Radboud Universiteit Nijmegen
Wij zijn niet de baas over techniek: wij zíjn techniek
Datum bericht: 6 mei 2008
De mens de baas over de techniek? Dat mocht hij willen. Filosoof
Pieter Lemmens promoveert donderdag 8 mei aan de Radboud Universiteit
Nijmegen op een proefschrift dat als centrale stelling heeft: de
techniek is geen middel, het is onze conditie. Ofwel: er is techniek,
dus wij bestaan.
Techno-evolutie
Het ruime perspectief dat Lemmens kiest om die stelling toe te
lichten, beslaat de hele evolutie: `In miljoenen jaren zijn ons denken
en ons zijn gevormd door techniek. Darwinisten verklaren het ontstaan
van de mens zuiver biologisch. Ik zeg, in navolging van filosofen
Peter Sloterdijk en Bernard Stiegler: de mens is niet alleen een
resultaat van bio-evolutie, maar ook van techno-evolutie. Er is al
vroeg in de evolutie een dialoog ontstaan tussen de mens en de dingen
die hij maakt. In al die objecten zit een klein beetje technische
ervaring, een beetje geheugen. Een voorwerp draagt iets in zich van
een vorige, maar ook al van een volgende variant. Zo evolueert het
verder, in interactie met de mens.' En dat is maar goed ook, want
anders zou de mens wél steeds opnieuw het wiel moeten uitvinden.
Gif en medicijn
Lemmens vindt het zijn taak om ook anderen bewust na te laten denken
over techniek en de verhouding mens-techniek. Bijvoorbeeld over de
verschillende kanten van techniek: negatief en positief, zowel gif als
medicijn. `Beide aspecten zijn tegelijkertijd aanwezig. Denk aan
radio, tv, internet. Het aanbod aan informatie, aan beelden, aan
vermaak via tv en internet neemt toe, is steeds makkelijker
beschikbaar, overal en altijd. Dat leidt onder meer tot versnipperde
aandacht, aandachtsstoornissen zelfs, en een heel ander idee over wat
iemand zou moeten weten of kennen of leren.
Tegelijkertijd maakt internet van alles mogelijk. Denk aan YouTube,
denk aan blogs: internet biedt de mogelijkheid van het opheffen van de
scheiding tussen producent en consument. Mensen beleven er hun
vrijheid, ontplooien een enorme creativiteit. Geven zij hun leven dan
vorm via techniek of geeft de techniek hun leven vorm? Voordat je
kritiek levert op de gevolgen van technische ontwikkelingen, of zelfs
meent dat je die zou moeten stoppen, moet je op z'n minst over dat
soort vragen nadenken.'