootstelling aan Stoffen
(GBBS) van de Gezondheidsraad gezondheidskundige advieswaarden af voor
stoffen in de lucht op de werkplek waaraan werknemers beroepsmatig
kunnen worden blootgesteld.
In het voorliggende rapport bespreekt de commissie de gevolgen van
bloot-stelling aan kaolinestof. De conclusies van de commissie zijn
gebaseerd op wetenschappelijke publicaties die vóór mei 2007 zijn
verschenen.
Fysische en chemische eigenschappen
Kaoline (CAS 1332-58-7) is een klei-mineraal dat voornamelijk uit
kaoliniet bestaat, een niet-vezelachtig aluminiumsilicaat. Kaoline
bevat daarnaast kleine hoeveelheden van andere mineralen, zoals
kwarts, mica en titaniumdioxide. Kaoline is een fijn verdeeld wit tot
lichtgeel poeder, met een smaak van aarde. Het wordt gebruikt bij het
maken van keramiek en vuurvaste materialen, als vulmiddel in plastics,
papier, rubber, verven en lijmen, als coating voor hoogwaardig papier,
en als middel tegen diarree.
Monitoring
Blootstelling aan kaoline vindt voornamelijk plaats door de inademing
van stofdeeltjes van kaoline. De Amerikaanse instellingen `National
Institute for Occupational Safety and Health' (NIOSH) en `Occupational
Safety and Health Administration' (OSHA) hebben standaardmethoden
beschreven voor de kwantitatieve bepaling van respirabel stof. Kaoline
wordt aangetoond met behulp van röntgendiffractie of
elektronenmicroscopie.
Grenswaarden
Nederland heeft geen grenswaarde voor beroepsmatige blootstelling aan
kaolinestof. De Britse `Health and Safety Executive' (HSE) en de
`American Conference of Governmental Industrial Hygienists' (ACGIH)
adviseren een grenswaarde van 2 mg/m3 respirabel kaolinestof. De
Amerikaanse instellingen NIOSH en OSHA hanteren een grenswaarde van 5
mg/m3, achtereenvolgens als tijdgewogen gemiddelde over 10 uur en 8
uur.
Daarnaast heeft de ACGIH kaoline geclassificeerd met A4: niet
classificeerbaar als kankerverwekkende stof voor de mens.
Kinetiek en toxisch werkingsmechanisme
Het is niet bekend hoe kaolinedeeltjes de longen beschadigen.
Wetenschappelijke beschrijvingen van de kinetiek en het toxische
werkingsmechanisme van stofdeeltjes van kaoline zijn niet gevonden.
Effecten
Uitgebreide beschrijvingen van casussen en een aantal epidemiologische
onderzoeken, hoofdzakelijk uit Groot-Brittannië en de Verenigde
Staten, hebben aangetoond dat chronische blootstelling aan kaoline
pneumoconiose (stoflong) kan veroorzaken. Pneumoconiose veroorzaakt
door kaoline, wordt ook wel kaolinose genoemd. Pneumoconiose wordt
gediagnosticeerd met behulp van röntgenfoto's van de longen. De
eenvoudigste vorm van pneumoconiose (ILO categorie 1) gaat nog niet
gepaard met een moeizamere ademhaling. De verminderde
ademhalingsfunctie wordt voornamelijk gezien bij de gecompliceerde
vorm (ILO categorie A-C). De commissie beschouwt echter de
eenvoudigste vorm van pneumoconiose al als een ongewenst effect,
overeenkomstig het rapport van de Europese Commissie hierover.
Over de hoeveelheid kaoline die gezondheidsproblemen oplevert, is
weinig bekend. Wetenschappelijke publicaties met kwantitatieve
gegevens over de blootstelling of een dosis-effectrelatie zijn
schaars. De beschikbare gegevens bij dieren zijn niet bruikbaar voor
het afleiden van een gezondheidskundige advieswaarde. Er is geen
onderzoek gevonden dat geschikt is voor de beoorde-ling van de
kankerverwekkendheid van kaoline, en de effecten op de vruchtbaarheid
en de ontwikkeling van het nageslacht.
Er is één onderzoek met gegevens over de relatie tussen de cumulatieve
dosis en ILO categorie 1 bij werknemers. Volgens de onderzoekers
ontwikkelt de gemiddelde niet-rokende werknemer pneumoconiose ILO
categorie 1 op 60-jarige leeftijd na een 40-jarige beroepsmatige
blootstelling aan 2,1 mg/m3 respirabel kaolinestof. De betreffende
publicatie bevat alleen gegevens over het niveau van de blootstelling
waarbij de gemiddelde werknemer pneumoconiose ontwikkelt. Hieruit kan
de commissie geen LOAEL of NOAEL afleiden. In deze publicatie
ontbreken gegevens over het kwartsgehalte van het kaolinestof waaraan
de werknemers waren blootgesteld. De aanwezigheid van kwarts kan het
onderscheid tussen kaolinose en silicose (stoflong door blootstelling
aan kwarts) bemoeilijken.
Evaluatie en advies
Volgens de commissie is overtuigend aangetoond dat beroepsmatige
blootstelling aan kaolinestof schadelijke effecten heeft op de longen
en uiteindelijk kan leiden tot pneumoconiose (stoflong).
De commissie is van mening dat beroepsmatige blootstelling aan 2,1
mg/m3 respirabel kaolinestof ongewenst is omdat het een aanzienlijk
risico inhoudt op het ontwikkelen van pneumoconiose ILO categorie 1.
Uit de beschikbare wetenschappelijke literatuur kan de commissie
echter geen NOAEL of LOAEL voor kaolinestof vaststellen. Daarom kan de
commissie geen gezondheidskundige advieswaarde afleiden.
Dit advies bevat een aanvullende overweging van de commissie die
betrekking heeft op de inademing van respirabel kaolinestof door
werknemers.
18 december 2007
---
Samenvatting | Persbericht PDF | PDF | Citeertitel
---