Radboud Universiteit Nijmegen


Wij zijn niet de baas over techniek: wij zíjn techniek

Datum bericht: 6 mei 2008

De mens de baas over de techniek? Dat mocht hij willen. Filosoof Pieter Lemmens promoveert donderdag 8 mei aan de Radboud Universiteit Nijmegen op een proefschrift dat als centrale stelling heeft: de techniek is geen middel, het is onze conditie. Ofwel: er is techniek, dus wij bestaan.

Techno-evolutie
Het ruime perspectief dat Lemmens kiest om die stelling toe te lichten, beslaat de hele evolutie: `In miljoenen jaren zijn ons denken en ons zijn gevormd door techniek. Darwinisten verklaren het ontstaan van de mens zuiver biologisch. Ik zeg, in navolging van filosofen Peter Sloterdijk en Bernard Stiegler: de mens is niet alleen een resultaat van bio-evolutie, maar ook van techno-evolutie. Er is al vroeg in de evolutie een dialoog ontstaan tussen de mens en de dingen die hij maakt. In al die objecten zit een klein beetje technische ervaring, een beetje geheugen. Een voorwerp draagt iets in zich van een vorige, maar ook al van een volgende variant. Zo evolueert het verder, in interactie met de mens.' En dat is maar goed ook, want anders zou de mens wél steeds opnieuw het wiel moeten uitvinden.

Gif en medicijn
Lemmens vindt het zijn taak om ook anderen bewust na te laten denken over techniek en de verhouding mens-techniek. Bijvoorbeeld over de verschillende kanten van techniek: negatief en positief, zowel gif als medicijn. `Beide aspecten zijn tegelijkertijd aanwezig. Denk aan radio, tv, internet. Het aanbod aan informatie, aan beelden, aan vermaak via tv en internet neemt toe, is steeds makkelijker beschikbaar, overal en altijd. Dat leidt onder meer tot versnipperde aandacht, aandachtsstoornissen zelfs, en een heel ander idee over wat iemand zou moeten weten of kennen of leren.

Tegelijkertijd maakt internet van alles mogelijk. Denk aan YouTube, denk aan blogs: internet biedt de mogelijkheid van het opheffen van de scheiding tussen producent en consument. Mensen beleven er hun vrijheid, ontplooien een enorme creativiteit. Geven zij hun leven dan vorm via techniek of geeft de techniek hun leven vorm? Voordat je kritiek levert op de gevolgen van technische ontwikkelingen, of zelfs meent dat je die zou moeten stoppen, moet je op z'n minst over dat soort vragen nadenken.'