Toespraak burgemeester Meijer 5 mei 2008
Datum uitgave persbericht: 05/06/2008
Dames en heren, jongens en meisjes, 4 mei en 5 mei. Geen 5 mei zonder
4 mei. Geen viering zonder herdenking. Geen 'vijf voor vijf' zonder
'twee voor vier'. Dit jaar wordt die onlosmakelijke verbinding tussen
4 en 5 mei in Zwolle ook zichtbaar, door te herdenken en te vieren op
één en dezelfde plek.
Jongeren
Gisteren kwamen we hier bij het monument samen om al die mensen te
gedenken die vielen voor onze vrijheid. Vrijheid die we vandaag met
elkaar vieren. De opkomst bij de Stille Omgang en de plechtigheid is
ieder jaar weer indrukwekkend. Veel oudere, maar ook steeds meer jonge
mensen. En dat is zo belangrijk, omdat het betekent dat we ons bewust
zijn van wat er toen is gebeurd. Maar ook van wat er nú gebeurt en van
wat er kán gebeuren, als we niet stilstaan bij hen die zich tijdens de
Tweede Wereldoorlog voor onze vrijheid hebben ingezet, maar ook
daarna.
Brug
Juist die brug van toen naar nu is essentieel. Zoals de IJsselbrug
létterlijk een brug van toen naar nu is, met de recente opnamen van de
film Oorlogswinter naar het boek van Jan Terlouw. Het verleden dat in
het heden leeft. Dat geldt ook voor het boek In Europa van Geert Mak,
dat weken achtereen op televisie tot leven kwam en waarin de Tweede
Wereldoorlog een belangrijke rol speelde.
Thema 2006-2010
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei stelt iedere vijf jaar een bindend
thema vast. Voor de periode 2006 tot en met 2010 is dat 'vrijheid maak
je met elkaar'. Een thema dat dit jaar het accent 'solidariteit: de
ruggengraat van vrijheid' heeft meegekregen. Een thema waaraan we ook
in Zwolle invulling geven tijdens het bevrijdingsfestival van vandaag.
Met solidariteit wordt de inzet voor de vrijheid van de ander bedoeld.
Een inzet die niet vrijblijvend is.
Grondrechten
Als je het over vrijheid hebt, heb je het ook over grondrechten. In
1948, nu 60 jaar geleden, is het begrip vrijheid in een context
geplaatst. In dat jaar stelden de Verenigde Naties de Universele
Verklaring voor de Rechten van de Mens op. Want alleen door
mensenrechten universeel van toepassing op iedereen overal ter wereld
te verklaren, verklaren wij ze ook op onszelf van toepassing. Alleen
dan worden mensenrechten écht universeel en zijn ze niet vrijblijvend.
Vrije woord
Als ik denk aan grondrechten, denk ik ook aan Amsterdam, de stad die
sinds april een jaar lang Wereldboekenstad is. Deze manifestatie ter
bevordering van het vrije woord is een initiatief van Unesco, de
culturele organisatie van de Verenigde Naties. Amsterdam heeft als
thema Open Book, Open Mind gekozen. Als boegbeelden zijn Baruch
Spinoza, Anne Frank en Annie M.G. Schmidt aangewezen, allen verbonden
met de stad en het vrije woord. Maar Zwolle doet niet voor Amsterdam
onder. Want Zwolle is de geboortestad van de liberale staatsman
Thorbecke; grondlegger van ons huidige staatsbestel en Grondwet!
Verantwoordelijkheid
Schrijver Nelleke Noordervliet schreef er voor NRC Handelsblad vorige
maand een interessant artikel over. Daaruit is me bijgebleven, dat
voor haar bij het vrije woord ook verantwoordelijkheid hoort. Ik
citeer: 'Dat je staat voor wat je zegt, dat je je naam eraan
verbindt'. Ze gaat verder 'Ik geloof in het vrije woord dat hoort bij
de rechten en plichten zoals wij die in het Westen in onze grondwet
hebben vervat. Er horen verantwoordelijkheden bij'. Dat betekent voor
de schrijver niet moedwillig kwetsen of je smakeloos en beledigend
uitlaten, maar wel geen angst hoeven voelen om je te uiten. Want het
in alle openheid met elkaar verschillen van mening, debatteren, het
gesprek aangaan: dat mag niet alleen, het is ook goed. Op die manier
blijft er immers niets onder de oppervlakte 'broeien' en wordt
escalatie voorkomen. Het is goed als we ons dat blijven realiseren,
ook in een tijd waarin dit niet voor iedereen vanzelfsprekend is.
Solidariteit
Solidariteit is net zo min als het vrije woord vrijblijvend. Beide
impliceren verantwoordelijkheid en verplichtingen. Dat je rekening
houdt met de gevolgen van wat je doet en wat je zegt. Noem het
beleefdheid, respect, medemenselijkheid, saamhorigheid. Zonder dat
alles is vrijheid kwetsbaar. Kortom, voor vrijheid zijn we afhankelijk
van elkaar. Samenwerken is nodig. Voor vrijheid in Zwolle, in
Nederland, in heel de wereld. In de Tweede Wereldoorlog
bewezen mensen en landen dat solidariteit meer is dan alleen woorden.
Het betekende toen elkaar daadwerkelijk steunen. Hun solidariteit
richtte zich op
behoud en herovering van vrijheid. Die solidariteit eindigde niet met
de bevrijding: de internationale gemeenschap spande zich na de oorlog
in voor de wederopbouw.
Rotterdam: start nationale bevrijding
De Minister-President gaf vanochtend in Rotterdam het startsein voor
het landelijke bevrijdingsfeest. Volgend jaar doet hij dat hier in
Zwolle! Vandaag gaan mensen in Rotterdam en de rest van het land met
elkaar in gesprek. Hebben we 'vijf voor vijf'; vijf minuten tijd voor
5 mei. In Zwolle gaan we vijf minuten met elkaar 'chatten' en staan we
op een hedendaagse manier stil bij wat vrijheid en solidariteit
betekent. Want door naar elkaar te luisteren, je in elkaar te
verplaatsen en te weten wat de ander bezighoudt, kun je ook het beste
samen herdenken en vieren. En aan vrijheid werken.
Afsluiting
Ik wens iedereen - van jong tot oud - een feestelijke dag waarin we
met elkaar in vrijheid het gesprek aangaan. Om ook in de dagen daarna
met elkaar in gesprek te blijven en solidair te zijn!
Bron: afdeling Communicatie
Datum van 06-05-2008 tot 05-06-2008
Gemeente Zwolle