Descartes-prijs voor RUG-onderzoeker Petra Rudolf
Baanbrekend werk op het gebied van moleculaire motoren en nanomachines
Datum: 12 maart 2008
Prof. dr. Petra Rudolf in haar laboratorium
Prof. dr. Petra Rudolf in haar laboratorium
Het SynNanoMotor-consortium heeft de Descartes-prijs voor
transnationaal wetenschappelijk onderzoek van de EU gewonnen. Het
multidisciplinaire team van onderzoekers van de Rijksuniversiteit
Groningen (de onderzoekgroep Oppervlakken en Dunne Lagen van prof. dr.
Petra Rudolf), de Universiteit van Amsterdam en instituten uit het
Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië, ontving de prijs voor
baanbrekend werk op het gebied van synthetische moleculaire motoren en
kunstmatige nanomachines. Dat is op 12 maart 2008 bekendgemaakt
tijdens de European Science Awards 2007-ceremonie in Brussel.
Het gecontroleerd laten bewegen van moleculen of delen van moleculen
biedt ongekende technologische mogelijkheden. Nanomotoren en
moleculaire machines liggen aan de basis van nagenoeg ieder belangrijk
biologisch proces. Wetenschappers zijn er dan ook van overtuigd dat
moleculaire nanotechnologie uiteindelijk een invloed op de economie en
maatschappij zal hebben die in schaal en reikwijdte niet onderdoet
voor die van de stoommachine, elektriciteit en internet. De realisatie
van dit idee staat op dit moment nog in zijn kinderschoenen, maar de
moleculaire systemen die door het SynNanoMotor-consortium zijn
ontwikkeld, hebben al een belangrijke stap voorwaarts mogelijk
gemaakt.
Zo hebben de onderzoekers concepten geïntroduceerd als het inbouwen
van een ratelmechanisme, waardoor het mogelijk wordt om moleculaire
machines te maken die het niveau van een simpele schakelaar
ontstijgen. Ook hebben ze voor het eerst moleculaire machines gemaakt
waarvoor bewegingen op moleculair niveau direct en gecontroleerd
kunnen worden gekoppeld aan de macroscopische wereld om bijvoorbeeld
informatie op te slaan in polymeerfilms, of om macroscopische objecten
zoals vloeistofdruppels te transporteren over een oppervlak. Een ander
voorbeeld zijn moleculaire systemen die getriggerd kunnen worden om
spontaan functionele structuren met een controleerbare grootte en
positie te vormen op oppervlakken. Deze systemen kunnen gebruikt
worden voor producten op het gebied van identificatie, veiligheid en
gezondheid.
De resultaten zijn behaald doordat wetenschappers uit diverse
wetenschappelijke disciplines samen aan hetzelfde probleem hebben
gewerkt: van synthetische chemie tot oppervlaktefysica, en van
spectroscopie tot molecular modelling. De onderzoekgroep Oppervlakken
en Dunne Lagen van prof. dr. Petra Rudolf aan de Rijksuniversiteit
Groningen was verantwoordelijk voor het aanbrengen van de moleculen op
een dunne film en voor het het experimentele bewijs dat inderdaad
macroscopische objecten voortbewogen kunnen worden door moleculaire
motoren. De Moleculaire Fotonica groep van prof. dr. Wybren Jan Buma
en prof. dr. Fred Brouwer aan de Universiteit van Amsterdam was
verantwoordelijk voor de inbreng van expertise op moleculair
spectroscopisch en fotochemisch gebied.
Descartes-prijs
De Europese Unie kent de Descartes Prize for Collaborative Research
sinds 2000 jaarlijks toe aan transnationale onderzoeksteams uit alle
vakgebieden die uitmuntende wetenschappelijke of technologische
resultaten hebben geboekt door middel van gezamenlijk onderzoek. De
jury beoordeelt de inzendingen op wetenschappelijke excellentie en
kwaliteit, en kijkt daarnaast naar de kwaliteit van de transnationale
samenwerking, de synergie van de verschillende expertise en middelen,
en de relevantie van de onderzoeksresultaten voor het beleid en de
prioriteiten van de Europese Gemeenschap. In totaal is er 1.48 miljoen
euro beschikbaar, dat wordt verdeeld over maximaal vier teams. Dit
jaar zijn er drie winnaars gekozen.
Zie voor meer informatie over de Descartes-prijs:
http://ec.europa.eu/research/science-awards/research_en.htm
Meer informatie: prof. dr. Petra Rudolf
Rijksuniversiteit Groningen