|Referenc|PB14 120308 | |e: | |Groeiende vraag naar hoogwaardige kantoorruimte toplocaties Randstad Jones Lang LaSalle presenteert Dutch Office Market Outlook: groei vooral vanuit Nederlands bedrijfsleven
Amsterdam, 12 maart 2008 - Jones Lang LaSalle (NYSE: JLL presenteert vandaag de Dutch Office Market Outlook tijdens de MIPIM in Cannes. Deze jaarlijkse marktrapportage laat zien dat er ook de komende jaren een grote vraag blijft naar kwalitatief hoogwaardige kantoorruimte op toplocaties in de Randstad. De groeiende vraag komt vooral vanuit het Nederlandse bedrijfsleven. De aanhoudende dynamiek in het bedrijfsleven maar ook in de non-profit en publieke sector is één van de belangrijkste drijfveren achter de huidige vraagontwikkeling.
Vraag en aanbod topsegment Randstad
De vraag naar hoogwaardige kantoorruimte op toplocaties(1) in de Randstad bedroeg in 2007 ruim 335.000 m2 verhuurbaar vloeroppervlak (vvo). Hoewel dit volume lager ligt dan het recordjaar 2006 ligt deze nog altijd boven het vijfjarige gemiddelde. De Zakelijke Dienstverlening is de sterkst vertegenwoordigde sector. Het aanbod A-kwaliteit kantoorruimte bedroeg in 2007 bijna 200.000 m2 vvo. Dit correspondeert met een laag leegstandspercentage van 3% ten opzichte van de totale voorraad op de betreffende toplocaties. Voor de periode 2009 - 2010 is ruim 502.000 m2 bruto vloeroppervlak (bvo) aan nieuwbouw kantoorruimte op de Randstedelijke toplocaties gepland. Het beschikbaar komen van dit volume zal leiden tot een omvangrijke vraag naar hoogwaardige kantoorruimte door verschuivingen van gebruikers naar betere locaties. Jones Lang LaSalle heeft recent de toekomstige vraag naar kantoorruimte in de IT-Sector in kaart gebracht (rapport: Office Demand IT-Sector te downloaden via http://www.joneslanglasalle.nl/nl-NL/research/). Hieruit blijkt dat alleen al deze sector de komende jaren een uitbreidingsvraag kent van 35.000 m2 vvo per jaar.
- vervolg -
De huidige tophuur in de Randstad bedraagt E 350,- per m2 vvo en wordt behaald op Schiphol Centrum. Amsterdam Zuidas en Amsterdam Omval volgen direct daarna met respectievelijk E 330,- per m2 vvo en E 325,- per m2 vvo. Allen worden nog steeds ondersteund door incentives.
Vooruitblik
Het topsegment van de Randstedelijke kantorenmarkt wordt de komende jaren echter geconfronteerd met drie grote vraagstukken:
1. "Hoe ontwikkelen zich de vraag- en aanbodzijde van het topsegment?" De komende jaren komt er een grote voorraad nieuwbouw kantoorruimte voor het topsegment op de markt. De aanhoudende dynamiek in het Nederlandse bedrijfsleven en de aanhoudende vraag naar kwalitatief hoogwaardige kantoorruimte zal leiden tot verschuivingen van gebruikers naar betere gebouwen en locaties. Keerzijde van de medaille is dat er een aanzienlijk volume aan de onderkant van de markt achtergelaten wordt.
2. "Wat is het effect van de aanpak van de bereikbaarheidsproblematiek op toplocaties?" De overheid heeft diverse maatregelen genomen voor het verbeteren van de bereikbaarheid in de Randstad. Met de komst van de HSL en de (her-)ontwikkeling van de stationslocaties streeft de overheid naar verbetering van de bereikbaarheid in binnensteden en het genereren van een economische impuls. Tegelijkertijd moet het invoeren van rekeningrijden voor automobilisten bijdragen tot minder files. Op de vraag wat deze maatregelen betekenen voor de vraag naar kantoorruimte op snelweglocaties of binnensteden is momenteel geen passend antwoord te geven. Echter, bij het zoeken naar een geschikte locatie blijft bereikbaarheid voor veel bedrijven en instellingen de hoogste prioriteit behouden.
3. "In hoeverre concurreert de Randstad in internationaal perspectief?" Het kabinet heeft als doel gesteld dat de Randstad zich als een duurzame en concurrerende regio moet ontwikkelen in Europa. Parijs en Londen vormen een sterke kopgroep en typeren zich als de financiële harten. De kantorenvoorraad bedraagt daar respectievelijk 49,2 miljoen m2 en 31,4 miljoen m2 (bvo). De Randstad heeft een voorraad van 17,6 miljoen m2 bvo en kent vooral een vraag vanuit de zakelijke dienstverlening. Qua karakteristiek vertoont de Randstad dan ook eerder overeenkomsten met Frankfurt en Stockholm.
- vervolg -
Stedenrapportage - hoofdlijnen
Amsterdam:
Door een lagere economische groei is de vraag naar kantoorruimte in 2008 kleiner dan in 2006 en 2007, maar boven het vijfjarige gemiddelde van 370.000 m2 vvo. De vraag concentreert zich grotendeels op de deellocaties Centrum en Zuidas en is vooral afkomstig uit de Zakelijke Dienstverlening. Vanaf 2009 en 2010 komt een groot metrage A-Kwaliteit kantoorruimte op de markt, hoofdzakelijk op de Zuidas. Vanwege het beperkte aanbod en de grote vraag naar dit type vastgoed is de verwachting dat nieuwbouwontwikkelingen snel door de markt worden opgenomen.
Den Haag:
De opname van kantoorruimte in 2008 is wederom stabiel en komt naar verwachting uit rond het vijf-jarig gemiddelde van 131.000 m2 vvo. De vraag concentreert zich grotendeels op de deellocaties Centrum en Aangrenzend Centrum - Nieuw Centrum en is vooral afkomstig uit de Zakelijke Dienstverlening. Het aanbod blijft stabiel doordat dit vooral B-Kwaliteit vastgoed betreft en de vraag zich richt naar hoogwaardige kwaliteit. In 2008 komen diverse nieuwbouwontwikkelingen op de markt met A-Kwaliteit. Echter, hiervan is het grootste deel voorverhuurd.
Eindhoven:
De opname van kantoorruimte in 2008 komt naar verwachting iets boven het vijfjarig gemiddelde uit van 69.000 m2 vvo. De vraag richt zich hoofdzakelijk op de deellocaties Centrum en Airport/Flight Forum en is vooral afkomstig uit de Zakelijke Dienstverlening. Onder kantoorgebruikers is er vooral een grote behoefte aan middelgrote objecten van A-Kwaliteit in het centrumgebied. Aanbod neemt komend jaar iets toe. Door nieuwbouwontwikkelingen komt in 2008 en 2009 een beperkt metrage op de markt. Echter, hiermee wordt de schaarste binnen het topsegment niet teruggedrongen.
Rotterdam:
Door een lagere economische groei ligt de vraag naar kantoorruimte in 2008 naar verwachting iets onder het niveau van 2006 (210.000 m2 vvo) en 2007 (175.000 m2 vvo). De deellocaties Centrum en Alexanderpolder kennen de grootste vraag, hoofdzakelijk uit de Zakelijke Dienstverlening. Het aanbod in Rotterdam en de regio neemt komend jaar iets toe door nieuwbouwontwikkelingen. Echter, de plan-voorraad dringt de schaarste naar nieuwbouw vastgoed van A-Kwaliteit niet terug. Rotterdam kenmerkt zich vooral als een verplaatsingsmarkt. Komend jaar zoeken het OBR en marktpartijen daarom naar mogelijkheden om Rotterdam aantrekkelijker te maken als vestigingsplaats.
- vervolg -
Utrecht:
In 2008 komt de vraag naar kantoorruimte door een lagere economische groei naar verwachting iets onder het niveau van 2006 (172.000 m2 vvo) en 2007 (176.000 m2 vvo). Nieuwe ontwikkelingen in het stationsgebied, deellocatie Centrum, zullen voor een impuls in het opnamevolume zorgen. Tot 2010 zorgt het beperkte nieuwbouwvolume voor een aanhoudende schaarste in het stationsgebied. Dit leidt ertoe dat de vraag naar kantoorruimte grotendeels gaat landen op deellocaties als Papendorp en Kanaleneiland. De vraag komt vooral uit de Zakelijke Dienstverlening en de overheidssector.
- einde bericht -