8 april 2008
Geschiedenis van de pedel centraal op Pedellendag 2008 in Tilburg
Bijeenkomst universitaire 'ceremoniemeesters' van Nederland en
Vlaanderen
Met decorum, lering en vermaak is vrijdag de jaarlijkse pedellendag
gehouden aan de Universiteit van Tilburg. Ruim zestig Nederlandse en
Vlaamse pedellen van universiteiten, die onder meer functioneren als
ceremoniemeesters bij academische plechtigheden, ontmoetten elkaar aan
de Universiteit van Tilburg. De dag werd opgeluisterd door een lezing
van hoogleraar Cultuur in Brabant Arnoud-Jan Bijsterveld over de
geschiedenis van de pedel en een ontmoeting van de pedellen met het
Tilburgse schuttersgilde St. Sebastiaan en het kookgilde St.
Laurentius.
De pedel is bewaker van een serieus spel, betoogde hoogleraar
Arnoud-Jan Bijsterveld ten overstaan van vrijwel alle pedellen van
Nederland en Vlaanderen. De oorsprong van het beroep pedel is minstens
terug te voeren op de Middeleeuwen, toen zwaarddragers bijvoorbeeld
koning Harold beschermden en bewaakten (anno 1066). Vergelijkbare
beroepen waren en zijn die van heraut, portier, gerechtsbode en
kamerbode. Ook schutterijen hadden iemand die obstakels verwijderde of
kerkelijke processies begeleidde: de bieleman.
De staf van de pedel, maar ook koninklijke scepters, zijn afgeleid van
de knots, aldus Bijsterveld. Het huidige ceremoniële 'wapen' is echter
louter een symbool van autoriteit en waardigheid. In de Tilburgse
pedelstaf is een zilveren koopvaardijschip verwerkt, dat herinnert aan
de oorsprong van de UvT als handelshogeschool.
Anno 2008 dragen universitaire pedellen voornamelijk zorg voor
academische plechtigheden, waarvan de promotie de meest voorkomende
is. Aan de Universiteit van Tilburg vinden er zo'n 85 per jaar plaats.
Gehuld in een toga en uitgerust met zijn staf, treedt de pedel op als
ceremoniemeester en verlost de promovendus na 45 minuten met de
woorden 'Hora est' (het is tijd) van een pittige ondervraging door
hoogleraren, waarna hij of zij officieel de doctorstitel verkrijgt. De
pedellendag, georganiseerd door de Tilburgse pedel Wilko Elsinga, werd
bezocht door 61 van zijn collega's. Na de lezing van Bijsterveld
verzorgde het Koninklijk Handboogschuttersgilde St. Sebastiaan van
Willem III het middagprogramma, samen met het Tilburgse kookgilde St.
Laurentius. De dag werd passend besloten met een vendelgroet en een
bourgondische maaltijd.