Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht

PB07-089
20 december 2007

Economische groei derde kwartaal opwaarts
bijgesteld naar 4,2 procent

De Nederlandse economie is in het derde kwartaal van 2007 met 4,2 procent gegroeid ten opzichte van een jaar eerder. De tweede raming van de economische groei is 0,1 procentpunt hoger dan de eerste raming van 13 november jongstleden. Dit blijkt uit cijfers van het CBS. De economische groei in het derde kwartaal is de hoogste groei in meer dan zeven jaar. Vooral de productie van aardgas zorgde voor een flinke impuls. Verder groeide ook de productie van commerciële dienstverleners en de bouw meer dan gemiddeld. De uitvoer, de investeringen en de consumptie van huishoudens groeiden harder dan in het eerste halfjaar van 2007.

Licht opwaartse bijstelling De opwaartse bijstelling van 0,1 procent is het resultaat van enkele beperkte bijstellingen. Zo komen de investeringen en de uitvoer van Nederlands product hoger uit, de consumptie lager. Naar bedrijfstakken is de productie in de landbouw, de aardgaswinning en de commerciële dienstverlening iets hoger, die in de zorg iets lager dan bij de eerste raming.

Hoogste kwartaal-op-kwartaalgroei in ruim tien jaar De economie groeide in het derde kwartaal met 1,8 procent ten opzichte van een kwartaal eerder. Dat is gelijk aan de eerste raming. De kwartaal-op- kwartaalgroei is aanzienlijk hoger dan in voorgaande kwartalen. Het is zelfs de hoogste in meer dan tien jaar.

Groeiversnelling bij uitvoer, consumptie en investeringen ln.... huishoudens versnelde ook, vooral door het hogere aardgasverbruik. In 2006 De uitvoer groeide in het derde kwartaal sterker dan in het eerste halfjaar. Dit komt door de uitvoer van Nederlands product. De consumptie van sbc.... groeide sneller onder impuls van aantrekkende zorguitgaven. De was het aardgasverbruik extreem laag door de warme zomer. Verder schaften consumenten vooral meer duurzame consumptiegoederen aan zoals kleding, consumentenelektronica en woninginrichting. De overheidsconsumptie investeringsgroei ten slotte wordt breed gedragen. Vooral de investeringen in w machines, gebouwen en computers namen sterk toe. ww
CBS Persbericht PB07-089 pagina 1 van 5

Commerciële dienstverleners, aardgaswinning, bouw en zorg trekken de groei
De aardgaswinning realiseerde in het derde kwartaal 2007 de hoogste productiegroei. Dit hangt samen met de minder warme zomer in Europa. De productie in de bouw en in de commerciële dienstverlening groeide met ongeveer 5 procent. De bouw profiteerde vooral van de aantrekkende investeringen in bedrijfsgebouwen. In de commerciële dienstverlening was vooral de productiegroei in de groothandel, de uitzendbranche, ICT en economische en juridische dienstverlening hoog. Verder trok de productie van de zorg aan. De groei van de industriële productie ten slotte bleef achter bij het gemiddelde.

Technische toelichting
Achtergrondinformatie over de ramingen
Er worden meerdere ramingen samengesteld en gepubliceerd van de economische groei in een kwartaal. De eerste raming of flash-raming wordt uiterlijk 45 dagen na afloop van een kwartaal gepubliceerd. De cijfers van de eerste raming kunnen wijzigen op grond van nieuwe statistische broninformatie die nadien beschikbaar komt. In de tweede raming die uiterlijk 90 dagen na afloop van een kwartaal wordt gepubliceerd, is deze nieuwe en meer uitgebreide statistische informatie verwerkt. Op dat moment komen bovendien meer detailgegevens beschikbaar. Bij de afsluiting van het vierde kwartaal komt tevens de eerste raming van het jaar gereed en worden de eerste drie kwartalen opnieuw vastgesteld.
Ook nadien kunnen de cijfers nog worden aangepast. De kwartaalgegevens worden namelijk eenmaal per jaar in juli geijkt aan de jaarcijfers van de Nationale rekeningen die volgens een vaste cyclus van drie opeenvolgende ramingen (voorlopige raming, nader voorlopige raming en definitieve raming) worden herzien. Ook hier is sprake van steeds betere en meer gedetailleerde statistische informatie op basis waarvan de ramingen kunnen worden verrijkt. Seizoengecorrigeerde gegevens
Normale praktijk is dat mutaties worden berekend ten opzichte van het vergelijkbare kwartaal van het voorafgaande jaar. Om een zo goed mogelijk beeld te geven van de conjuncturele stand van zaken wordt de groei voor enkele variabelen zoals het bbp ook ten opzichte van het voorgaande kwartaal berekend. Hierbij wordt gecorrigeerd voor seizoen- en werkdageffecten. Bij het uitkomen van nieuwe kwartaalcijfers wordt deze seizoencorrectie steeds opnieuw doorgerekend. Dit leidt doorgaans tot geringe bijstellingen van eerder geraamde cijfers, incidenteel tot meer substantiële bijstellingen. Jaarcijfers
Het persbericht over de tweede raming van de economische groei voor het eerste kwartaal bevat additionele gegevens over het productie- en bestedingendeel van de jaarpublicatie Nationale rekeningen. In dat persbericht zullen daarom twee extra tabellen worden opgenomen met enkele nieuwe jaarcijfers.
Zorgstelsel
Op 1 januari 2006 is het nieuwe zorgstelsel ingevoerd. In de Nationale rekeningen brengt dit een verschuiving met zich mee van consumptie door huishoudens naar consumptie door de overheid. De consumptie door huishoudens is hierdoor in 2006 veel lager, de consumptie door de overheid CBS Persbericht PB07-089 pagina 2 van 5

veel hoger dan een jaar eerder. Ook heeft bij de productie een overheveling plaatsgevonden van overheid naar verzekeringsinstellingen. In dit persbericht zijn de cijfers opgenomen waarin deze verschuivingen zijn verwerkt. Daarnaast zijn voor 2006 in tabel 2 tussen haakjes de cijfers opgenomen waarin voor deze verschuiving is gecorrigeerd. Bij de beschrijving van ontwikkelingen is de tekst van het persbericht gebaseerd op de gecorrigeerde cijfers. Het effect van het nieuwe zorgstelsel doet zich in 2007 niet meer voor.

Bruto binnenlands product (volume)
% mld euro 10
118 8
114 6
110 4
106 2
102 0

-2 98 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 %-mutatie t.o.v. dezelfde periode een jaar eerder (links) seizoengecorrigeerd, mld euro prijsniveau 2000 (rechts) Bron: CBS.

CBS Persbericht PB07-089 pagina 3 van 5

Tabel 1: Bruto binnenlands product (marktprijzen)
Waarde Volumeverandering t.o.v.
zelfde periode vorig jaar voorgaande periode 1) mld euro % % 2004 491,2 2,2 . 2005 509,0 1,5 . 2006 534,3 3,0 . 2004-I 120,5 1,6 1,4 II 124,3 2,1 0,2 III 118,6 2,6 0,5 IV 127,8 2,7 0,2 2005-I 123,8 0,5 -0,2 II 129,0 1,6 0,8 III 123,1 2,0 0,9 IV 133,0 1,9 0,7 2006-I 131,2 3,5 0,7 II 135,3 3,1 1,0 III 128,6 2,8 0,4 IV 139,2 2,7 0,8 2007-I 136,8 2,5 0,9 II 140,6 2,6 0,2 III 135,5# 4,2# 1,8 1) Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten. #) Deze cijfers zijn bijgesteld. Achtergrondinformatie staat in de technische toelichting. Bron: CBS.

CBS Persbericht PB07-089 pagina 4 van 5

Tabel 2: Goederen- en dienstentotalen
20062) 2006 2007 III 2) IV 2) I II III # Volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder Consumptieve bestedingen 2,5 2,4 2,4 1,7 2,0 2,8 w.v. door huishoudens -0,8 -0,9 -1,5 1,4 1,6 2,2 (2,7) (2,6) (2,1) door overheid 9,4 9,3 9,9 2,1 2,7 3,9 (2,2) (1,9) (2,9) Investeringen in vaste activa 7,2 6,7 11,2 8,9 2,4 6,5 Veranderingen voorraden 1) -0,1 -0,3 0,7 0,2 -1,4 -0,3 Nationale bestedingen 3,4 3,2 3,6 2,3 2,3 3,5 Uitvoer goederen en diensten 7,0 5,9 6,5 6,2 5,3 7,5 Invoer goederen en diensten 8,1 6,8 8,3 6,5 5,1 7,0 Bruto binnenlands product 3,0 2,8 2,7 2,5 2,6 4,2 1) In procenten van het bbp in constante prijzen.
2) De getallen tussen haakjes zijn gecorrigeerd voor veranderingen in het zorgstelsel. #) Deze cijfers zijn bijgesteld. Achtergrondinformatie staat in de technische toelichting. Bron: CBS.

Tabel 3: Toegevoegde waarde van producenten (bruto, basisprijzen) 2006 2006 2007 III IV I II III # Volumemutaties in % t.o.v. een jaar eerder Producenten van:
Goederen 1,6 0,7 0,8 -1,9 0,6 4,9 Landbouw en visserij -1,9 -1,1 -2,5 1,8 -0,3 0,3 Industrie en energie: 1,2 -0,1 0,4 -4,7 -0,8 5,4 w.o. Industrie 2,3 1,5 4,3 4,4 2,5 2,2 Delfstoffenwinning -3,3 -13,8 -13,5 -24,2 -14,3 28,3 Bouwnijverheid 4,1 4,5 3,8 7,2 5,4 5,6 Commerciële diensten 4,6 4,7 4,4 5,2 4,1 4,8 Handel, horeca en transport 5,5 4,7 5,0 5,2 3,7 5,1 Financiële en zakelijke 3,9 4,7 4,0 5,2 4,5 4,6 diensten
Niet-commerciële diensten 1,3 1,8 2,3 2,2 2,2 2,4 #) Deze cijfers zijn bijgesteld. Achtergrondinformatie staat in de technische toelichting. Bron: CBS.

CBS Persbericht PB07-089


---- --