Unisono 19: Cristina Lucas Talk video's 22 juni - 31 augustus 08

11/06/2008 09:00

Stedelijk Museum Schiedam

De Spaanse kunstenares Cristina Lucas (1973) bedrijft in haar video's een verfijnde vorm van satire. Haar werken zijn speels, humoristisch en theatraal, waardoor ze de kijker gemakkelijk verleiden. Maar Lucas geeft ook uiting aan een revolutionaire geest. Zij kraakt sociale, culturele en politieke clichés. Verstarde beeldvorming over man en vrouw, mens en dier, realiteit en fictie of kunst en religie wordt door haar uitvergroot en ondermijnd. Haar werk is een correctie op stereotiepen: met dansende honden in de hoofdrol of een beroemde sculptuur die tot spreken wordt uitgedaagd. De indrukwekkende poging van Lucas Michelangelo's Mozes (1516) te laten spreken is te zien in haar nieuwe videoperformance 'Talk', tevens de titel van deze Unisono tentoonstelling in het Stedelijk Museum Schiedam.

Op de tentoonstelling Talk van Cristina Lucas is van 22 juni tot en met 31 augustus een selectie van recente videowerken zien. Lucas heeft vorig jaar de Rijksakademie in Amsterdam voltooid en is internationaal haar naam aan het vestigen. In 2007 nam zij deel aan de Biënnale van Istanbul met haar videoanimatie Pantone, die direct na vertoning door het Centre Pompidou werd aangekocht. Pantone bestaat uit de projectie van een groot wit vlak, waarop zoete kleuren verschijnen. Een dynamisch patroon van abstracte vormen verbeeldt de wereldkaart, met talloze veranderingen van 500 voor Christus tot nu. Door onze ontdekkingsreizen en expansiedrift, koloniale invasies, politieke allianties en oorlogen verschiet de kaart van kleur: complete culturen verrijzen en lossen op in het niets. Het gevolg van dit perspectief op de menselijke geschiedenis is een indringend besef van relativiteit, naast een zekere beklemming over het samengaan van beschavingsidealen en destructie.

De videoperformance You can walk too (2006), met wandelende honden in de hoofdrol, kreeg in 2007 een eervolle vermelding op het Internationaal Filmfestival in Rotterdam. Geroemd werd de krachtige humor: de jury bekende nauwelijks aan de 'meesterlijke film' te kunnen denken 'zonder in lachen uit te barsten.' Uitgangspunt voor You can walk too is de 'grappige' dooddoener dat vrouwen die buitenshuis iets willen bereiken, of het nou in de kunst is, in de kerk of in de politiek, lijken op honden die op hun achterpoten lopen. Diverse cultuurdragers (schrijvers en critici) hebben die vergelijking gemaakt. Lucas doet dit ook, maar nu door te laten zien hoe bijzonder elegant, behendig, ja, zelfs acrobatisch de dans van deze huisdieren eigenlijk is. De moraal van You can walk too is dat wij gerust een voorbeeld aan de honden kunnen nemen. En dat is wat Lucas zelf dan ook met vileine humor doet.

In het werk Rousseau & Sophie rekent zij andermaal af met de mannelijke superioriteitswaan. Een stel feestende vrouwen leeft zich uit in een revolutionaire actie rond een standbeeld van Rousseau. In zijn invloedrijke educatieve geschriften maakte Rousseau een scherp discriminerend verschil tussen jongens en meisjes: meisjes moesten leren gehoorzamen en konden, anders dan jongens, gerust worden gestraft.

Hoewel Lucas de kunst een uitgesproken cultuurkritische functie verleent, zet zij ook vraagtekens bij de reikwijdte van die functie. Màs Luz (Meer Licht) uit 2003 en Talk (2008) onthullen dat zij zich geen illusies maakt over de maatschappelijke betekenis van kunst, maar, in een prachtige paradox, deze betekenis toch zoekt. Màs Luz en Talk gaan allebei in op de teloorgang van kunst en religie in een ontnuchterde werkelijkheid. Voor Màs Luz ging Lucas te rade bij biechtvaders in Madrileense kerken. Terwijl zij met de priesters van gedachten wisselt, verandert haar 'biecht' echter steeds meer in een aanklacht: tegen de kerk die de actuele kunst de rug heeft toegekeerd, artistiek mecenaat aan het bankwezen overlaat en zelf kitscherige decoraties in negentiende eeuwse stijl verkiest.

Uiteindelijk vindt haar zoektocht een vervolg in de recente videoperformance Talk: hier gaat Lucas zo ver, dat zij in het voetspoor treedt van Michelangelo, in een ultieme poging het raadsel van de schepping aan zijn genie te ontlokken. We zien Lucas met een hamer in haar hand op Michelangelo's metershoge beeltenis van Mozes afstappen. Dit beeld was volgens de kunstenaar zijn meest levensechte werk. De overlevering beweert dat Michelangelo Mozes met zijn beitel op de knie sloeg, roepende: 'Waarom spreek je niet!' Maar Mozes houdt zijn hoofd afgewend. Michelangelo heeft hem uitgebeeld na zijn afdaling van de berg Sinaï, waar God hem de tien geboden heeft gegeven. Beneden ziet Mozes mensen rond het gouden kalf dansen en hij is woedend over die afgoderij. Lucas laat zich echter niet intimideren. Zij daagt het kunstwerk uit zijn eigen scheppingsmythe te doorbreken -'spreek!' - en ons in zijn geheim te laten delen: een feilbare, maar adembenemende missie.





http://www.stedelijkmuseumschiedam.nl/