Radboud Universiteit Nijmegen
We zeggen liever 'I'll be back' dan 'tot ziens'
'Goeiesmorgens', 'Toedeledoki' , 'Jemig de pemig' en 'I'll be back':
het zijn slechts enkele voorbeelden van de vele citaten uit reclames,
films en tv-series die populair zijn in alle lagen van de bevolking.
Dat blijkt uit een artikel van taalkundige Peter-Arno Coppen van de
Radboud Universiteit in het aprilnummer van Onze Taal.
Coppen inventariseerde het gebruik van catchphrases: citaten uit
televisie, film of cabaret die zich hebben
genesteld in het gewone taalgebruik. Uit een peiling blijkt dat vooral
catchphrases uit Jiskefet en Van Kooten en De Bie veel gebruikt
worden.
Sociale binding
Volgens Coppen zorgt de catchphrase voor een positieve stemming: 'Wie
bij het weggaan met een zware stem 'I'll be back' zegt, zoals Arnold
Schwarzenegger in The Terminator, verlaat een vertrouwd gezelschap
waar een uitstekende sfeer heerst.' Maar bovenal zorgen de
catchphrases voor sociale binding. Coppen: 'Als je ergens binnenkomt
met een joviaal `Hallo boppers!' (Paul de Leeuw als Bob de Rooij), dan
zeg je daarmee: `Wij hebben dezelfde culturele voorkeuren en
interesses. Wij staan op goede voet met elkaar.'
Ook kan de catchphrase helpen een vervelende boodschap te verzachten.
Een verzoek als `Hou eens even vast' klinkt al snel vriendelijker als
je ervan maakt: 'Hou eens even vast, Mamaloe' (uit Pipo de Clown).
Wel komt het er bij de catchphrase op aan precies de goede te kiezen.
Wat in de ene groep populair is, kan in de andere groep de plank
volledig misslaan. 'De grens tussen een goed geplaatste catchphrase en
oubolligheid is niet altijk makkelijk te bepalen', aldus Coppen.