10-06-2008
Alzheimerpatiënten hebben baat bij licht en melatonine
Wanneer ouderen langdurig worden blootgesteld aan helder licht,
vermindert dat de ernst van een aantal symptomen die optreden bij
dementie. De behandeling met licht, al dan niet in combinatie met het
toedienen van melatonine, leidt niet alleen tot betere slaap, maar ook
tot een verlichting van de problemen in stemming en functioneren in
alledaagse bezigheden. Hoewel de achteruitgang van geheugenfuncties en
oriëntatie niet vermindert, geeft behandeling met helder licht toch
een kleine verbetering. Die is vergelijkbaar met de verbeteringen die
bereikt kunnen worden met de medicijnen die nu aan patiënten met
Alzheimer worden gegeven. Maar licht mist de bijwerkingen.
Eus van Someren van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen
(NIN-KNAW) volgde jarenlang bijna tweehonderd demente ouderen in een
'clinical trial'. De resultaten van dit onderzoek verschijnen morgen
in JAMA, het blad van de American Medical Association, een van de
meest toonaangevende klinisch wetenschappelijke tijdschriften.
Bij oudere, demente patiënten gaan problemen met geheugen en
oriëntatie vaak gepaard met een sombere stemming, agressiviteit,
verstoorde slaap en achteruitgang in het functioneren in dagelijkse
activiteiten. Deze klachten verminderen de kwaliteit van leven,
brengen een grote zorglast met zich mee, en vormen de belangrijkste
redenen voor opname in een verpleeghuis. Op dit moment zijn de
behandelmethoden van slapeloosheid en nachtelijke onrust weinig
effectief en ze hebben veel bijwerkingen. Daarom startte Van Someren
met onderzoek naar onderliggende mechanismen, zoals licht en
temperatuur. Het in JAMA verschenen onderzoek richt zich op de
biologische klok.
Van Someren en zijn groep deden gedurende langere tijd (soms wel
drieënhalf jaar) onderzoek onder 189 bewoners van twaalf
verzorgingstehuizen, met een gemiddelde leeftijd van 85 jaar. Bij zes
van de locaties waren heldere lampen in het plafond aangebracht, bij
de andere locaties placebolampen. Sommige patiënten kregen dagelijks
melatonine, anderen een placebo.
De onderzoekers ontdekten dat een vermeerdering van de
omgevingsverlichting de cognitieve stoornissen met 5 procent, en
depressieve symptomen met 19 procent verminderde en dat het
functioneren in activiteiten van het dagelijks leven met 53 procent
verbeterde. Het gebruik van melatonine in combinatie met meer licht
verminderde agressief gedrag bij de patiënten.
De onderzoeksresultaten vormen een internationale doorbraak in de
toepassingsmogelijkheden van de chronobiologie en zijn van grote
maatschappelijke relevantie. Ze banen de weg voor implementatie van
adequate omgevingsverlichting in zorgcentra voor ouderen. Deze
relatief goedkope maatregel zal leiden tot een verbetering van de
kwaliteit van leven voor vele ouderen en vermindering van de belasting
voor vele verzorgers.
Het artikel is gepubliceerd in JAMA 2008; 299 : 2642 - 2555.
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen