Universiteit Maastricht

Persbericht
21 mei 2008
EMBARGO TOT VRIJDAG 23 MEI 2008, 16.30 UUR

Oratie prof. dr. Frans Leeuw
Bestuur en beleid in veelvoud, maar ook effectief?

"Onze samenleving wordt anno 2008 gekenmerkt door een aanzienlijke hoeveelheid interventionisme", stelt prof. dr. Frans Leeuw in zijn oratie 'Gedragsmechanismen achter overheidsinterventies en rechtsregels'. Evaluatieonderzoek toont volgens hem regelmatig aan dat interventies geen doel treffen, met name omdat de veronderstelde interventiemechanismen anders uitpakken dan gehoopt of zelfs helemaal niks doen. "De theorie die aan het beleid of de interventie ten grondslag ligt, is dan met andere woorden incorrect. Tongue in cheek zou je kunnen spreken over heel wat beleidshomeopathie in de wereld van het openbaar bestuur en het recht", aldus Leeuw.

Op 1 januari 2007 golden er in Nederland op rijksniveau 1785 formele wetten, 2489 algemene maatregelen van bestuur en Koninklijke besluiten en 6402 ministeriële regelingen. Jaarlijks groeit het aantal formele wetten met iets meer dan 2,2%. Beleid in veelvoud blijkt ook uit de talloze subsidies die verstrekt worden, de heffingen, de convenanten, de publiek-private arrangementen, de interventies gericht op het onderwijs en de grote aantallen maatregelen gericht op het terugdringen van delinquent gedrag via bestuurlijke en strafrechtelijke sancties en via gedragstrainingen zoals agressiebeheersingstrainingen, woontrainingen en sociale-vaardigheidsprogramma's.
Bij het verklaren hoe het komt dat dergelijke interventies soms wel, maar vaak ook niet werken, is kennis over gedragsmechanismen wezenlijk, stelt Leeuw in zijn oratie, waarmee hij vrijdag 23 mei de leerstoel 'Recht, openbaar bestuur en sociaal-wetenschappelijk onderzoek' aan de Universiteit Maastricht aanvaardt. En daar ontbreekt het vaak nog aan.

Als een van de verklaringen voor de homeopathie en ineffectiviteit in de wereld van bestuur en beleid, geeft Leeuw het streven van politici en hun ambtenaren naar meer invloed, aanzien en functiereikwijdte. "Dat bereik je allemaal niet door te zeggen dat nieuw beleid eigenlijk oud beleid is, dat het allemaal simpeler kan, dat je het ook niet weer en dat niets doen wellicht beter is dan homeopathische interventies voorschrijven. Daarnaast speelt imitatiegedrag tussen landen een rol." Maar ook het wetenschappelijk onderzoek en onderwijs draagt volgens de hoogleraar bij aan de problematiek. Vakgebieden zijn nog te veel verkokerd en werken onderling te weinig samen. En ook het evaluatieonderzoek treft blaam, omdat er nog te weinig gespeurd wordt naar de werking van gedragsmechanismen achter beleidsmaatregelen, stelt Leeuw. "Het gaat te vaak over hoe implementatieprocessen verlopen, wat de invoeringsproblemen zijn en hoe het staat met de sociale acceptatie van interventies door belangengroepen. Dat helpt niet echt als je als bestuurder zicht wil krijgen op wat werkt en wat niet én waarom."
Frans Leeuw gaat zich in Maastricht dan ook, gegeven het interdisciplinaire karakter van zijn leerstoel, richten op een verbetering van deze aspecten.