Universiteitsdag 2008: van Amerikaanse verkiezingen tot slechte humor
Vooraanstaande wetenschappers en prominente alumni over actuele kwesties en intrigerend onderzoek
Hoe Nederlands is Nederland? Wie wordt de nieuwe president van de Verenigde Staten? Welke oplossing is er voor de vastgelopen Amsterdamse woningmarkt? Hoe kan het vak van leraar weer aantrekkelijk worden gemaakt voor academici? Is de feminisering van de samenleving een probleem of een verworvenheid? Waar vind je iemand met wie je altijd kunt lachen? Deze en vele andere vragen staan centraal op zaterdag 7 juni tijdens de Universiteitsdag van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Oud-studenten, wetenschappers en donateurs treffen elkaar voor debatten over actuele kwesties en colleges over intrigerende onderwerpen. Ook dit jaar biedt de Universiteitsdag een inspirerend en gevarieerd programma op het snijvlak van wetenschap en maatschappij.
De Universiteit van Amsterdam organiseert dit jaar voor de zevende keer de Universiteitsdag voor haar alumni, medewerkers en donateurs. Het ochtendprogramma kent naast stadswandelingen en rondleidingen een plenaire sessie in de Aula. Na een inleiding door Karel van der Toorn, voorzitter van het College van Bestuur, geeft Herman Pleij, emeritus hoogleraar Historische Nederlandse letterkunde, de lezing Hoe Nederlands is Nederland? Pleij stelt dat de Nederlandse identiteit niet bestaat en we niet gebukt gaan onder een volkskarakter. Ondertussen koesteren we wel favoriete zelfbeelden en nationaal gekleurde eigenaardigheden. Populair is de ontkenning van wat voor gemeenschappelijks dan ook in de collectieve mentaliteiten, een ontkenning die als vanzelf een warm gevoel van verbondenheid tot stand brengt. Deze onbalans komt gelukkig weer in evenwicht door een kolkend wij-gevoel zodra het gaat om Oranje. Dat gevoel barst in bijna beangstigende heftigheid los tijdens het voetballen, vakanties, feesten, braderieën en de nieuwjaarsduik. De behoefte aan saamhorig kuddevertoon lijkt alsmaar groter te worden, elke gelegenheid wordt aangegrepen om weer in de nationale totemkleuren te kunnen rondhossen. Maar hoe verhoudt dat zich tot die afkeer van nationalistisch vertoon?
Debatten
Publiekstrekker tijdens de Universiteitsdag is het kennisfestival met debatten en hoorcolleges, 's middags in de Oudemanhuispoort. Zo gaat kinderarts Hugo Heymans in een publieksdebat onder leiding van Pia Dijkstra in op de maatschappelijke gevolgen van de medische vooruitgang. Kinderen met chronische ziekten krijgen nu de kans volwassen te worden, vaak na lange en intensieve behandeltrajecten. Psychologische, seksuele en andere ontwikkelingen kunnen bij deze 'beroepspatiënten' vertraagd raken, met grote gevolgen voor hun maatschappelijk functioneren. Hedy d'Ancona leidt een debat met o.a. Dorien Pessers en Louis Tavecchio over de vraag of de feminisering van de samenleving -- zichtbaar in de kinderopvang, het onderwijs en de geneeskunde -- een probleem is of juist een positief gevolg van een zich emanciperende samenleving. Een ander debat gaat over de Amsterdamse woningmarkt, die volledig op slot zit. De politiek durft geen beslissingen te nemen. Voor links is de huurharmonisatie taboe, voor rechts is de hypotheekrenteaftrek heilig. Kan de vrije markt hier uitkomst bieden? CPB-directeur Coen Teulings en andere deskundigen buigen zich over dit delicate probleem. Minister Guusje ter Horst en oud-senator Erik Jurgens debatteren met anderen over de vraag of de Grondwet kan en mag worden ingezet als maatschappelijk bindmiddel. Uiteraard ontbreekt ook het onderwijs niet als onderwerp tijdens het kennisfestival. Geert ten Dam, Alexander Rinnooy Kan e.a. bediscussiëren een verwaarloosd aspect in de nationale onderwijsdiscussie. Aan salarissen, schoolomvang en overregulering valt iets te doen. Maar hoe staat het met de kwaliteit en het aanzien van de leraar? Hoe kunnen academici weer geïnteresseerd raken in het vak van leraar? En wat kan de universiteit daaraan bijdragen?
Colleges
Vooraanstaande UvA-onderzoekers completeren het kennisfestival met colleges over intrigerende onderwerpen uit de wetenschap. Giselinde Kuipers geeft een college onder de titel Goede humor, slechte smaak. Ze legt uit hoe verschillen in 'gevoel voor humor' ontstaan en wat de (nare) gevolgen kunnen zijn. In het college van Damiaan Denys staat diepe hersensimulatie (DHS) centraal. Bij DHS worden in de hersenen elektroden geplaatst die specifieke hersenkernen stimuleren met een elektrisch stroompje. De effecten van deze aanpak zijn veelbelovend voor patiënten met een obsessieve compulsieve stoornis. Jules Schelvis spreekt onder de titel Sobibor: verslag van een overlevende. Schelvis overleefde tijdens de Tweede Wereldoorlog het vernietigingskamp Sobibor. Zijn diepgravende bronnenwerk leidde tot de eerste volwaardige publicatie over dit kamp, Vernietigingskamp Sobibor (1993), dat nog steeds geldt als het standaardwerk, en een eredoctoraat aan de UvA.
Bijzondere onderdelen
Een bijzonder onderdeel van het kennisfestival is het tweegesprek tussen Ruth Oldenziel en Jan Tromp. Zij verkennen de ins en outs van de Amerikaanse (voor)verkiezingen 2008. Voorafgaand geeft Oldenziel een inleidend college over de achtergronden van de verkiezingen, met onder andere aandacht voor het kiesstelsel zelf. De Bètacanonquiz van Robbert Dijkgraaf, Louise Fresco en Sander Bais, met vragen over de exacte wetenschap, is gebaseerd op hun Bètacanon, een overzicht van wat Nederlanders zouden moeten weten van de geschiedenis van de natuurwetenschappen.
Aan het eind van de middag worden tijdens de slotmanifestatie de UvA-scriptieprijzen aan de beste studenten van 2007-2008 uitgereikt. De presentatie is in handen van Beau van Erven Dorens. De slotmanifestatie wordt opgeluisterd met een optreden door Freek de Jonge. 's Avonds geeft het UvA-Orkest J.Pzn Sweelinck een concert in de Oude Kerk.
Tijd en locatie
Zaterdag 7 juni. 10.30 -- 22.00 uur
Ochtendprogramma: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam
Middagprogramma: Oudemanhuispoort 4-6, Amsterdam
Avondprogramma: Oude Kerk, Oudekerksplein 23, Amsterdam
Zie onderstaande verwijzing voor meer informatie en het volledige programma.
Verwijzingen
Universiteit van Amsterdam