Platform Biologica


Voorlopig verslag Bio-Congres

Op 9 april jongstleden vond het 11e Bio-Congres plaats op Landgoed Rhederoord in De Steeg. Onderstaand vindt u een verslag van het plenaire deel van het Bio-Congres en de Bio-Branchedag. Dit verslag zal woensdag 16 april verder worden aangevuld.

'Voorsprong vermarkten.'
Voorlopig verslag 11e Bio-Congres

Rhederoord, De Steeg, woensdag 9 april 2008

Ochtend: Bio-Congres

Opening
Het was weer een zonnige dag in fraaie ambiance, het 11e Bio-Congres van Biologica, Task Force Marktontwikkeling Biologische Landbouw en Triodos Bank. Tv-en radiopresentatrice Mieke van der Weij, de dagvoorzitter, hield een korte introductie en gaf het woord aan Arie van den Brand, voorzitter van Biologica.

Arie van den Brand: "Er is Europees draagvlak voor BTW-maatregelen" Arie van den Brand, voorzitter van Biologica, heette de aanwezigen welkom namens Biologica, de Task Force en Triodos Bank. Hij bracht kort enkele recente ontwikkelingen onder de aandacht, zoals het recentelijk hernieuwde Convenant Marktonwikkeling en het nieuwe Deelconvenant met maatschappelijke organisaties dat op 22 april wordt getekend. Ook de tweede Week van de Smaak (http://www.weekvandesmaak.nl/) en het succes van Bioconnect (http://www.bioconnect.nl/) werden onder de aandacht gebracht. Van de Brand hield een pleidooi voor meer commitment van de overheid, bijvoorbeeld door instelling van een 0% BTW-tarief voor biologische producten. De regering houdt dit af door te schermen met "Europa", maar er gaan op dit moment juist machtige Europese stemmen op om wel BTW-maatregelen te nemen, zoals Sarkozy en de Raad van Ministers van financien. Nederland kan zich hierbij aansluiten, aldus Van den Brand.

Minister Kramer van VROM: "Cradle to cradle"
Minister Kramer van VROM was verhinderd om zelf haar toespraak voor te lezen. Jaap Henten, directeur-generaal Milieu, nam de honeurs waar. Minister Kramer stelde dat er sprake was van een goed huwelijk tussen haarzelf en de biologische landbouw. In deze tijd van praktisch idealisme is het klimaat gunstig voor biologische landbouw.Veel aandacht ging uit naar het werkprogramma Schoon en Zuinig, dat bedoeld is om de uitstoot van broeikasgas drastisch te reduceren: 30% minder in 2020. Daarvoor moet de hele landvbouw verduurzamen. "Cradle to cradle" is daarbij het nieuwe sleutelwoord, en dit komt neer op zoveel als een gesloten kringloop. Van oudsher een biologische principe. De duurzaamheid moet in het hele systeem zitten. Enkele relevante aspecten zijn hierbij verpakking en logistiek, die veel efficienter kunnen. De verkoop van streekgebonden producten kan geprofessionaliseerd. Er is sprake van het invoeren van een verpakkingsbelasting. De minister ziet ook veel ondernemersmogelijkheden voor maatschappelijke diensten op het platteland. De minister ziet dan ook een "groene toekomst met een gouden randje" tegemoet.

Henk Gerbers: "De verleiding van de light user in de supermarkt" Henk Gerbers, voorzitter van Stichting Merkartikel Bio+, sprak over de strategie van supermarktmerk Bio+. Het merk wil elk jaar 50% sneller groeien dan de rest van de markt en dat lukt tot nu toe. In 2007 is een groei van 70% gerealiseerd. In 2008 verwacht Bio+ minstens 30% groei. In 2008 zal Bio+ ook een TV-programma van Endemol gaan sponsoren. Inmiddels heeft Bio+ artikelen in de Plusmarkt, Coop en Jumbo. Bio+ heeft haar goede resultaat bereikt door zich enerzijds te richten op efficientie en bundeling in het verkoopkanaal, anderzijds op verleiding van de consument. In onderzoek heeft het merk geconstateerd dat ook de biologische consument convenience verwacht en dat de consument nog steeds de associatie van "geitenwollen sokken" heeft bij biologisch. In het assortiment focust Bio+ zich op "hardlopers". Inmiddels heeft Bio+ 200 tot 300 artikelen. In de Bio Retail Academy wil Bio+ retailers bij elkaar brengen om samen te discussieren en van elkaar te leren teneinde de markt verder te vergroten.

Xander Meijer: "Niet belerend maar inspirerend"
Xander Meijer, directeur van Natudis, spreekt over een nieuwe generatie natuurwinkels. De Natuurwinkels zijn inmiddels onderdeel geworden van Natudis. De nieuwe winkelformule is opgefrist en laat meer passie en verleiding zien. De innovatiemanager van Natudis is niet voor niets een kok. De opkomst van biologisch in de supermarkt is geen probleem, integendeel. De light user die in de supermarkt begint zal op den duur verbreding en verdieping zoeken en komt dan naar de natuurvoedingswinkel. Met een assortiment van meer dan 6000 producten biedt de natuurvoedingswinkel iets unieks. Er liggen bijvoorbeeld al 20 "omfietswijnen" in de Natuurwinkel. De natuurvoedingsbranche is authentiek en heeft producten die veel meer zijn dan kunstmestvrij. Het verhaal achter de producten is goud waard. Wel is het van belang om breder samen te werken in de natuurvoedingsbranche, en Natudis wil hiervoor nieuwe samenwerkingsverbanden creeren. De natuurvoedingswinkel brengt de consument in contact met de bron van het leven, door authentieke smaken. "Let's change the world bite by bite".

Minoes van Apeldoorn: "Hart en gezicht geven aan het merk" Minoes van Apeldoorn, commercieel directeur van Ecomel, legt uit hoe Ecomel naar de marketing kijkt. Voor Ecomel draait de marketing niet om het product, maar om mensen. De consumenten en de mensen in de productieketen moeten blij gemaakt worden. Het merk moet daarom een hart en een gezicht krijgen. Ecomel voert twee merken zuivel, Zuiver Zuivel (natuurvoedinskanaal) en Groene Koe (supermarktkanaal). Bij het eerste merk ligt de nadruk op "oorsprong", bij de tweede op "zorg". Ecomel heeft samen met de Task Force MBL consumentenonderzoek gedaan naar de term "biologisch" als conceptversterker; zou het niet beter zijn om deze term voortaan maar achterwege te laten? Dat bleek niet het geval. Uit het onderzoek bleek dat 70% van de consumenten de term "biologisch" aantrekkelijk vond. Van de cultural creatives vond zelfs 85% de term "biologisch" aantrekkelijk. Bovendien had het woord een positieve invloed op de smaakbeleving. Consumenten die wisten dat een product biologisch was, gaven een positiever smaakoordeel. "Biologisch" is dus een uitstekende conceptversterker.

Machteld Huber: "Biologisch gezonder? We gaan het aantonen." Machteld Huber van het Louis Bolk Instituut geeft een helder overzicht van de stand van zaken op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen biologische voeding en gezondheid. Er is geen wetenschappelijke overeenstemming dat bio in het algemeen gezonder is, maar de "body of evidence" neemt toe. Bij voeding kun je kijken naar twee aspecten: de inhoudsstoffen en de feitelijke gezondheidseffecten. Over inhoudsstoffen is wetenschappelijk duidelijk dat biologische producten allerlei gezondheidsbevorderende stoffen in hogere hoeveelheden bevatten, zoals vitamine C in bladgroente. Ook is duidelijk dat biologische voeding veel minder schadelijke stoffen bevat. Wel is er een grote variatie in de stoffengehaltes en dat maakt algemene conclusies moeilijk. Om werkelijk iets over gezondheid te zeggen, moet je kijken naar de effecten van al deze stoffen: dat kan experimenten "in vitro" (reageerbuis), met proefdieren of met mensen. Hierbij zijn de afgelopen twee jaar positieve resultaten gevonden. In vitro blijkt een stabiliserende werking op celniveau. Dieren die biologisch voer krijgen, blijken een sterker inmmuunsysteem te hebben, vruchtbaarder te zijn, en een lager (stabieler) gewicht te hebben. In studies met mensen is gebleken dat kinderen die biologisch eten, 30% minder kans hebben op eczeem. Moeders die biologisch eten, geven melk met meer gezonde vetzuren. Samenvattend lijkt het erop, aldus Machteld Huber, dat biologische voeding een stabiliserende werking heeft op het immuunsysteem, de gewichtsontwikkeling en de celhuishouding. Biologisch gezonder? We gaan het aantonen.

Droes Prinsen: "Bio in catering is een gevecht"
Droes Prinsen is manager commerciële services van winkelrestaurantketen La Place. La Place heeft restaurants op 215 locaties, o.a. bij de HEMA, de Bijenkorf en de hoofdkantoren van ABN-AMRO. Het zijn "marktrestaurants". La Place werkt graag met biologisch, maar alleen als het lekkerder is dan gangbaar. Dit is het hoofdcriterium. Elke vrijdag wordt er blind geproefd op het hoofkantoor, om te kiezen tussen verschillende producten. Na smaak zijn de herkomst, betaalbaarheid en verkrijgbaarheid de bepalende criteria. Prinsen vertelt dat biologisch in grootverbruik problemen oplevert. Zo werd de appel Santana als beste optie gekozen voor de appeltaart; maar op het moment dat de taarten gebakken moesten worden, bleken de appels niet verkrijgbaar tegen een redelijke prijs. Hij pleit daarom voor drie verbeteringen in de biologische branche. Ten eerste moet er grondig worden gewerkt aan de verkrijgbaarheid, o.a. door volume te bundelen. Ten tweede zou de overheid meer moeten stimuleren en minder remmende regelgeving opwerpen. Ten derde zou de term "biologisch" moeten vervangen worden door het Engelse "organic". Op termijn wil La Place graag 50% biologisch in haar aanbod. De thee en huiswijn zijn nu al 100% bio.

Peter Blom: "Duurzaamheidsladder komt eraan"
Peter Blom, directievoorzitter van Triodos Bank, sprak over de voortgang van de Bioraad, de Raad voor biologische landbouw en voeding die in 2007 is ingesteld. In 2007 is de Raad twee keer bijeengekomen. Hierbij heeft de raad twee vragen besproken: "Waar staan we?" en "Wat moet gebeuren?" De biologische landbouw zit volgens de raad in een transitie van een ideologische insteek naar integrale duurzaamheid. Biobrandstoffen worden een heikel punt. De duurzaamheidsladder, die door de Raad is voorgesteld als meetinstrument voor duurzaamheid, moet worden geïmplementeerd in de hele landbouw, ook de gangbare. Stichting Milieukeur heeft zich inmiddels bereid verklaard om de duurzaamheidsladder te implementeren.

Frank Wijnands: "Duurzaamheidsprestaties transparant maken" Frank Wijnands, clusterleider van het cluster biologische landbouw van Wageningen Universiteit en Researchcentrum, spreekt over de prestaties van de biologische landbouw op het gebied van duurzaamheid. Er zijn zo'n 150 onderzoeken lopende op dit gebied. Duurzaamheid heeft betrekking op Planet, People en Profit. Wat betreft Planet zijn de prestaties van bio overtuigend: minder bestrijdingsmiddelen en minder energieverbruik per hectare. Ook in de route van akker naar mond is het energieverbruik 10% tot 50% lager. De biodiversiteit is beter. Dierenwelzijn is beter. Wat betreft People is er binnen de biologische landbouw meer verbondenheid tussen stad en platteland. Wat betreft Profit: het bedrijfsresultaat is bij bio gelijk of iets beter dan in gangbare landbouw. Het is belangrijk om de prestaties op gebied van duurzaamheid transparant te krijgen.

Middag: Bio-Branchedag

Bio-Monitor Jaarrapport, Maurits Steverink: "Een pluim voor de biologische kip" Maurits Steverink, kennismanager van Biologica en ketenmanager bij de Task Force, bespreekt de jaarcijfers van de biologische sector en de nieuwste ontwikkelingen. Hij vervangt Bert van Ruitenbeek, de directeur van Biologica. Eerst bespreekt hij de cijfers van het Bio-Monitor Jaarrapport (zie persbericht hier). Het gaat goed. Het kippenvlees bijvoorbeeld heeft een omzetstijging van 31% gehad. Dit maakt duidelijk dat prijsverschil géén bepalende factor is als het product wezenlijk anders is. De stijgende vraag naar biologisch is geen hype maar is structureel, en gangbare boeren zouden serieus naar de mogelijkheid van omschakelen moeten kijken. Biologisch ontwikkelt zich sterk en wordt steeds meer open en mainstream. De dierenbescherming werkt samen met VION voor de promotie van biologisch vlees. Biokatoen ligt bij Hema, V&D en C&A. Haribo heeft bio snoep en Oerbrood gaat vanaf 19 mei helemaal biologisch. Zelfs de Veronica-gids had onlangs een grote special over bio. Steverink wijst erop dat een verbreding van het aanbod met tussensegmenten een positieve ontwikkeling is. Bij eieren zijn er veel tussensegmenten (scharrel, maïsei, viergranen-ei, enzovoorts) en juist daar stijgt het biologische ei met 24%! Hoe meer varianten je aanbiedt, hoe meer de consument moet nadenken. Steverink wijst op de verschillende evenementen die de consument verleiden: Open Dagen, Week van de Smaak, de campagne Proef de Aandacht, de Oogstweek van Noord-Hollandse Grond. Bioconnect, het kennisnetwerk van de biologische sector, wordt in het zonnetje gezet. Een nieuw introductiefilmpje over het kennisnetwerk maakt duidelijk dat het netwerk vraaggestuurd is: ondernemers en boeren hebben een bepalende stem hebben voor de richting van het onderzoek en de kennisontwikkeling door de WUR en het LBI. Bioconnect had een budget van 32,5 miljoen voor vier jaar. Inmiddels zijn er vijftien product- en themawerkgroepen waarmee 150 onderzoeksprojecten worden begeleid. Er zijn 600 deelnemers.

Anton Vermeer: "Agenda's gangbaar en bio overlappen steeds meer" Anton Vermeer, melkveehouder en voorzitter van ZLTO, bespreekt de ontwikkelingen in de landbouwsector. Bio is geen hype, maar een trend. Er is een tekort aan de aanbodzijde, maar de overheid moet dit niet oplossen. De ketenpartijen moeten zelf afspraken maken voor groei, het opvangen van fluctuaties, en het delen van omschakelkosten. Competitie tussen gangbaar en bio is gezond. Veelbelovend is de precisielandbouw waarin met GPS en moderne technologie kostenbesparing en grotere opbrengsten worden gerealiseerd. Gangbare en biologisch landbouwers kunnen elkaar verstaan op het gebied van ondernemerschap en kennisontwikkeling. Zaaldiscussie: "Chemische landbouw versus gangbare landbouw?" Kees van Zelderen, melkveehouder en waarnemend voorzitter van de Vakgroep Biologische Landbouw, spreekt kort over multifunctionele landbouw. De zaaldiscussie vervolgens gaat vooral over de vraag in hoeverre gangbaar en biologisch samen kunnen werken. Er komt veel idealisme en bevlogenheid bovendrijven. Een spreker uit de zaal (Jos Pelgröm) stelt dat het niet ondernemerschap is wat boeren met elkaar zou moeten verbinden, maar landbouwkwaliteit en voedselkwaliteit. En andere vragensteller wijst op de problemen rond GGO. Alex van Hollegem, een biologische boer, wijst erop dat hij vroeger zelf gangbaar werkte en daarom heel goed weet dat er een enorm verschil is tussen de gangbare en de biologische aanpak: het is voortschrijdend inzicht. Over 30 jaar zullen we tot de conclusie komen dat de chemische landbouw een vergissing was. Biologische landbouw wordt dan de nieuwe gangbare landbouw, aldus deze spreker. Een wijnimporteur zegt op basis van 20 jaar ervaring dat er een groot verschil is; biologische landbouw brengt karakter en spiritualiteit in een product. Kees van Zelderen wijst erop dat ondernemerschap en bevlogenheid niet tegenover elkaar moeten worden gezet. Goed ondernemerschap is niet alleen materieel gericht. Ook gangbare boeren werken vanuit gedrevenheid en de behoefte om met levend materiaal te werken.

Suzanne van der Pijl: "Risicogericht inspecteren"
Suzanne van der Pijl, vice-voorzitter van het bestuur van SKAL, vertelt hoe SKAL haar toezicht en controles invult. Ze gaat niet in op actuele kwesties, daarvoor verwijst ze naar de voorzitter van SKAL. Ze legt uit hoe SKAL te werk gaat: elk jaar een aangekondigd bezoek aan een bedrijf, en daarnaast flitsinspecties en diepte-inspecties. Er worden 4000 inspecties per jaar uitgevoerd. SKAL is de afgelopen jaren meer risicogericht gaan inspecteren. De risicopunten worden in overleg met de producenten aangewezen. Dit blijkt goed te werken. Zo werden in 2006 nog bij 67% van de aardappelen kiemremmers aangetroffen, in 2007 nog maar 12%, en in 2008 slechts 6%. Tussen 2005 en 2007 nam het aantal geconstateerde "afwijkingen" toe van 147 tot 344 gevallen. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de nieuwe aanpak. Het aantal afkeuringen (d.w.z. ontneming van het EKO-keur) steeg van 17 tot 26.

Gouden Peer Innovatieprijs
Tot slot van het plenaire deel werd de Gouden Peer Innovatieprijs 2008 uitgereikt aan De Groene Passage in Rotterdam en Buys & Co in Wageningen. De prijs is door natuurvoedingsgroothandel Natudis in het leven geroepen om innovaties binnen de biologische branche op het gebied van duurzaamheid te stimuleren. Dit jaar waren er twee winnaars: hun ideeën lagen dicht bij elkaar en vullen elkaar aan. De winnaars krijgen samen een bedrag van ¤ 20.000,- om de ideeën samen te voegen tot één werkbaar plan. Beide ideeen hadden betrekking op consumentenparticipatie en sociale duurzaamheid.

Namiddag: workshops, demonstraties en proeverijen
(Under Construction)

Diner
Het 11e Bio-Congres en Bio-Branchedag werd afgesloten met een gastronomisch buffet met biologische streekproducten van gastheer en patron-cuisinier Eric van Veluwen, waarbij uitgebreid gelegenheid was tot napraten en netwerken.

Het Bio-Congres 2008 werd georganiseerd door Biologica, Task Force MBL en Triodos Bank. De sponsoren waren Trouw, Natudis, Skal, Eosta, Ecomel, Bio+ en Udea. De media hebben veel aandacht besteed aan het congres, de Bioraad, de Bio-Monitor jaarcijfers en aan biologische landbouw en voeding in bredere zin. Net als vorig jaar was het congres uitverkocht en moest de organisatie heel wat late aanmelders teleurstellen. In 2009 is er een nieuwe kans, wees er op tijd bij!