NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 11-04-2008
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse
ministerraad, over aanwezigheid bij openingsceremonie Olympische
Spelen.
SLOTBOOM:
Wat vindt u eigenlijk van de discussie over de Olympische Spelen?
BALKENENDE:
Ik begrijp 'm heel goed, want de discussie is met name op gang gekomen
na de beelden uit Tibet die we hebben gezien. Dat vindt iedereen
gewoon verschrikkelijk. Het zijn hele nare beelden, dat is ook zo. Het
zegt iets over hoe de Chinese autoriteiten hebben geopereerd en dat is
een van de achtergronden waarom het debat nu in een stroomversnelling
is gekomen. Dat is een. Twee: het is natuurlijk wel opvallend dat soms
gewoon wordt gesproken over een boycot, al dan niet geconditioneerd,
en andere keren hoor ik van regeringsleiders die zeggen: ja, ik ga er
niet heen want ik was het toch al niet van plan. Dus het is soms een
discussie waarvan je denkt: wat moet je nu scherp hebben en waar gaat
het precies om?
SLOTBOOM:
En het Europees Parlement zegt van: de regeringsleiders moeten maar
eens overwegen om niet te gaan naar die openingsceremonie.
BALKENENDE:
Ja, dat is een advies van het Europees Parlement.
SLOTBOOM:
Wat vindt u daarvan?
BALKENENDE:
Ik zie dat zelf anders. Ik heb aangegeven dat de Nederlandse regering
gewoon het voornemen heeft aanwezig te zijn bij de openingsceremonie.
Dat hebben we al tijdenlang gezegd. Staatssecretaris Bussemaker van
sport en ik zullen er heen gaan, net zo goed als we dat vier jaar
geleden ook hebben gedaan. Toen we trouwens ook wisten dat China
natuurlijk de volgende locatie zou zijn voor de Olympische Spelen. Dus
dat is onze visie.
SLOTBOOM:
Vindt u het allemaal een beetje eenzijdig wat er nu gebeurt? Dat er
elke keer wordt gesproken over de Olympische Spelen en sport, terwijl
er ook heel veel handelsmissies, toeristen en bedrijven die
samenwerken in China zijn.
BALKENENDE:
Het is een beetje typisch als je zou zeggen: nu gaan we de
openingsceremonie boycotten en al het overige is business as usual.
Dat is natuurlijk een beetje typisch. Ik vind dat je moet investeren
in de goede contacten met China. Toen ik er zelf in 2004 ben geweest,
heb ik ook met premier en de president uitgebreid over de
mensenrechten gehad. Dat waren faire debatten. Maar op het moment dat
het debat niet mogelijk is, bijvoorbeeld om er niet heen te gaan, dan
is de vraag: schieten we daar iets mee op? Dat is een. Twee - en u
heeft gewoon gelijk: we hebben natuurlijk tal van contacten met China.
En ik hoor dus iedereen wel praten over die openingsceremonie, maar ik
geloof niet dat ik nu allerlei stemmen hoor dat we de economische
contacten maar af moeten breken of dat wetenschappers er niet heen
mogen gaan of dat culturele uitwisselingen niet plaats mogen vinden.
SLOTBOOM:
Zegt u dan eigenlijk dat het boycotten van zo'n openingsceremonie niet
zinvol is.
BALKENENDE:
Ik vind het erg selectief. Kijk, wat er de komende maanden zich nog
verder gaat aftekenen dat weet ik niet. Ik heb ook gezegd: we hebben
het voornemen er heen te gaan. En dat heeft minister Verhagen nog
gezegd in de Kamer deze week. En dat is eigenlijk ook de lijn die wij
nu ook steeds zullen uitdragen. Wat betreft effectiviteit: het is mijn
overtuiging dat je meer bereikt met dialoog dan met het stoppen van
contacten.
SLOTBOOM:
Er zijn ook mensen die zeggen dat het boycotten van zo'n
openingsceremonie contraproductief gaat werken omdat China denkt: waar
bemoeien ze zich mee?
BALKENENDE:
Het is zo moeilijk om dat in te schatten. Een ding weet ik wel. Ook
een beetje op basis van de ervaring die ik een paar maanden geleden
gehad heb toen ik in Rusland was. Ik heb daar gesproken met
mensenrechtenorganisaties over de ontwikkelingen in Rusland en ik heb
hele kritische geluiden gehoord. Ook wat betreft de ontwikkeling van
de democratie en ook wel wat zorgen over de verkiezingen. Toch zeiden
een aantal mensen van die organisaties: het is zo noodzakelijk dat er
economische contacten zijn, want juist die contacten kunnen bijdragen
ook aan het versterken van het denken over democratie. Op het moment
dat je die economische contacten niet hebt, als er geen dialoog is
over politieke ontwikkeling, als je het gesprek niet hebt, dan is de
vraag: hoe gaat het dan?
SLOTBOOM:
Straks zit u alleen op die tribune als regeringsleider.
BALKENENDE:
Dat zal nog moeten blijken. Dat zal nog moeten blijken.
SLOTBOOM:
Er zijn er wel een hoop die al zeggen: ik ga niet. En dan kunnen ze
wel wat bedenken van 'ik was het toch niet van plan', maar ja, dat
klinkt ook als een smoesje.
BALKENENDE:
Dat weet ik niet. In de Europese context heb ik nog niet direct
collega's gehoord die gelijkt hebben gezegd: ik ga de zaak boycotten.
SLOTBOOM:
Pleit u in de Europese context van: jongens, laten we nou gewoon gaan
want het werkt niet...
BALKENENDE:
Ik vind het wel - en dat gebeurt op het ogenblik vooral op het niveau
van de ministers van Buitenlandse Zaken - van belang dat Europa één
lijn zou kunnen trekken. Dat is denk ik veel effectiever in de
richting van het afgeven van signalen.
SLOTBOOM:
Dus als Europa besluit 'we gaan met z'n allen niet', dan zegt u: dan
ga ik ook niet.
BALKENENDE:
Ja, maar op het ogenblik is het bepaald niet zo ver, want ik merk dat
er heel verschillende signalen zijn in Europa. Ik merk eigenlijk dat
het meer gaat om opmerkingen als 'ik ga niet, maar ik was toch niet
van plan om te gaan' dan in de zin van 'we gaan nu met z'n allen die
openingsceremonie boycotten'. Iemand als Gordon Brown, de premier van
het Verenigd Koninkrijk, heeft gezegd: ik ga niet naar de
openingsceremonie. Maar hij gaat wel naar de slotmanifestatie. Dan ben
je toch wel bij die Spelen aanwezig.
SLOTBOOM:
Een heel persoonlijke vraag. U zit daar straks op de tribune. Heeft u
dan niet zoiets van: nu zit ik toch op de tribune bij een land waarvan
de regeringsleiders er mooie sier mee maken, terwijl het dezelfde
mensen zijn die die mensenrechten schenden. Is dat niet lastig?
BALKENENDE:
Als je nu zo gaat redeneren, dan zou de consequentie daarvan zijn dat
je helemaal geen contact zou moeten hebben. Toen ik in 2004 daar was,
heb ik natuurlijk ook gehoord van organisaties als Amnesty wat er
gebeurt met de doodstraf en ontwikkelingen die op gespannen voet staan
met mensenrechten. Toch, wetend hoe kritisch ook de situatie is, zoek
ik dan liever het gesprek en de dialoog. En waarom zijn die contacten
van belang? Omdat je natuurlijk ook hoopt en wilt dat zo'n land
vooruitgang zal gaan boeken. We zien natuurlijk in nogal wat landen
dat er ook sprake is van vooruitgang. Er zijn regimes waar het in het
verleden veel erger mee was gesteld. Je ziet vooruitgang. Ik vind ook:
als er kritische punten zijn, behoor je altijd daarover te spreken.
Dat doen we ook. Maar om nou zomaar weg te blijven bij een ceremonie,
ik weet niet of dat op zichzelf nu helpt.
SLOTBOOM:
Is het niet een extra probleem voor Nederland omdat Prins
Willem-Alexander lid is van het IOC? Als u weg blijft en hij wel
gaat...
BALKENENDE:
Dat is een beetje speculeren wat er zou kunnen gaan gebeuren.
SLOTBOOM:
U denkt er vast over na.
BALKENENDE:
Ja, maar ik vind het niet vruchtbaar om in dat soort scenario's te
gaan denken. Ik geef u aan hoe de Nederlandse regering de aanwezigheid
bij de openingsceremonie ziet. prins Willem-Alexander heeft zijn eigen
rol te vervullen binnen het IOC. Natuurlijk is er sprake van
ministeriële verantwoordelijkheid...
SLOTBOOM:
Ik wou zeggen: hij moet zich wel houden aan datgene wat u besluit.
BALKENENDE:
...maar ik ga geen voorschot nemen op discussies waarvan we nog niet
eens weten hoe het allemaal nog zal gaan lopen. Ik moet zeggen: ik
vind de hele discussie ook redelijk prematuur. We hebben nog een
aantal maanden te gaan naar de opening van de Olympische Spelen, dus
ik vind het ook heel erg vroeg als mensen nu al met definitieve
standpunten gaan komen.
SLOTBOOM:
Dan houden we er nu over op.
BALKENENDE:
Een natuurlijk moment voor het eind van dit gesprek.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, IW)
Ministerie van Algemene Zaken