AIV-advies inzake de financiën van de Europese Unie
Dit persbericht wordt verspreid door het ministerie van Buitenlandse Zaken op verzoek van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV). Het ministerie van Buitenlandse Zaken is niet verantwoordelijk voor de inhoud van dit bericht.
DE FINANCIEN VAN DE EU MOETEN GRONDIG WORDEN HERZIEN, dat staat in het vandaag verschenen AIV-advies. Dit moet mogelijk zijn binnen het bestaande begrotingskader en zonder wezenlijke verhoging van de totale uitgaven van de EU. Het moet er op termijn tevens toe leiden dat de noodzaak tot correctie van begrotingsonevenwichtigheden komt te vervallen.
Dat is belangrijk omdat het bestaande systeem van inkomsten en uitgaven sinds 1984 door de invoering van de Britse korting en de financiering ervan door de andere lidstaten, ernstig is ontspoord. De onderhandelingen over het financieel meerjarenkader en de jaarlijkse begrotingen zijn sindsdien steeds meer in het teken van de lastenverdeling tussen lidstaten komen te staan (de z.g. netto bijdrage). Deze ontwikkeling heeft keer op keer tot ernstige wrijvingen tussen de lidstaten geleid. Dit heeft een verstorend effect gehad op het stellen van beleidsprioriteiten in het uitgavenbeleid van de EU. In de politiek is daardoor de betekenis van het EU-lidmaatschap versmald tot de nettobijdragepositie. En dat terwijl de EU-begroting op jaarbasis nog geen 1% van het bruto nationaal inkomen uitmaakt.
De AIV komt tot de conclusie dat Nederland een heroriëntatie van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) moet nastreven. Daarbij gaat het met name om een sterkere koppeling van inkomenstoeslagen aan het realiseren van maatschappelijke waarden (z.g. groene diensten). Hierbij moet tevens de mogelijkheid van cofinanciering worden bekeken. Dit betekent dat lidstaten zelf ook bijdragen aan de inkomensondersteuning. Op deze wijze zijn lidstaten veel beter in staat maatwerk te leveren, zodat direct kan worden ingespeeld op specifieke situaties in hun land. Zo vereist de leegloop van het platteland in Frankrijk een andere benadering dan de druk op de ruimte die kenmerkend is voor Nederland. En naarmate het prijsherstel op de landbouwmarkten zich doorzet en meer boeren hun inkomen rechtstreeks uit de markt kunnen halen, zal er ook meer ruimte zijn voor dergelijke hervormingen.
De AIV vindt verder dat het Cohesiebeleid vooral in de armere lidstaten vorm moet krijgen, terwijl de rijkere landen zelf verantwoordelijk moeten nemen voor het gelijktrekken van welvaartsverschillen in eigen land. Dat laatste hoeft niet op het niveau van de EU te worden gedaan.
Door deze maatregelen zal op termijn het aandeel in de uitgaven voor het GLB en het Cohesiebeleid verminderen en kan er meer geld beschikbaar komen voor beleid ter versterking van de concurrentiekracht en voor het Externe beleid. Wat het eerste betreft zal de nadruk vooral moeten liggen op Onderzoek en Ontwikkeling. Bij een Europese kennisruimte hoort een groter kennis- en innovatiebudget. Voor het Extern beleid pleit de AIV voor een grotere rol van de Unie op het gebied van conflictpreventie, crisisbeheersing, stabiliteitsbevordering en wederopbouw.
Aanleiding tot dit advies vormt de oproep van de Europese Raad tot een allesomvattende evaluatie van de financiën van de Unie in 2008/2009.
Anders dan in het nationale beleid is het begrotingsinstrument in de EU van relatief ondergeschikt belang. Het EU beleid bestaat in belangrijke mate uit het wegnemen van belemmeringen (interne markt), gemeenschappelijke regelgeving en Europees mededingingsbeleid. Het uitgavenbeleid is ondersteunend en veelal aanvullend op nationaal beleid.
Ombuigingen in het uitgavenbeleid zullen het vergemakkelijken om op termijn de kwestie van begrotingsonevenwichtigheden uit de wereld te helpen. Aldus pleit de AIV ervoor de bestaande Britse korting aan de inkomstenkant te vervangen door één correctiemechanisme aan de uitgavenkant, dat voor alle lidstaten zal gelden. Dit correctiesysteem moet wel doorzichtig, begrensd en aflopend zijn.
De volledige tekst van het advies kunt u vinden op de webpagina van de AIV: http://www.aiv-advies.nl
Noot aan redacties (