Radboud Universiteit Nijmegen
Voorschrijven van medicijnen aan ouderen is zelden optimaal
Bij bijna alle oudere patiënten die thuis wonen, klopt het
medicijnenvoorschrift niet helemaal. Bij 60 procent ontbreken nog
medicijnen en bij 30 procent van de ouderen worden medicijnen
voorgeschreven die mogelijk negatieve effecten en/of bijwerkingen
hebben. Door apotheker en huisarts gezamenlijk periodiek de medicatie
te laten screenen, kan deze situatie worden verbeterd.
Dat stelt Wilma Denneboom op basis van een onderzoek waarop zij op 13
maart 2008 promoveert. Denneboom is apotheker en onderzoekster bij de
afdeling Kwaliteit van Zorg, onderdeel van Nijmegen Centre for
Evidence-Based Practice.
Onderzoek medicijngebruik thuiswonende ouderen
Wilma Denneboom deed onderzoek naar problemen bij het gebruik van
medicijnen door thuiswonende ouderen, die dagelijks meer dan vier
geneesmiddelen naast elkaar gebruiken. Uit dit onderzoek onder 286
ouderen blijkt dat 'ondergebruik' (minder gebruiken dan wordt
voorgeschreven) het meest voorkomt. Daarnaast ervaren ouderen
veel praktische problemen met het medicijngebruik, zoals het breken
van de tabletten en het toedienen van oogdruppels. Ook werden
medicijnen op het verkeerde moment ingenomen.
Frequenter en van groter belang dan de gebruikersproblemen zijn echter
de onjuistheden en onvolkomenheden in de voorgeschreven medicatie voor
deze ouderen. Uit haar onderzoek naar de farmacotherapie van
thuiswonende ouderen blijkt dat er bijna altijd (98 procent)
aandachtspunten te noteren zijn met betrekking tot de voorgeschreven
medicatie. Zo krijgen ouderen hun medicijnen niet altijd in de juiste
dosering, krijgen ze medicijnen voorgeschreven die eigenlijk niet door
hen gebruikt zouden moeten worden en meer dan eens zouden medicijnen
toegevoegd moeten worden om de medicamenteuze behandeling te
verbeteren.
Medicatie review
Denneboom heeft studie gedaan naar vormen van `medicatie review',
waarbij de apotheker periodiek de volledige medicatie van de gebruiker
beoordeelt en de bevindingen daarvan terugkoppelt naar de huisarts.
Uit haar onderzoek blijkt dat een terugkoppeling via een een-op-een
contact betere resultaten oplevert dan een schriftelijke
terugkoppeling en daarom de voorkeur heeft. Niet alleen leidt een
persoonlijk contact tussen apotheker en huisarts tot een groter aantal
wijzigingen in het voorschrijfgedrag, het overleg wordt door beiden
ook positief gewaardeerd.
Voor een periodieke screening van medicatie is eens te meer reden,
zegt Denneboom, nu de openbare apotheker is opgenomen in de Wet op de
Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). 'Door die nieuwe
status van wettelijk erkend zorgverlener is niet alleen de arts, maar
ook de apotheker verantwoordelijk voor de kwaliteit en veiligheid van
de medicatie. Die nieuwe rol vraagt een andere opstelling en een
andere vorm van samenwerking.'
Wilma Denneboom studeerde farmacie aan de Universiteit Utrecht. In
2002 startte ze haar onderzoek op het gebied van medicijnengebruik
door en medicatieveiligheid voor ouderen bij de afdeling Kwaliteit van
Zorg van het UMC St Radboud. Sinds 1999 is Denneboom werkzaam als
apotheker in Deventer.
Denneboom, Wilma. Improving medication safety in the elderly.
Proefschrift Radboud Universiteit. Promotiedatum: 13 maart 2008.
Promotores: prof. dr. P.A.G.M. de Smet, prof. dr. R.P.T.M. Grol