BouwNed

Riool vraagt nu om investeringsimpuls
25-03-2008

Gemeenten zullen de komende jaren structureel meer moeten investeren in onderhoud en vernieuwing van het rioolstelsel om de kwaliteit op peil te houden en noodzakelijke aanpassingen door te voeren. Om deze investeringen te betalen is het onontkoombaar dat de rioollasten voor burgers en bedrijven de komende jaren fors worden verhoogd.

Het lokale rioolstelsel vormt het onzichtbare deel van de gemeentelijke infrastructuur. Terwijl het hier toch gaat om een niet te onderschatten stelsel van in totaal ruim 100.000 kilometer lengte, met een vervangingswaarde van ongeveer 60 miljard euro. Dit is dan nog exclusief de kosten van de bijbehorende graaf- en bestratingwerkzaamheden, waarvan de economische waarde op minimaal hetzelfde bedrag moet worden geschat. Het rioolstelsel in Nederland is gemiddeld gezien in goede technische staat, maar om ervoor tezorgen dat dat zo blijft en het stelsel wordt aangepast aan de eisen van het gescheiden afvoeren van afvalwater en regenwater moeten er de komende jaren vele miljarden extra in het rioolstelsel worden geïnvesteerd. Daar komt nu bij dat ook de capaciteit van het rioolstelsel op een groot aantal locaties zou moeten worden vergroot.

Een groot deel van Nederland, in het bijzonder de Randstad, met daarin gelegen de meest dichtbevolkte gebieden en belangrijkste economische centra, ligt immers onder de zeespiegel. Duurzame bescherming tegen wateroverlast (vooral in stedelijke gebieden) en overstromingen is dan ook van cruciaal belang. Door klimaatveranderingen zullen zware regenbuien vaker en heftiger optreden en zal er vaker sprake zijn van hinder en wateroverlast in bebouwde gebieden. Uit onderzoek van de stichting Rioned blijkt dat ruim 90% van alle gemeenten te maken heeft (gehad) met regenwateroverlast en de helft van de gemeenten aansprakelijk is gesteld voor daardoor ontstane schade. Burgers en bedrijven accepteren het niet als gemeenten geen afdoende maatregelen nemen om (herhaling van) wateroverlast te voorkomen.

Snel maatregelen nodig
Om grote schade in woningen, winkels of bedrijven door wateroverlast te voorkomen zijn snel maatregelen aan het rioleringstelsel (in combinatie met maatregelen aan het wegontwerp) nodig. Dit is mede noodzakelijk omdat Nederland de doelstellingen uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) moet zien te halen.

Concreet betekent dit dat tot 2030 circa 55 procent van het bestaande rioleringstelsel zal moeten worden vervangen, bij voorkeur (uit milieuoogpunt) door een gescheiden afvoersysteem voor afvalwater en regenwater. Op dit moment is nog geen zes procent van het bestaande rioleringsysteem gescheiden uitgevoerd en wordt jaarlijks slechts ongeveer een procent. Daarmee is een bedrag gemoeid van ongeveer 1,1 miljard euro. Dit bedrag wordt grotendeels via het rioolrecht betaald.

De investeringen liggen op een zodanig laag niveau dat gemeenten vanaf 2010 de kosten van onderhoud en vernieuwing fors zullen zien toenemen. Enerzijds is dat te wijten aan de leeftijdsopbouw van de bestaande rioleringsystemen, die steeds meer vervanging noodzakelijk maken. Hierbij moet rekening worden gehouden met een bedrag van jaarlijks ongeveer 500 miljoen euro.

Anderzijds is het een gevolg van de beleidsmatig de keuze voor het gescheiden afvoeren van afval- en regenwater. Dit vereist een extra investering die kan oplopen tot twee miljard euro per jaar. Daar komen dan nog de kosten bij die gemoeid zijn met de aanpassing en uitbreiding van rioleringsystemen als gevolg van de KRW. De hoogte daarvan is op dit moment nog onbekend.

Lasten zullen stijgen
Het is duidelijk dat de lasten voor burgers en bedrijven voor het riool fors zullen stijgen. Het vooruit schuiven van noodzakelijke investeringen is maatschappelijk onverantwoord en zal bij voortdurende wateroverlast leiden tot een toename van het aantal schadeclaims. Gemeenten doen er daarom verstandig aan om de jaarlijkse investeringen in onderhoud en vernieuwing van het huidige rioleringssysteem zo snel mogelijk en in ieder geval vanaf 2010 te verdubbelen. De samenleving zal de hiermee gemoeide verhoging van de rioolheffing ook accepteren, mits de rioolheffingen volledig wordt aangewend voor onderhoud/vervanging vaan het bestaande (verouderde) rioleringstelsel en de problemen van wateroverlast hiermee adequaat worden aangepakt. Om hierop zicht te hebben is monitoring van de inkomsten en uitgaven nodig. Daarnaast wil Bouwend Nederland de mogelijkheden verkennen van meer publiek-private samenwerking bij het beheer en onderhoud van rioleringsystemen.