Algemene Rekenkamer: Inzicht in inzet EU-landbouwsubsudies
21/05/2008 13:00
Algemene Rekenkamer
Beter inzicht in correcte inzet Europese landbouwsubsidies in Nederland dankzij lidstaatverklaring
De tweede Nederlandse EU-lidstaatverklaring die de minister van Financiën namens het kabinet heeft uitgegeven is deugdelijk tot stand gekomen. Een belangrijke stap voorwaarts is dat de verklaring tot op het niveau van de boeren en bedrijven (eindbegunstigde) aangeeft dat uitgaven en ontvangsten rechtmatig zijn geweest. Daarmee verbetert opnieuw het inzicht op de inzet van Europese landbouwsubsidies in Nederland.
Dit verklaart de Algemene Rekenkamer in het Rapport bij de Nederlandse EU-lidstaatverklaring 2007, dat op 21 mei 2008 is gepubliceerd.
Vorig jaar heeft het kabinet voor het eerst een lidstaatverklaring uitgegeven, ook toen betrof het alleen EU-geld uit het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Over 2007 gaat het bij het Europees Landbouwgarantiefonds om 1.013,1 miljoen euro en bij het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling om 18,1 miljoen euro. Doel van de verklaring is het verbeteren van het beheer, de verantwoording en de controle van gelden die de lidstaten, in dit geval Nederland, afdragen aan de Europese Unie en vanuit de EU ontvangen. De Algemene Rekenkamer geeft aan de Staten-Generaal (Tweede en Eerste Kamer) een oordeel over deze verklaring. Het streven is om vanaf volgend jaar naast de landbouwsubsidies ook de structuurfondsen en andere geldstromen van en naar de EU te betrekken in de Nederlandse EU-lidstaatverklaring.
Gebruik inspectieresultaten
In toenemende mate is gebruik gemaakt van de inspectieresultaten van diverse organisaties, zoals de Algemene Inspectiedienst en de Douane, en betaalorganen voor het beoordelen van de rechtmatigheid. Gekeken wordt of agrariërs terecht gebruik maken van productregelingen en/of regelingen voor inkomenssteun, en of zij voldoen aan de randvoorwaarden op het gebied van milieu, gezondheid, voedselveiligheid en dierenwelzijn. Voldoen boeren niet aan die randvoorwaarden, dan kunnen boetes worden opgelegd. Het kabinet maakt bij de verklaring op dit punt een voorbehoud. De zekerheid over de controlesystemen kan in 2008 uitgebouwd worden als de toezegging van het kabinet voor het wegwerken van het voorbehoud wordt ingevuld. Dat kan als onder andere inspecties en gemeenten de agrariërs tijdig op de randvoorwaarden controleren.
De Algemene Rekenkamer beveelt aan om de basisgegevens van alle inspectiediensten eenduidig vast te leggen. Dat vergroot de bruikbaarheid. Dit past tevens in de nieuwe vereisten die de Europese Commissie stelt.
Maximaal 17 miljoen euro aan fouten in gedeclareerde gedrag van 1 miljard
De auditdienst van het Ministerie van LNV heeft bij de deelverklaring over 2007 een zogenaamd assurance-rapport afgegeven. Dat strookt met een aanbeveling die de Algemene Rekenkamer vorig jaar heeft gedaan. De minister van Financiën integreert de deelverklaring van LNV in de lidstaatverklaring.
Uit berekeningen blijkt dat over 2007 maximaal 13 miljoen euro aan fouten bij subsidieverstrekking is vastgesteld, met name bij de Bedrijfstoeslagregeling en de Subsidieregeling agrarisch natuurbeheer. Daarnaast is maximaal 4 miljoen euro aan fouten geconstateerd tijdens administratieve nacontroles en randvoorwaardencontroles door inspecties en controles van de auditdienst van het Ministerie van LNV. Het totaal van fouten blijft binnen de gehanteerde tolerantiegrens van 2 % van het gedeclareerde bedrag (1.031,2 miljoen euro). Het kabinet maakt hierbij een voorbehoud, omdat de controle op de naleving van randvoorwaarden en de vertaling daarvan naar boetes nog niet goed functioneert. Vanwege dit voorbehoud stelt de Algemene Rekenkamer een onzekerheid vast over de volledigheid van de boete-ontvangsten.
Het kabinet heeft de aanbeveling van de Algemene Rekenkamer om bevindingen van Europese controleurs in Nederland aan de Tweede Kamer ter beschikking te stellen niet overgenomen. Het kabinet vindt dat het aan de verantwoordelijke minister is om opmerkelijke zaken aan de Tweede Kamer te melden. Alleen definitieve beschikkingen van de Europese Commissie (op basis van Europese controles) over terugvorderingen worden bij de lidstaatverklaring aan de Kamer gemeld.
De betrokken ministers stellen vast dat de afspraken over de lidstaatverklaring in de praktijk goed hanteerbaar zijn en tot relatief beperkt extra werk leiden. De Algemene Rekenkamer heeft vertrouwen dat in de Lidstaatverklaring 2008 de overige EU-fondsen meegenomen kunnen worden.
Uiteindelijk doel: zekerheid op Europese schaal
Nederland geeft de nationale lidstaatverklaring uit om bij te dragen dat er uiteindelijk een positief oordeel komt over alle uitgaven en inkomsten van de Europese Unie (Declaration d''assurance, DAS). De afgelopen dertien jaar heeft de Europese Rekenkamer zo'n positieve verklaring niet af kunnen geven, omdat te veel fouten worden geconstateerd of omdat de zekerheid over de juiste besteding van EU-gelden in de lidstaten ontbreekt. Nederland bepleit dat meer EU-lidstaten met het afgeven van een nationale verklaring ondersteunende informatie aandragen en verzekeren dat op nationaal niveau EU-middelen binnen de Europese normen correct besteed worden.