Beantwoording van vragen inzake Northern Rock
Kamervragen | 13-05-2008 | nr FM08-981
Vragen van het lid Weekers (VVD) aan de minister van Financiën over de Engelse bank Northern
Rock. (Ingezonden 16 april 2008) 2070818130
Vraag 1
Is het waar dat eurocommissaris Kroes de nationalisatie van de Britse bank Northern Rock en de
wellicht daaruit voortvloeiende oneerlijke concurrentie gaat onderzoeken? 1)
Antwoord op vraag 1
Ja.
Vraag 2
Kunt u aangeven hoe de Engelse regering het probleem van Northern Rock heeft aangepakt en in
hoeverre de jure of de facto sprake is van nationalisatie?
Antwoord op vraag 2
Aan de nationalisatie van Northern Rock ging een traject aan crisismaatregelen vooraf. Nadat NR in
september 2007 te maken kreeg met een bank run, zijn de Britse autoriteiten overgegaan tot de
verstrekking van een overheidsgarantie die alle verplichtingen van Northern Rock (en alle banken die
zich in soortgelijke problemen zou bevinden) dekte. In de maanden die daarop volgden, hebben de
Britse autoriteiten tevergeefs geprobeerd een overname van Northern Rock door een of meerdere
private partij te bewerkstelligen. Nadat deze pogingen strandden is men uiteindelijk overgegaan tot
nationalisatie van Northern Rock.
De exacte voorwaarden van de nationalisatie zijn mij niet bekend. Wat ik wel weet is dat de in februari
aangekondigde wetgeving de Britse overheid een algemene bevoegdheid geeft om aandelen van een
instelling, of haar activa en passiva, te verkrijgen. Het betreft hier wetgeving die specifiek gericht lijkt te
zijn op de situatie bij Northern Rock. Compensatie zou hierbij worden vastgesteld door een
onafhankelijke partij. De Britse overheid benadrukt daarnaast dat publiek eigenaarschap van Northern
Rock slechts tijdelijk zou zijn. De wetgeving voorziet dan ook in het uiteindelijk terug verkopen van de
bank aan private partijen.
Vraag 3
Wat vindt u van de Britse aanpak? In hoeverre verschilt de Britse aanpak van een in nood verkerende
financiële instelling met de Nederlandse?
Antwoord op vraag 3
Onder extreme omstandigheden kunnen autoriteiten genoodzaakt zijn tot het nemen van bijzondere
maatregelen. Het pakket aan crisismaatregelen van de Britse autoriteiten moet worden bezien tegen
een achtergrond van de oplopende financiële spanningen van het afgelopen jaar. Dergelijke
omstandigheden kunnen het potentieel verstorende effect van bankencrises op het financiële stelsel
en de reële economie ernstig doen toenemen. Dit verklaart het bijzondere karakter van de Britse
aanpak. Het is verder aan de Europese Commissie om de Britse maatregelen te toetsten aan de
regels voor staatssteun. Hierop kan ik niet vooruitlopen.
De relevante autoriteiten in Nederland, De Nederlandsche Bank, als prudentieel toezichthouder en
monetaire autoriteit en ikzelf als minister van Financiën, beschikken over diverse instrumenten die
kunnen worden ingezet bij een bancaire crisis. Voor meer informatie over deze instrumenten verwijs ik
u naar de brief van 5 november 2003 inzake Hervorming van het toezicht op de financiële marktsector
(TK 2003-2004 28 122, nr 18). Hoe deze instrumenten in de praktijk worden ingezet, is afhankelijk van
de specifieke kenmerken van desbetreffende bancaire crisis. Hoewel het Nederlandse
instrumentarium voor crisismanagement en resolutie op hoofdlijnen gelijk is aan het Britse, kan om
deze reden niet op voorhand worden aangegeven hoe de Nederlandse aanpak van een in nood
verkerende financiële instelling verschilt van de Britse. Wel zullen de inzichten die voortvloeien uit
recente crises nadrukkelijk worden meegenomen.
Vraag 4
Bestaat het risico dat door deze aanpak ((kleine) particuliere) aandeelhouders zullen worden
gedwongen hun aandelen te verkopen tegen een prijs die hen niet bevalt? Hoe verhoudt zich dit tot
het Europese recht? Deelt u de mening dat dit nooit de uitkomst mag zijn van overheidsingrijpen in de
private kapitaalmarkt en dat aandeelhouders zelf moeten kunnen beslissen of ze hun aandelen van de
hand doen?
Antwoord op vraag 4
In het geval van Northern Rock is de Britse overheid overgegaan tot een kapitaalinjectie met publiek
geld, waarbij bestaande aandeelhouders compensatie hebben ontvangen die lager lag dan de
toenmalige koers van het aandeel Northern Rock. Het is echter geen vanzelfsprekendheid dat
aandeelhouders van een bank in problemen bij een ernstige bancaire crisis überhaupt compensatie
wordt geboden. Zonder kapitaalinjectie met publiek geld zou Northern Rock immers zijn gefailleerd. In
dat geval zouden de aandeelhouders hun claim volledig hebben moeten afschrijven. Met het ingrijpen
door de overheid is behalve de bank nu ook aandeelhouderswaarde gered. Wat betreft de
Europeesrechtelijke aspecten verwijs ik naar het lopende onderzoek van de Europese Commissie.
In algemene zin wordt bij het oplossen van bancaire crises gestreefd naar minimalisatie van de kosten
voor de belastingbetaler. De private sector dient voor zover mogelijk de kar te trekken. Bij voorkeur
gebeurt dat in de vorm van een overname van de probleembank door een andere private partij.
Wanneer een dergelijke oplossing niet haalbaar blijkt en publieke middelen worden ingezet, mag in
alle redelijkheid worden verwacht dat de houders van risicodragend kapitaal maximaal meebetalen.
Aandeelhouders hoeven dan naar mijn mening ook niet te worden ontzien.
Vraag 5
Welke mogelijkheden ziet u voor (Nederlandse) aandeelhouders om zich tegen een gedwongen
verkoop te verzetten en welke rol ziet u voor uzelf weggelegd?
Antwoord op vraag 5
Aangezien het gaat om maatregelen van de Britse overheid inzake een Britse bank ligt het voor de
hand dat aandeelhouders die het niet eens zijn met de genomen maatregelen, zich wenden tot de
Britse autoriteiten of, indien hiertoe voldoende grond is, een gang naar de Britse rechter maken. Ten
overvloede wijs ik er op dat ik als minister van Financiën niet in individuele gevallen kan treden.
1) Het Financieele Dagblad, 3 april 2008
Aanbiedingsbrief aan de Tweede Kamer
Bijlage | 13-05-2008 | PDF bestand, 15.0 kb
http://nl.sitestat.com/mvf/minfin/s?pdf.actueel.kamerstukken.2008.05.fm08-981&ns_type=pdf&ns_url=http://www.minfin.nl/binaries/minfin/assets/pdf/actueel/kamerstukken/2008/05/fm08-981.pdf
---- --
Ministerie van Financiën