Universiteit Leiden
Persbericht Universiteit Leiden
15 april 2008

Embargo tot 15 april 2008, 16.00 uur

DIABETESPATIËNT MEEST GEBAAT BIJ MAAGVERKLEINING

Maagverkleining met omlegging van een deel van de darm is de meest effectieve therapie is voor type 2 diabetespatiënten. 70 tot 80% is binnen vier weken na de ingreep diabetes-vrij. Dat zegt hoogleraar diabetologie Hanno Pijl vandaag in zijn oratie.

Prof.dr. Hanno Pijl realiseert zich dat deze uitspraak verbazing kan wekken, maar hij is er desalniettemin van overtuigd dat een operatie voor veel diabetespatiënten op dit moment de beste oplossing is. Slechts een klein deel van de patiënten die een maagverkleiningsoperatie ondergaat, waarbij ook het eerste deel van de dunne darm wordt omgelegd, krijgt daarna opnieuw diabetes. Afvallen is de beste manier om diabetes te genezen. Maar op eigen kracht blijvend voldoende gewicht verliezen, lukt maar heel weinig mensen.

Dik-zijn zit in onze genen
Dat afvallen zo moeilijk is komt niet door gebrek aan wilskracht, zegt Pijl. Dik-zijn zit in onze genen. We zijn behept met zeer krachtige biologische drijfveren om te eten zodra er voedsel voorhanden is én zuinig met onze energie om te gaan. Dat zijn miljoenen jaren lang hele nuttige eigenschappen voor de mens geweest, maar dit evolutionaire voordeel is inmiddels in een enorm nadeel veranderd. Door de manier waarop de moderne westerse samenleving is ingericht hebben we onvoldoende greep op onze voedselinname en ons bewegingspatroon. Onze genen zijn niet op het moderne leven ingesteld en ze zijn sterker dan wij. Pijl: 'Het is mijns inziens een illusie dat onze cognitie het kan winnen van onze genen. Dat is ongeveer hetzelfde als mensen vertellen dat seks slecht is voor de gezondheid en verwachten dat ze er dan mee ophouden. Een wijdverbreid en hardnekkig misverstand zegt dat gebrek aan wilskracht ten grondslag ligt aan overgewicht. Met wilskracht overwin je echter geen biologisch systeem dat zich in miljoenen jaren heeft geperfectioneerd.'

Twee remedies
We kunnen volgens Pijl twee dingen doen om het hoofd te bieden aan de epidemie van overgewicht. We kunnen proberen om (1) in te grijpen in het biologische systeem dat onze vetmassa controleert en (2) de omgeving zo te veranderen dat iedereen gedwongen wordt verstandig te eten en meer te bewegen.

1. Ingrijpen in biologische systeem
Diabetes is een zeer complexe ziekte. De voedselinname en de suiker- en vetstofwisseling worden op elkaar afgestemd door de wisselwerking tussen een groot aantal weefsels en de hersenen. Bijna alle medicamenten die op dit moment beschikbaar zijn voor de behandeling van overgewicht grijpen in op slechts een enkele component van dit complexe netwerk. Pijl vindt ze niet effectief genoeg of ze hebben onacceptabele bijwerkingen. Veilige en effectieve medicijnen moeten aangrijpen op fysiologische processen die specifiek bedoeld zijn voor de controle van de stofwisseling. Zulke medicijnen zijn er nog niet. Daarom is de maagverkleining met omlegging van het eerste deel van de dunne darm op dit moment nog steeds de meest effectieve therapie. Binnen vier weken na de ingreep, lang voordat substantieel gewicht is verloren, geneest 70 tot 80% van de patiënten van de diabetes.

Veelbelovend wetenschappelijk terrein
Omlegging van de darm heeft enorme invloed op de signalen die vanuit de darm naar de hersenen gaan om de eetlust en de suiker- en vetstofwisseling te reguleren. Onderzoek naar de systeembiologische, endocrinologische en neuronale effecten van deze ingreep kan belangrijke wetenschappelijke informatie opleveren voor de ontwikkeling van nieuwe diabetesmedicijnen. Pijl: 'Hier ligt een veelbelovend wetenschappelijk terrein braak dat geëxploreerd zou moeten worden door Academia en de industrie samen.' 'Maar', zegt hij ook: 'Ik vind het lastig verteerbaar dat we enerzijds miljarden spenderen aan de introductie van tienduizenden nieuwe voedingsmiddelen, en anderzijds miljarden uitgeven aan geneesmiddelen die de gevolgen van het gebruik ervan bestrijden.'

2. Omgeving veranderen
Overgewicht ontstaat doorgaans na een langdurige, relatief kleine verstoring van de energiebalans. De meeste mensen worden dus langzaam steeds een klein beetje dikker, bijvoorbeeld 1 kilo per jaar. Om die gewichtstoename te voorkomen is iets minder eten en iets meer bewegen al genoeg. Pijl is ervan overtuigd dat dat alleen lukt als mensen gedwongen worden gezonde keuzes te maken. Met behulp van voorlichting alleen lukt het niet, zo is gebleken. Pijl stelt voor maatregelen te nemen zoals drastisch beperken van liften en roltrappen in gebouwen of het vervoer per auto in de stad alleen bij uitzondering toestaan. Ook moet er heel kritisch gekeken worden naar producten van de voedingsindustrie. Artsen en anderen die zich met de behandeling van overgewicht bezighouden, spelen daarbij slechts een ondergeschikte rol. Het zijn de architecten, stadsplanologen, sociologen, voedingsdeskundigen, politici en vertegenwoordigers van de voedselindustrie die samen tot een grootschalig plan van aanpak moeten komen om de volksepidemie een halt toe te roepen.

Meer informatie:
Dini Hogenelst
Persvoorlichting Universiteit Leiden
Tel. 071 527 33 45// 06 52 58 24 26
e-mail: bt.hogenelst@ics.leidenuniv.nl

---- --