08-71
Nijmegen, 27 juni 2008
!! Embargo tot 30 juni 2008!!
Publicatie in wetenschappelijk tijdschrift Brain
Cognitieve gedragstherapie zorgt voor structurele verandering in hersenen patiënten
Onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen hebben al eersten aangetoond dat behandeling van patiënten met cognitieve gedragstherapie een structurele verandering in de hersenen teweeg brengt. Zij stelden vast dat bij patiënten met het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) na negen maanden cognitieve gedragstherapie de hoeveelheid grijze stof in de prefrontale cortex was toegenomen. Daarmee tonen ze aan dat de (eerder gevonden) afname van grijze stof bij CVS-patiënten in elk geval voor een deel omkeerbaar is.
De resultaten van dit onderzoek verschijnen op 30 juni op de website van het wetenschappelijke tijdschrift Brain. De onderzoekers zijn verbonden aan het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour en het Nijmegen Centre for Evidence-Based Practice, onderzoeksinstituten van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Meer grijze stof na behandeling
Voor het onderzoek zijn 22 patiënten met het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) gevolgd gedurende hun behandeling met cognitieve gedragstherapie. Voor en na de behandeling werden er afbeeldingen van hun hersenen gemaakt met behulp van MRI-hersenscans. Daaruit bleek dat de grijze stof in de prefrontale cortex na de therapie was toegenomen en dat de toename was gerelateerd aan de mate waarin de patiënten vooruitgegaan waren. Patiënten die meer opgeknapt waren, die mentaal sneller waren geworden, hadden een grotere toename in grijze stof.
Grijze stof is de belangrijkste component van het centraal zenuwstelsel, en omvat zenuwcellen (de neuronen) en de lokale verbindingen tussen deze zenuwcellen. Grijze stof zorgt voor de verwerking van informatie. De prefrontale cortex, het voorste gedeelte van de hersenen is van essentieel belang voor het plannen en initiëren van gedrag, en schade aan dit deel van de hersenen leidt vaak tot apathie, een afname in doelgericht gedrag.
CVS-patiënten hebben minder grijze stof
Eerder toonden de Nijmeegse onderzoekers aan dat CVS-patiënten minder grijze stof hebben dan gezonde mensen. Dr. Floris de Lange, werkzaam in Parijs en eerste auteur van beide studies: 'De vraag was toen of deze vermindering van grijze stof oorzaak of gevolg is van CVS. Nu blijkt dat de grijze stof bij CVS-patiënten ook weer kan toenemen als gevolg van succesvolle cognitieve gedragstherapie. Daarom ligt het voor de hand dat de gevonden afname van grijze stof een gevolg is van CVS en niet de oorzaak. Aan de andere kant: we zien weliswaar dat de grijze stof is toegenomen, maar CVS-patiënten hebben nog steeds minder grijze stof dan gezonde vrijwilligers.'
Dierexperimenteel onderzoek
De onderzoekers wijzen op een vergelijkbaar mechanisme dat eerder bij apen en ratten is geconstateerd. Omgevingsdeprivatie en -verrijking leidden bij deze dieren tot een afname respectievelijk toename van de grijze stof, voornamelijk door een toename in het aantal verbindingen tussen de neuronen.
Floris de Lange: "Apen die in een grotere kooi worden geplaatst met meer mogelijkheden en een grotere mate van sociale interactie, laten een toename van het volume van de prefrontale cortex zien, terwijl een beschadiging van dit gebied tot apathie leidt, een gebrek aan spontaan, doelgericht gedrag. Dit is nu juist waar cognitieve gedragstherapie zich op richt: het krijgen van meer controle over de symptomen, een geleidelijke toename in fysieke activiteit, en rehabilitatie op de werkvloer.
Increase in prefrontal cortical volume following cognitive behavioural therapy in patients with chronic fatigue syndrome. Floris P. de Lange, Anda Koers, Joke S. Kalkman, Gijs Bleijenberg, Peter Hagoort, Jos W.M. van de Meer, Ivan Toni, publicatie op de Advance Access website van Brain, 30 juni 2008,
.
Noot voor de pers
Contact:
* dr. Floris de Lange (eerste auteur) is postdoc bij de Cognitive Neuroimaging Unit van Neurospin in Parijs. Hij is vrijdag 27 juni voor een lezing in Nijmegen. Hij is mobiel bereikbaar op 06 18 81 61 54, en mobiel in Parijs (werkt ook in NL: 0033 66 23 54 322).
* E-mail:
* Prof. dr. Jos van der Meer, hoogleraar Interne geneeskunde en somatisch CVS-expert
* Prof. dr. Gijs Bleijenberg, hoogleraar Psychologische aspecten van chronische vermoeidheid en expert op het gebied van cognitieve gedragstherapie bij CVS.
* Prof. dr. Peter Hagoort, hoogleraar Cognitive Neuroscience
Zie ook
Wetenschapsredactie Radboud Universiteit Nijmegen,
Tel. (024) 361 60 00
Wetenschapsredactie Radboud Universiteit Nijmegen
De link voor de media
024 3616000