GroenLinks

Europese Groenen eisen Olympische rechten in China

logo conferentie China olympische Spelen 16 mei 2008

Op de conferentie 'Olympic Rights for Human Games' van de Europese Groenen, waar GroenLinks deel van uitmaakt, waren sporters, journalisten en politici donderdag bijeen om vrijuit te spreken over de mensenrechten in China. En wat dit moet betekenen voor de Olympische Spelen.

"We roepen politici en staatshoofden op om niet naar de openingsceremonie te gaan," stelt europarlementariër Kathalijne Buitenweg (GroenLinks). "De belofte om de mensenrechten te verbeteren is niet waargemaakt. China heeft ook beloofd buitenlandse journalisten onbelemmerd te laten werken. Ondanks de toegenomen openheid, bijvoorbeeld over de recente aardbeving, is ook die belofte niet nagekomen. De boycot van de ceremonie is een gebaar. Maar wel een gebaar dat indruk zal maken op de Chinezen."

Diplomatie vereist van atleten
Buitenwegs collega Joost Lagendijk voegt toe: "Juist politici moeten dit gebaar maken. We gaan niet van sporters, die hun hele carrière naar de Spelen hebben toegewerkt, eisen dat zij de Spelen boycotten. Niet-sporters doen immers ook gewoon zaken met China. Wel vinden wij dat sporters én niet-sporters de vrijheid moeten hebben om mensenrechten aan de orde te stellen. Wij kunnen de Chinese beperkingen van de vrijheid van meningsuiting niet accepteren."

Eerder had de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Verhagen nog gezegd dat Nederlandse bezoekers zich naar de Chinese regels moeten voegen. GroenLinks-Tweede Kamerlid Mariko Peeters heeft daarop voorgesteld om de Nederlandse atleten een diplomatiek paspoort te geven. Joost Lagendijk vindt dat dit idee in heel Europa zou moeten worden uitgevoerd: "De mogelijkheid dat een Olympiër in China achter de tralies gaat omdat hij iets zegt van de misstanden in dat land is te gek om los te lopen."

Sporten voor mensenrechten
Niet alleen politici kwamen aan het woord op de conferentie. De Vlaamse Olympisch judokampioen Gella Vandecaveye sprak zich ook uit voor een boycot door politici. Ze vond dat sporters de mogelijkheid moeten hebben om, zoals zijzelf deed, kritiek uit te oefenen op China. Het doven van de Olympische vlam noemde ze daarentegen "Olympische heiligschennis."
De voorzitter van het Duitse Olympisch Comité Ingo-Rolf Weiss verdedigde met enige aarzeling de beslissing om Peking de Spelen toe te wijzen. "Sport is een universele taal. Dankzij sport komen mensen met elkaar in contact." Hij had verwacht dat sport veranderingen in gang konden zetten, al gaan die langzamer dan hij had gewild. "Voordat de muur viel, hebben wij altijd zoveel mogelijk contact gehad met Oost-Duitse atleten. Ik denk dat dergelijke contacten een bijdrage kunnen leveren aan verandering." Het Duitse Olympische Comité heeft in samenwerking met Human Rights Watch en Amnesty International een briefing gemaakt over China voor de Olympische sporters. Een initiatief dat zeker navolging verdient in andere Europese landen.

Pers aan banden
Persvrijheid was een ander aspect dat aan bod kwam. Een Franse tv-journalist vertelde dat hij verschillende malen werd gedwongen zelfkritiek uit te oefenen of zelfs opnamen te wissen. Dit alles onder dreiging van het intrekken van de persaccreditatie of uitzetting. Zijn Chinese assistenten werden nog veel steviger aangepakt. Over Tibet was al voor de opstand moeilijk te berichten. Als een journalist toestemming krijgt om hier verslag te doen, krijgt hij wel een door de regering uitgekozen tolk en chauffeur mee. Daarbij controleert de (Chinese) chauffeur voortdurend wat de (Tibetaanse) tolk zegt. Tijdens de Spelen zal de regering zeker controleren dat eventuele protestacties niet op de Chinese tv te zien zullen zijn.

Europese telefoons voor totale controle
De Oostenrijkse journalist Erich Möchel bracht nog een ander belangwekkend onderwerp ter sprake: hoe Europese telecommunicatiebedrijven de Chinese regering helpen om dissidenten op te sporen en de hele bevolking te controleren. Ericsson en Nokia Siemens voorzien China van geavanceerde apparatuur om miljoenen telefoons tegelijk in de gaten te houden. Deze machines zijn in staat miljoenen telefoongesprekken tegelijkertijd te filteren op onderwerp en emotie. Ook kan worden bekeken waar de telefoon (en dus de persoon) zich op elk moment van de dag bevindt, met wie hij belt en wat hij zegt. Möchel stelde dat deze apparatuur niet ontworpen was voor gerichte onderschepping zoals dat in Europa, met toestemming van de rechter, gebeurt. "Deze machines zijn bestemd voor volledige analyse van het telefoonverkeer door geheime diensten. Ze zijn in staat om telefoongesprekken rechtstreeks te koppelen aan informatie over bankrekening, strafblad, vingerafdrukken enzovoort."

Kinderarbeid voor Olympische mascottes
"Economische belangen hebben China de Olympische Spelen bezorgd," zei Carole Crabbé van PlayFair 2008. "Voor de sponsors betekent het de opening van een gigantische markt." Coca Cola, Adidas en Nike hebben grote belangen in China. PlayFair is in gesprek met deze bedrijven om de werkomstandigheden bij hun productie in China aan minimumeisen te laten voldoen. Uit onderzoek naar de omstandigheden waaronder Olympische merchandise in China worden gefabriceerd bleek dat er vaak kinderarbeid voorkomt en het loon meestal nog niet de helft is van het Chinese wettelijke minimum. "Vervolgens hebben de fabrieken wel een boete gekregen, maar dat is weinig bevredigend," zei Crabbé. "Wat we echt willen is dat arbeiders een redelijk loon krijgen."

Europa mag eisen stellen
Onder de overige aanwezigen bevonden zich Kelsang Gyaltsen, speciaal gezant van de Dalai Lama, Robert Ménard van organisatie voor de persvrijheid Reporters sans Frontières en China-expert Michel Bonnin. Gyaltsen drong er op aan dat China serieuze onderhandelingen zou aangaan met de vertegenwoordigers van de Dalai Lama. Volgens Bonnin mocht Europa zeker eisen stellen aan China, bijvoorbeeld de vrijlating van de activisten, die vastzitten omdat China geen kritiek duldt in de aanloop naar de Olympische Spelen. Hieronder is ook Sacharov-prijswinnaar Hu Jia.

China gaf geen weerwoord. De Chinese gezant bij de EU was uitgenodigd om deel te nemen aan de conferentie. Helaas was hij op het laatste moment verhinderd.