Nationale Bank van Belgie
2008-02-13
Export en productiviteit vergelijkbare indicaties voor 14 landen
door The International Study Group on Exports and Productivity
NBB Working Paper No 128 - Research Series
Het verband tussen export en productiviteit wekt al lange tijd de interesse van de beleidsmakers en
onderzoekers. Toch zijn de conclusies van meer dan twee decennia macro-economische studies over deze
materie nog steeds het onderwerp van discussie. Sommigen hebben gesteld dat de export de groei
bevordert, terwijl anderen deze conclusie in twijfel hebben getrokken. De afgelopen tien jaar is ons inzicht in
de causale relatie tussen export en groei aanzienlijk verruimd, dankzij de beschikbaarheid van nieuwe
gegevensbronnen op ondernemings- of fabrieksniveau. Aan de hand van deze gegevensbronnen konden de
onderzoekers de exportkeuzes van de ondernemingen en de gevolgen daarvan meer gedetailleerd
onderzoeken dan voorheen.
Na het pionierswerk van Bernard en Jensen dat in 1995 werd gepubliceerd voor de Verenigde Staten,
hebben de onderzoekers in verschillende landen gekeken naar de verschillen tussen exporteurs en niet-
exporteurs, en dit voor diverse dimensies van de ondernemingsresultaten. Wat de productiviteit betreft, is de
belangrijkste conclusie van tien jaar micro-econometrisch onderzoek dat de exporteurs productiever zijn dan
de niet-exporteurs. Dit is vooral toe te schrijven aan het feit dat de productievere ondernemingen aan
zelfselectie doen op de exportmarkten, aangezien het verkopen van goederen in het buitenland extra kosten
impliceert - voor marktonderzoek, vervoer, een distributienetwerk, ... - die minder productieve
ondernemingen niet kunnen dragen. De alternatieve hypothese van "al doende leren", waarbij de intrede op
de exportmarkten leidt tot productiviteitsverbeteringen die door de internationale concurrenten worden
teweeggebracht, werd slechts door een minderheid van de studies bevestigd. Deze globale conclusie verhult
echter heel wat heterogeniteit tussen de verschillende studies onderling. De resultaten die werden verkregen
met behulp van gegevens afkomstig van verschillende landen, of zelfs voor hetzelfde land, zijn moeilijk te
vergelijken omdat de details van de gehanteerde benadering verschillen van studie tot studie.
Om deze moeilijkheid te omzeilen gaat deze paper in op de resultaten van een poging om te komen tot
daadwerkelijk vergelijkbare resultaten tussen de verschillende landen onderling. Teams die werken op basis
van gegevens op microbasis voor 14 landen hebben de handen in elkaar geslagen om The International
Study Group on Exports and Productivity te vormen, met de bedoeling een reeks van internationaal
vergelijkbare resultaten te produceren op basis van identiek gespecificeerde empirische modellen en met
behulp van dezelfde computerprogramma's. De Nationale Bank van België is toegetreden tot dit
internationale onderzoeksproject, dat gebruik maakt van een uitgebreide reeks van gegevens voor de
Belgische ondernemingen, verkregen door de ondernemingsgegevens uit het register van de Balanscentrale
samen te voegen met de statistieken van de buitenlandse handel. Op basis van dit databestand kunnen de
exporteurs en niet-exporteurs worden geïdentificeerd, en kunnen hun prestatiekenmerken worden getoetst
aan de in de balans vervatte informatie. Voor een gedetailleerde beschrijving van de dataset voor België, zie
NBB Working Paper - 1141.
Deze paper overloopt de resultaten van deze internationale vergelijking, en onderneemt ook een poging om
de verschillen inzake productiviteit tussen de diverse landen te verklaren met behulp van meta-
analysetechnieken. De algemene resultaten van deze denkoefening zijn de volgende: 1) exporteurs zijn
productiever dan niet-exporteurs na correctie voor de waargenomen en niet-waargenomen heterogeniteit op
ondernemingsniveau; 2) het positieve productiviteitsverschil tussen exporteurs en niet-exporteurs vertoont
de neiging om toe te nemen naarmate het aandeel van de export in de totale verkoop groter wordt; 3) er zijn
sterke aanwijzingen die de hypothese van de zelfselectie ondersteunen voor de minder ontwikkelde landen
in de steekproef en voor alle EU-landen met datasets die een voldoende aantal exportstarters omvatten om
deze materie te onderzoeken, met uitzondering van Duitsland. Anderzijds vinden we enkel voor Italië
aanwijzingen die de hypothese van het leren-door-exporteren ondersteunen. Het dient opgemerkt dat de
afwezigheid van aanwijzingen voor het leren-door-exporteren die in deze paper werd vastgesteld, misschien
1
Muûls M. en M. Pisu (2007), "Imports and Exports at the Level of the Firm: Evidence from Belgium", NBB Working Paper 114.
Communicatie de Berlaimontlaan 14 tel. + 32 2 221 46 28 BTW BE 0203.201.340
Nationale Bank van België n.v. BE-1000 BRUSSEL www.nbb.be RPR Brussel
---
het gevolg is van de specifieke methodologie die werd gehanteerd, aangezien een aantal recentere werken
die gebruik maken van meer geavanceerde ramingstechnieken, een positief effect van de exportervaring op
de productiviteit hebben vastgesteld.
De belangrijkste bijdrage van deze studie tot de literatuur is dat zij aantoont dat de omvang van de
productiviteitsverschillen in aanzienlijke mate varieert van land tot land, zelfs wanneer gebruik wordt
gemaakt van identiek gespecificeerde empirische modellen, zoals hier het geval is. We constateren in het
bijzonder dat de Belgische exporteurs, van alle landen die in de studie worden onderzocht, één van de
grootste verschillen in productiviteit vertonen in vergelijking met de niet-exporteurs, van gemiddeld 9,8 pct.
We komen tevens tot de bevinding dat de landen die opener zijn - een belangrijke factor voor België - en een
efficiëntere regering hebben, grotere productiviteitsverschillen tussen exporteurs en niet-exporteurs laten
optekenen. Daarentegen lijkt het productiviteitsvoordeel geen verband te houden met de graad van
economische ontwikkeling van de landen de orde van grootte is immers dezelfde voor Chili en China,
enerzijds, en voor Frankrijk, West-Duitsland, Ierland en Spanje, anderzijds. Wanneer we een metaregressie-
analyse van onze resultaten uitvoeren, stellen we vast dat dit zelfs opgaat na correctie voor de overige land-
en steekproefkenmerken. Hoewel de productiviteitsvoordelen voor de exporteurs de neiging vertonen om toe
te nemen naarmate het aandeel van de export in de totale verkoop groter wordt, is dit patroon bovendien
verre van identiek voor de in onze studie onderzochte landen.
Communicatie de Berlaimontlaan 14 tel. + 32 2 221 46 28 BTW BE 0203.201.340
Nationale Bank van België n.v. BE-1000 BRUSSEL www.nbb.be RPR Brussel
---- --