KNMG
Veilig melden wettelijk regelen
Tot nu toe overheerste de mening dat het niet nodig is om de bescherming van melders van incidenten in de gezondheidszorg wettelijk te regelen. De KNMG en andere organisaties van zorgaanbieders denken daar nu anders over.
Steeds meer ziekenhuisafdelingen voeren systemen voor het melden van incidenten in. Dergelijke systemen worden gezien als een belangrijk instrument om de kwaliteit en veiligheid van de zorg te verbeteren. De randvoorwaarden voor deze meldingssystemen, waaronder de veiligheid van de melder, zijn neergelegd in het Beleidsdocument Veilig Melden uit feruari 2007 (ondertekend door organisaties van beroepsbeoefenaren, zorgaanbieders en patiënten/consumenten).
De bedoeling was dat het Beleidsdocument rust zou brengen in de discussie over de veiligheid van de melder van incidenten. Geconstateerd moet worden dat die rust er niet gekomen is. Kort na de inwerkingtreding van het document pleitte de NPCF in de brochure 'De Zorgconsumentenwet: wat moet er in staan?' voor een wettelijke regeling van het melden van incidenten, om te stimuleren "dat zorgverleners alle incidenten 'veilig' (zonder afstraffing) op de eigen afdeling melden". In maart 2007 adviseerde de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg om intern bij te houden op wie meldingen betrekking hebben, zodat deze informatie zo nodig kan worden gebruikt om beroepsbeoefenaren te corrigeren. Bij verschillende gelegenheden is door juristen betoogd dat van echte veiligheid pas sprake kan zijn als de veiligheid wettelijk geregeld wordt, zoals in een aantal andere landen het geval is. En tenslotte hebben recente rechterlijke uitspraken (zie MC 2008, p. 122 e.v. en p. 231 e.v. ) onder hulpverleners de twijfel over de veiligheid van de melder vergroot. Zie bijvoorbeeld de reactie van een huisartsendienst in MC 2008, p. 432. De KNMG heeft meer van dergelijke reacties ontvangen.
De meest recente rechterlijke uitspraak, die van de Rechtbank Zwolle-Lelystad uit december 2007, leidde in februari van dit jaar tot Kamervragen van het CDA. Aan de minister van VWS werd gevraagd of hij overweegt veilig melden wettelijk te regelen. Naar aanleiding van deze vragen hebben KNMG, Orde van Medisch Specialisten, NVZ. NFU en V&VN de minister van VWS gevraagd zo'n wettelijke regeling te maken. In antwoord op de Kamervragen liet de minister op 29 februari jl. weten daarvoor niet te voelen. Naar zijn mening sluit de uitspraak van de Rechtbank Zwolle-Lelystad geheel aan bij de inhoud van het Beleidsdocument Veilig Melden.
De KNMG is echter niet zozeer bezorgd over die rechterlijke uitspraak, als wel over de permanente discussie die wordt gevoerd over de vraag of de bescherming van de melder momenteel wel of niet goed geregeld is. Kennelijk leidt het Beleidsdocument niet tot een eenduidig antwoord op die vraag. Tegen die achtergrond, en gegeven het belang van meldingssystemen voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg, acht de KNMG verdergaande stappen nodig. Dat laat de betekenis van het Beleidsdocument, waarin nog tal van andere onderwerpen aan de orde komen, onverlet.
De KNMG deelt de opvatting uit de genoemde NPCF-brochure dat wettelijke regeling van veilig melden niet geïsoleerd moet gebeuren, maar ingebed behoort te worden in een benadering die ook aandacht geeft aan de belangen van patiënten (waar het gaat om het recht op informatie met betrekking tot fouten, adequate compensatie in het geval van schade e.d). De kwestie van het gebruik van patiëntengegevens voor algemene kwaliteitsdoeleinden zou ook meer in het algemeen hierbij betrokken kunnen worden. Op dat gebied is er thans sprake van een brede toepassing van de zogenaamde 'veronderstelde toestemming'. Ook ten aanzien daarvan zou wetgeving kunnen bijdragen aan duidelijkheid en aan een goede balans tussen algemeen belang en individuele rechten.
Nadere informatie: J. Legemaate, beleidscoördinator gezondheidsrecht KNMG. Tel. 030 2823765, e-mail j.legemaate@fed.knmg.nl.