ChristenUnie
Wetenschappelijk Instituut
Congres 'Arbeid & Zorg': een nieuwe sociale kwestie
Congres 'Arbeid & Zorg': een nieuwe sociale kwestie
DSC02304 maandag 07 april 2008 12:30 Het lijkt erop alsof iedereen
meer moet gaan werken. Het kabinet wil dat meer vrouwen meer gaan
werken en ook ouderen moeten gestimuleerd worden langer door te
werken. Blijft er dan nog wel tijd over om te zorgen? Voor onze
kinderen, voor elkaar? Is er nog ruimte voor onbetaalde arbeid
(vrijwilligerswerk)? Vragen als deze stonden centraal op het
WI-congres 'Arbeid & Zorg' afgelopen vrijdag (4 april). Lees het
uitgebreide verslag
WI congres Arbeid en zorg: iedereen aan het werk?!
Een nieuwe sociale kwestie
Gezinsbeleid
Het middagdeel ging over de druk op gezinnen. De ChristenUnie
waardeert het gezin als vrijwel geen andere partij dat doet. Hoe
bieden we ruimte in het gezinsbeleid om zelf te kunnen blijven kiezen
om voor de kinderen te zorgen. Hoe garanderen we dat ouders de
vrijheid houden fulltime hun kinderen op te voeden? ChristenUnie-lid
Benne van Popta (MKB Nederland) en Erna Hooghiemstra (voormalig
directeur van de Gezinsraad) spraken over deze kwestie en gingen met
elkaar en de zaal in debat. Ook Simone Kennedy, een van de auteurs van
de dit voorjaar te verschijnen WI-publicatie over dit thema, nam
zitting in het forum.
Benne van Popta
Van Popta wees vooral op de eigen verantwoordelijkheden van ouders.
Iedereen maakt eigen afwegingen en keuzes, in consumptie en carrière.
Deze keuzes zijn - ook onder christenen - erg divers. Sommige ouders
willen veel consumeren en moeten daarom ook hard en veel werken. Tijd
voor kinderen is er weinig. Anderen kiezen heel bewust voor ruimte
voor kinderen door minder te werken. In dat geval moet men ook niet
klagen dat er minder bestedingsruimte is. Je kiest er zelf voor.
Uiteindelijk hebben maar heel weinig mensen het recht om te klagen. De
meeste Nederlanders hebben volgens van Popta wel de mogelijkheid wat
opzij te leggen, ook in het anderhalfverdienersmodel. Hij stelde dat
de keuzevrijheid in veel gezinnen om te werken en of te zorgen tot op
grote hoogte dus aanwezig is. We moeten niet teveel van de overheid
verlangen. Tegelijk kritiseerde hij het kabinetsbeleid dat sterk inzet
op meer arbeidsparticipatie van vrouwen. Dat gebeurt nu eenmaal als je
niet wil tornen aan regelingen als hypotheekrenteaftrek en AOW.
Erna Hooghiemstra
Erna Hooghiemstra begon met een analyse van het gezin in verschillende
verkiezingsprogramma's. Ze gaf aan dat in het ChristenUnie-program het
gezin het meest prominent aan bod kwam en dat de partij uniek was in
het bespreken van een onderwerp als demografische ontwikkelingen. De
lector nuanceerde de kritiek op kinderopvang. Wetenschappelijk
onderzoek heeft aangetoond dat - als de kwaliteit van de opvang goed
is - de kinderopvang niet perse slechter is voor het kind dan fulltime
opvoeding binnen het gezin. Het hangt van meerdere factoren af, zoals
de stabiliteit van het gezin, het soort kind (hoe sociaal is het
kind?), het aantal dagen opvang, etc. We kunnen dus niet zonder meer
zeggen dat opvoeding binnen het gezin per se beter is. Er moet gekeken
worden naar specifieke omstandigheden. Cruciaal is dat het kind een
stabiele omgeving nodig heeft. Tegelijk is het zo dat de ouder-kind
relatie binnen het gezin uniek is en onvervangbaar, ook niet door
informele opvang. De overheid moet het gezin dan ook zoveel mogelijk
beschermen. Uiteindelijk moet de ontwikkeling van het kind zo optimaal
mogelijk blijven. Zo kan het kind sociaal kapitaal blijven opdoen om
goed te kunnen functioneren in de samenleving.
Forumdiscussie
Tijdens de discussie werd onder andere nog expliciet gewezen dat er
aandacht moet zijn voor de wat-vraag, niet alleen voor de hoe-vraag:
wat is de Bijbelse opdracht voor het gezin? Allereerst moet kinderen
de mogelijkheid gegeven worden zich te ontplooien, vervolgens komen de
ouders en hun wensen ten aanzien van werk en ontspanning. Beide zaken
hoeven elkaar uiteraard niet uit te sluiten.
De overheid heeft maar beperkt de mogelijkheid in te grijpen als het
gaat om keuzes rond arbeid en zorg. Simone Kennedy: Vrouwen met een
hoge opleiding stellen het krijgen van kinderen vaak uit. En mannen
willen graag nog even hun vrijheid behouden. De overheid kan hier
weinig aan doen. de preferenties van mensen zijn gewoon gewijzigd. Van
Popta vult aan dat de hele context volledig is gewijzigd, vergeleken
met veertig jaar geleden. Wat hetzelfde blijft - moet blijven - is dat
we onze kinderen met liefde en op verantwoordelijke wijze opvoeden en
zorg geven.
Ouderenparticipatie
Het avondgedeelte ging over het belang van de oudere werknemers. Zij
zijn steeds vroeger gaan stoppen met werken - mede door de overheid
daartoe gestimuleerd. Is het niet jammer dat al die fitte VUTters geen
betaald werk meer doen? Ze zijn immers hard nodig.
Peter Ester
Professor Peter Ester, lid van de commissie-Bakker die voor het
kabinet onderzoek doet naar arbeidsparticipatie, pleitte op een
bevlogen manier voor een nieuwe blik op de (mogelijkheden van de)
oudere werknemer. We maken momenteel een overgang mee van een
industriële samenleving naar een kennissamenleving. Dit maakt het
nodig dat we (extra) moeten scholen in deze groep, zodat ze in staat
blijven goed deel te nemen aan het arbeidsproces. We moeten ook niet
te snel denken dat zij minder productief zijn. Deze groep brengt juist
allerlei unieke en waardevolle eigenschappen met zich mee, zoals veel
ervaring en bedrijfsspecifieke competenties. De werkgever moet zijn
beeld van deze werknemer bijstellen en samen met de werknemer zoeken
naar wegen om tot een goede en duurzame inzet te komen in het
arbeidzame leven. Blijvende scholing, ook voor 45-ers is hiervoor
essentieel. Een omslag in het denken is nodig. Maar wel een vanuit het
denken in mogelijkheden en talenten van deze groep oudere werknemers.
Uiteindelijk draait het erom dat de toewerken naar een duurzaam
stelsel, gekenmerkt door de gedachte dat we de samenleving beter
willen achterlaten dan dat we die aantroffen. Kortom: solidariteit
tussen generaties. Werk voor de oudere werknemer is hierbij
essentieel. Zo kan hij zijn talenten ontplooien en zich dienstbaar
opstellen.
Ester waarschuwde voor een nieuwe sociale kwestie, waarin er een kloof
is tussen degenen die wel en degenen die niet kennis hebben en blijven
ontwikkelen.
René Paas
CNV-leider Rene Paas weet de aandacht vast te houden, ook al vordert
de avond. Zijn perspectief is uiteraard dat van de werknemer, en hij
wijkt niet sterk af van Ester. Wel wijst hij prikkelend op een aantal
misverstanden rond de zogenaamde werknemer. De nieuwe werknemer is
schaars, oud, tot voor kort `kansarm', wil zekerheid, en zoekt naar
mogelijkheden om de verhouding tussen arbeid en zorg in zijn leven
goed vorm te geven. Ook wijst hij op misverstanden rond de oudere
werknemers. Zij zijn niet zo duur als vaak wordt gedacht. Ze zouden
beter gewaardeerd moeten worden. Werkgevers denken te eenzijdig over
deze groep en zouden hun beeld moeten bijstellen. Nu willen ze alleen
witte jonge mannen. Dat is een traditioneel beeld dat verandering
behoeft. Tegelijk roept Paas fitte VUTters op om langer door te
werken.
Forumdiscussie
Albert vd Horst, een van de auteurs van de komende WI-publicatie wijst
er tijdens het debat onder meer op dat vergrijzing ook en allereerst
een verdelingsvraagstuk is, dus niet alleen een participatieprobleem.
Hij geeft ook aan dat omdat de gemiddelde levensverwachting stijgt we
niet te verkrampt moeten vasthouden aan de AOW-leeftijd van 65. Tweede
Kamerlid Esme Wiegman-van Meppelen Scheppink geeft aan dat we
zorgvuldig moeten zijn in dit verband. Mensen leven langer, maar niet
langer gezond. Een kwestie is ook hoe we de scholing onder werknemers
doen toenemen. Levenslang leren lijkt een toverwoord geworden dat alle
problemen op de arbeidsmarkt doet verdampen. Paas benadrukt dat
toename van scholing in kleine stapjes gaat, bijvoorbeeld door het een
plek te geven in CAO's. Ook zijn er (O&O)fondsen die stampvol zitten
en die we maar eens moeten gaan opmaken.
Zo is er al een hoop mogelijk zonder verder ingrijpen. Misschien
moeten we daar maar eens mee beginnen...