Persbericht van de Universiteit Utrecht
Faculteit Geesteswetenschappen
25 januari 2008
Vrouwen in Lage Landen eeuwenlang beste rekenaars ter wereld
Vrouwen in de Lage Landen zijn eeuwenlang de beste rekenaars ter wereld geweest. Dit blijkt uit een onderzoek van de economisch-historici Tine de Moor en Jan Luiten van Zanden van de Universiteit Utrecht. Zij ontdekten dat inwoners van Nederland en Vlaanderen al sinds de late 15de eeuw bijzonder goed gecijferd waren, en dat vrouwen bovendien evengoed en soms zelfs beter konden rekenen en tellen dan mannen. De onderzoeksresultaten worden op 31 januari in Antwerpen gepresenteerd.
In hun recente onderzoekspaper 'Uit fouten kan je leren' doen De Moor en Van Zanden verslag van hun onderzoek naar de langetermijnontwikkeling van scholing en onderwijs in de wereldeconomie. Hieruit blijkt dat inwoners van Nederland en Vlaanderen al sinds de late 15de eeuw bijzonder goed gecijferd waren. De gecijferdheid van vrouwen is hierbij opvallend: onderzoeken tot nu toe wezen steeds uit dat de scholing bij vrouwen in die tijd sterk achterliep. Uit het onderzoek blijkt verder dat Vlaanderen tijdens de Late Middeleeuwen internationaal nog een toonaangevende positie innam, maar die positie in de loop van de 17de en 18de eeuw kwijtraakte.
Leeftijdstapelen
De Moor en Van Zanden stelden de gecijferdheid vast door te kijken naar de manier waarop mensen in het verleden hun leeftijd opgaven bij volkstellingen en andere bevolkingsregistraties. Als grote groepen hun leeftijd afronden op een 5 of 0 wijst dit op een geringe vertrouwdheid met cijfers en een beperkt vermogen om te tellen; doet men dit niet, dan is men redelijk rekenvaardig. Diverse bevolkingsregistraties uit het verleden geven hier goed inzicht in. Het criterium van afronden of 'leeftijdstapelen' (age heaping) wordt ook door internationale organisaties als de VN gebruikt om wereldwijd de gecijferdheid te meten. In het Nederland en Vlaanderen van rond 1500 blijkt het leeftijdstapelen al vrijwel verdwenen uit de registratiebronnen. Dit terwijl het in de rest van Europa, zelfs in het zeer ontwikkelde Noord-Italië, nog op grote schaal voorkwam. In de 18e eeuw keerde het leeftijdstapelen in Vlaanderen overigens weer terug.
Zelfstandig bijbel lezen
De resultaten van De Moor en Van Zanden sluiten aan bij de meer kwalitatieve indrukken van historici over de scholingsgraad van Vlaanderen en Nederland in deze periode. Zo is bekend dat de religieuze bewegingen als de Moderne Devotie en de Reformatie, waarin de nadruk lag op het zelfstandig lezen van de Bijbel en andere boeken, hier veel aanhang verwierven. Algemeen wordt ervan uit gegaan dat de hoge scholingsgraad de economische ontwikkeling van de Lage Landen sterk heeft gestimuleerd.
'Uit fouten kan je leren'
De publicatie 'Uit fouten kan je leren', wordt op 31 januari gepresenteerd tijdens de Derde Vlaams-Nederlandse Conferentie in Antwerpen. De publicatie bouwt voort op het boek van De Moor en Van Zanden, 'Vrouwen en de geboorte van het kapitalisme in West-Europa'. 'Uit fouten kan je leren' is te downloaden op www.iisg.nl . Informatie over de Vlaams-Nederlandse Conferentie is te vinden op www.lowcountries.nl/agenda.html.
Origins and Impacts of Institutions
De Universiteit Utrecht heeft haar toponderzoek gebundeld in vijftien focusgebieden. Met deze focusgebieden wil de Universiteit Utrecht hoogwaardig onderzoek stimuleren en bijdragen aan het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken. Het hierboven beschreven onderzoek valt binnen het focusgebied 'Origins and Impacts of Institutions'. Hierin wordt onderzoek gedaan naar de historische ontwikkeling van de maatschappij en de instituties vanaf de oudheid tot heden, en naar de invloed die instituties hebben op de sociale en economische ontwikkeling van de westerse, met name Europese, samenleving. Meer informatie is te vinden op www.uu.nl/focusgebieden .
Meer informatie
Patrick Rugebregt, persvoorlichting Universiteit Utrecht, (030) 253 2411, p.f.rugebregt@uu.nl.
Universiteit Utrecht